ʻO Puerto Rican Island o Vieques: Nā pā kaua, nāʻino, a me nā lio hihiu

na Denise Oliver Velez, Ianuali 21, 2018, Koa Kos.


He hui pū'onihi a me nā pūpū mīmū ma ka mokupuniʻo Vieques, Puerto Rico ('Aʻawi, Al Jazeera.)

He mea paʻakikī ke manaʻoʻia he wahi i nohoʻia oʻAmelika Huipūʻiaʻo ia kahi kahua no nā pāʻani kaua kaua a ma keʻano he pōpopapuni no nā makahiki he nui. ʻO ka hopena kēia o ka poʻe noho o nā mokupuni o Nā wāwae a Culebra, he mau moku'āina ia o ka moku'āinaʻo Puerto Ricoʻo US, nona nā kānaka e noho nei he poʻeʻAmelika.

Ma ʻOkakopa 19, 1999, ke kiaʻāina o Pokoliko i kēlā manawa. Pedro Rosselló i hōʻike mua i mua o Ua hālāwai ka hālāwai o ka 'ahahui o ka' Aha Hoʻokolokolo KoaʻAmelika a hoʻopau i kāna'ōlelo mana me kēia mau hua'ōlelo:

ʻO mākou, ka poʻe o Puerto Rico, ʻaʻole loa ka hui mua o nā kamaʻāina ʻAmelika i hala i loko o ke kula demokrasia o nā kikeke paʻakikī a ua aʻo ʻia kēlā haʻawina ʻeha. Mr. Lunahoomalu, ke lana nei ko makou pono i ko makou Moana. Mahalo mākou i kona mākaukau. Hoʻokipa mākou iā ia ma ke ʻano he hoalauna. Haʻaheo nui mākou i nā kaukani he mau kaukani o Puerto Ricans i pane i kāna kāhea ʻana e kōkua e pale i ke kumu o ke kūʻokoʻa a puni ka honua. A maopopo nō wau kaʻana like ʻia koʻu mau manaʻo e ka hapanui o Puerto Ricans ma nā wahi āpau, me Vieques. ʻAʻole au i emi iki, akā naʻe, ʻo mākou, ka poʻe o Pokoliko, ua puka i ke kolone. ʻAʻole mākou e hoʻomanawanui hou aku i ka hana ʻino ʻana i ka nui a me ka laulā e like me nā kaiāulu o nā mokuʻāina 50 e noi ʻia e hoʻomanawanui.

ʻAʻole loa mākou eʻae i ka hōʻehaʻana. ʻAʻole no nā makahiki 60,ʻaʻole no nā mahina 60, aiʻole nā ​​lā 60, nā hola 60, a me nā hola 60. ʻO kēia paha he hopena maʻamau o ka ikaika me ka pololei. A ua hāʻawi mākou i nā poʻe o Puerto Rico i ka ikaika no mākou e kākoʻo i kahi kumu kūpono.

Ma ke Akua ke hilinaʻi nei mākou a pau i ka hilinaʻiʻana i ke Akua, eʻike mākou i ka hoʻopōmaikaʻiʻia o ko mākou mau hoalauna kokoke i Vieques me ka'ōlelo hoʻohiki o ke ola oʻAmelika, ke kūʻokoʻa a me ka loaʻaʻana o ka hauʻoli.

Ua hoʻopau nā hana kūʻē i nā pāʻani kaua ma Culebra i ka makahiki 1975, akā ua hoʻomau ʻia nā hana koa ma Vieques a hiki i Mei 1, 2003.

Ua hewa houʻo Vieques, Culebra, a me Puerto Rico. I kēia manawa,ʻaʻole lākou i pāpāʻia e ka pūʻali koa US. Ma ka hopena, ua hoʻopiʻiʻia lākou e ka makaniʻinoʻo Irma a me Maria, aʻo ka hōʻinoʻia,ʻo ia ka pane hōʻole o ke aupuni US i alakaʻiʻia e Donald Trump.

Ma muli o ke kikowaena o ka pelekane post Pukehonuaʻo Puerto Rico e kā mākou mau pāʻani nui,ʻo ka nele i ka hoʻokomoʻana i kaʻike ma kahi o ka mōʻaukala, a me kaʻikeʻole o ka hoʻonaʻauao e pili ana iā Puerto Rico a me Puerto Rican moʻolelo ma kēia'āina. ʻO Vieques-kona hala, kona manawa, a me ka wā e hiki mai ana.

I loko o ke wikiō ma luna, hāʻawi ʻo Robert Rabin He moʻolelo pōkole o Vieques.

