Na Guinness Madasamy, World BEYOND War, Mei 7, 2023
E like me kā mākou ʻike pono, ua hoʻoweliweli ʻo Rūsia e hoʻohana i nā mea kaua nuklea e pale aku i nā ʻāina ʻē aʻe mai ka hoʻopilikia ʻana i ka hoʻouka kaua ʻana iā Ukraine. He mau hōʻike pū kekahi ua kauoha ʻo Pelekikena Putin e hoʻomākaukau no ka hoʻohana ʻana i ka wā o ka pilikia. ʻO ka hoʻoweliweli i kau ʻia e nā mea kaua nuklea o Rūsia ʻaʻole ia he mea ʻole.
ʻO ke kumu o ka makaʻu, ʻo Rūsia ka nui o nā mea kaua nuklea ma ka honua. Ua hōʻike ʻia he mau ʻāina ʻeiwa ka nui o nā mea kaua nuklea. Aia ma kahi o 12,700 mau poʻo kaua nuklea kēia mau ʻāina. Akā ʻo Rūsia a me ʻAmelika ka 90% o nā mea kaua nuklea o ka honua. ʻO kēia mau mea, ua loaʻa iā Rūsia nā mea kaua nuklea 5,977, e like me nā helu i hoʻokuʻu ʻia e ka Federation of American Scientists (FAS), kahi hui e hahai ana i nā waihona mea kaua nuklea. ʻO 1,500 o kēia mau mea i hala a e kali ana paha i ka luku ʻia. ʻO ke koena 4,477, FAS manaʻoʻiʻo he 1,588 ka mea i kau ʻia ma nā mea kaua hoʻolālā (812 ma nā missiles ballistic, 576 ma nā missiles ballistic i hoʻokuʻu ʻia i lalo o ka moana, a me 200 ma nā kahua bomber). ʻO 977 mau mea kaua hoʻolālā a me nā mea kaua 1,912 ʻē aʻe i mālama ʻia.
Manaʻo ka FAS e loaʻa i ka US nā mea kaua nuklea 5428. Wahi a ka FAS, 1,800 o ka huina o 5,428 nuklea poʻo kaua i hoʻonohonoho ʻia i nā mea kaua hoʻolālā, 1,400 o ia mau mea i kau ʻia ma nā missiles ballistic, 300 ma nā kahua hoʻokūkū hoʻolālā ma US, a me 100 ma nā kahua mokulele ma ʻEulopa. Manaʻo ʻia he 2,000 i loko o ka waihona.
Hoʻohui ʻia, ma kahi o 1,720 mau mea i hoʻopau ʻia e mālama ʻia i ka mālama ʻana o ka 'Oihana o Energy a ke kali nei i ka luku ʻia, e like me nā hōʻike.
Ma hope o Rūsia a me ʻAmelika, ʻo Kina ka waihona nui loa o nā mea kaua nuklea, me 350 mau poʻo kaua nuklea. Ua loaʻa iā Kina he 280 mau missiles ballistic i hoʻokuʻu ʻia i ka ʻāina, 72 mau pahi kaua ballistic i hoʻokuʻu ʻia i ke kai a me 20 mau pōkā nuklea gravity no kā lākou hoʻohana. Akā aia kekahi mau hōʻike e hoʻonui wikiwiki ana ʻo Kina i kāna mea kaua nuklea. Wahi a kahi hōʻike 2021 e ka Pentagon, hoʻolālā ʻo Kina e hoʻonui i kāna mea kaua nuklea i 700 e 2027 a me 1,000 e 2030.
Me ka US, ua manaʻo ʻia ʻo Farani ka ʻāina ʻoi loa e pili ana i nā mea kaua nuklea. ʻO ka waihona o Farani ma kahi o 300 mau mea kaua nuklea ua paʻa i nā makahiki he ʻumi i hala. Ua ʻōlelo ka Pelekikena mua ʻo François Hollande i ka makahiki 2015 ua kau ʻo Farani i nā mea kaua nuklea ma luna o nā missiles ballistic i hoʻokuʻu ʻia i ka submarine a me nā ʻōnaehana hāʻawi ASMPA.
Ua loaʻa iā Farani ma kahi o 540 mau mea kaua nuklea ma 1991-1992. Ua ʻōlelo ʻo Pelekikena Pelekane mua ʻo Nicolas Sarkozy i ka makahiki 2008 ʻo nā mea kaua nuklea 300 i kēia manawa he hapalua o kā lākou Cold War kiʻekiʻe.
Aia ʻo Pelekane ma kahi o 225 mau mea kaua nuklea. Ma kahi o 120 o kēia mau mea i mākaukau e kau ʻia ma luna o nā missiles ballistic i hoʻokuʻu ʻia e ka submarine. Ua manaʻo ka FAS i kēia helu ma muli o ka ʻike ākea a me nā kamaʻilio me nā luna UK.
ʻAʻole i hoʻokuʻu ʻia ka nui pololei o ka waihona nuklea o UK, akā i ka makahiki 2010 i ʻōlelo ʻia e ke Kakauolelo ʻAmelika ʻo William Hague i ka wā e hiki mai ana, ʻaʻole pono e ʻoi aku ma mua o 225.
Nui nā manaʻo e pili ana i ka waihona nuklea o ka ʻIseraʻela, akā ua manaʻo ʻia aia ma waena o 75 a me 400 mau mea kaua nuklea. Eia naʻe, ʻoi aku ka liʻiliʻi o ka manaʻo hilinaʻi ma mua o hoʻokahi haneli. Wahi a ka FAS, aia he 90 mau mea kaua nuklea. Akā ʻaʻole i hoʻāʻo ʻo ʻIseraʻela, hoʻolaha i ka lehulehu, a hoʻohana maoli i kahi mana nuklea.
Ua holomua nui ʻo North Korea i ka hoʻomohala ʻana i kāna mea kaua nuklea. Akā ke kānalua nei ka FAS ua hiki i North Korea ke hoʻomohala i kahi mea kaua nuklea holoʻokoʻa i hiki ke kau ʻia ma kahi missile ballistic lōʻihi. Ua hana ʻo North Korea i ʻeono mau hoʻokolohua nuklea a hoʻāʻo i nā missiles ballistic.
Manaʻo lākou ua hoʻopuka ʻo North Korea i nā mea pono e kūkulu i 40 a 50 mau mea kaua nuklea, a hiki iā ia ke kūkulu i 10 a 20 mau mea kaua.
Eia nō naʻe, ʻike maopopo ka FAS ʻo ka helu pololei o nā mea kaua nuklea i loaʻa i kēlā me kēia ʻāina he mea huna aupuni a ʻaʻole pololei nā helu i hoʻokuʻu ʻia.
Ua hōʻike pū ʻia nō hoʻi ke hopohopo nei nā alakaʻi o nā ʻāina ʻelua no ka lilo ʻana o ka hakakā kālai'āina ʻo India-Pakistan i ke kaua nuklea, he mea weliweli ia i ke kanaka maʻamau. He 150 mau mea kaua nuklea o India a me Pakistan. Ma ka 2025, ʻo kā lākou helu ma kahi o 250 i kēlā me kēia. Wahi a nā manaʻo, inā he kaua ma waena o lākou, 1.6 a 3.6 crore tons o ka soot (nā ʻāpana kalapona liʻiliʻi) e laha i ka lewa.
Hiki i nā mea kaua nuklea ke hoʻonui i ka mahana o ka lewa. Ma hope o nā lā ma hope o ko lākou pahū ʻana, 20 a 25% ka emi ʻana o ka pāhawewe lā i ka honua. ʻO ka hopena, e hoʻemi ʻia ka 2 a 5 degere i ka mahana o ka lewa. 5 a 15% o ke ola moana a me 15 a 30% o na mea kanu aina e make.
Hiki ke hōʻoia ʻia inā loaʻa nā ʻāina ʻelua i nā pōkā nuklea me ka ikaika o 15 kilotons i hoʻohālikelike ʻia ma mua o 100 tons i hoʻohana ʻia ma Hiroshima, 50 a 150 miliona mau kānaka e make inā hoʻohana lākou i nā mea kaua nuklea.
Ua kūkulu ʻo Rūsia, ka mana nukelea mua loa o ka honua, i ka mea hoʻokele nukelea lana mua o ka honua. Hiki i ka moku 140-mika ka lōʻihi a me 30-mika ākea ke hoʻoulu i 80 megawatts o ka uila.
ʻOiai ʻo ka ʻāina ʻo Arctic i loko o kahi pilikia kaiaola, ua lilo ka mana nuklea e lana ana ma ia wahi i mea hoʻoweliweli hou. Makaʻu ka poʻe ʻepekema kaulana inā e hāʻule ka mana nuklea ma kekahi ʻano, e hana ia i kahi kūlana ʻoi aku ka maikaʻi ma ka Arctic ma mua o Chernobyl.
A ʻaʻole ʻae ke aupuni Lūkini i ka hoʻonui ʻia ʻana o ka mining ma ka ʻāina Arctic me ke kōkua o ka mea kanu e hoʻopili hou i ke koena o ka ʻāina.
ʻAʻole ʻae nā alakaʻi i nā ala i lawe ʻia e India, Pakistan, US a me Rūsia ma ke kahua nuklea he hopena maikaʻi ʻole i ka honua. Pono nā alakaʻi o ka honua e hoʻoponopono i ko lākou kūlana ma kēia ʻano.
ʻOiai ke hoʻoikaika nei nā lāhui a i ʻole e hoʻāʻo nei e lilo i mau mana nuklea, ke piʻi nei ka make ma muli o ka pōloli, ʻo ia hoʻi ma nā ʻāina ʻApelika.
No laila, ke koi aku nei au i nā alakaʻi o ka honua e hōʻuluʻulu i ka nui o nā pōkā meaʻai, kahi e hoʻopau ai i ka pōloli i ko ʻoukou mau ʻāina, ma kahi o ka hoʻonui ʻana i nā mea kaua nuklea. Ke noi aku nei au i nā alakaʻi āpau o ka honua e kau inoa i ke kuʻikahi no ka pāpā ʻana i nā mea kaua nuklea e hoʻopakele i ko mākou honua no ka mea hoʻokahi wale nō honua.