Hōʻike nā noiʻi ua noho mua ʻia ʻo Vieques e nā ʻōiwi ʻAmelika i hele mai mai ʻAmelika Hema ma kahi o 1500 mau makahiki ma mua o ka hele wāwae ʻana o Christopher Columbus ma Pokoliko i ka makahiki 1493. Ma hope o ke kaua pōkole ʻana ma waena o nā Indians a me nā Paniolo kūloko, ua kāohi ka poʻe Paniolo i ka mokupuni, a hoʻohuli i nā kamaʻāina. i loko o kā lākou mau kauā. I ka makahiki 1811, ua hoʻouna ʻo Don Salvador Melendez, a laila ke kiaʻāina o Pokoliko, iā Juan Rosello ka luna koa e hoʻomaka i ka lilo ʻana o Vieques e nā poʻe o Pokoliko. I ka makahiki 1816, ua kipa ʻia ʻo Vieques e Simón Bolívar. ʻO Teofilo Jose Jaime Maria Gillou, ka mea i ʻike ʻia ma ke ʻano he hoʻokumu o Vieques ma ke ʻano he kaona, i hōʻea i 1823, e hōʻailona ana i kahi manawa o ka hoʻololi waiwai a me ka nohona kaiāulu no ka mokupuni ʻo Vieques

Ma ka hapalua o ka 19 century, ua loaʻaʻo Vieques i nā kaukaniʻeleʻele mai ka poʻe i hele mai e kōkua me ka mahi kō. ʻO kekahi o lākou i hele mai he mau kauā, aʻo kekahi i hele mai i kā lākou iho no ka loaʻa kālā. ʻO ka hapanui o lākou i hele mai mai nā mokupuni kokoke iā St. Thomas, Nevis, St. Kitts, St. Croix a me nā lāhui'ē aʻe'ē aʻe.

I ka wā o ka 1940s i kūʻaiʻia ai ka 60% o ka'āina'āinaʻo Vieques me kaʻoihana mahiʻai a me nā mea kanu mai nā'āina mai, aʻo ka poʻe i waihoʻia me ka loaʻaʻole o nāʻoihana lawelawe a ua hoʻoikaikaʻia nā poʻe he nui i ka neʻeʻana i Puerto Rico a me St. Croix. no nā hale a me nā hana. Ma hope o kēlā, ua hoʻohana ka pūʻali koa oʻAmelika Hui Pūʻia iā Vieques ma keʻano he kumu ho'āʻo no nā poma, nā pahi kaua, a me nā mea kaua'ē aʻe

Ua ʻike ka hapa nui o ʻoukou i nā kiʻi kaua o ka pūʻali koa US e hōʻike nei i ka pōkā ʻana o "ka ʻenemi." Eia nō naʻe, hōʻike kēia kaha kiʻi i ka pōkā o Vieques i ka wā o "nā pāʻani kaua," hoʻohana pinepine ʻia ola ammo. "Ma luna o nā mea koʻikoʻi, holo kaʻalu i ke kahua kahua hoʻolālā o ke kāʻei'Ākau'Ākau oʻAkelanika, kahi o nā kahua hoʻokūkū ola nui loa ma ka honua."

60 Hekikai (ʻike i ka wikiō e pili ana) ua hana kahi kūikawā i kapa ʻia ʻo “Hoʻopāʻau Biebing. "

He wahi maʻamau ʻo Vieques. Ma ka ʻaoʻao hikina wale nō o Puerto Rico, he mokupuni liʻiliʻi ia me kahi 9,000 mau kamaʻāina, ka hapa nui o nā kamaʻāina ʻAmelika.

Akā ʻaʻole maluhia nā mea āpau: nona ka Navy i ʻelua hapakolu o ka mokupuni a no nā makahiki he 50 i hala i hoʻohana mau ʻia i kahi ʻāpana o ia ʻāina ma ke ʻano he hoʻomaʻamaʻa hoʻomaʻamaʻa i kona pūʻali koa e hoʻohana i ka hana ola.

ʻO ka hapa nui o ko ka Navy ʻāina kahi ʻāpana buffer ma waena o ka poʻe noho a me ka pae pōkā ma ka piko hikina. ʻO kēlā wēlau kahi wale nō ma ka ʻAkelanika kahi e hiki ai i ka Navy ke hoʻomaʻamaʻa i ka hoʻouka kaua holoʻokoʻa holoʻokoʻa e hoʻohui ana i ka pae ʻana o ke kai, ka puhi kaua moana a me nā ʻōhau ea.

Akā, ua'ōlelo nā poʻe mokupuni e noho ana ka nohoʻana i kahi'āpana hakakā i ka pōʻino a me ka olakino.

"Manaʻo wau inā e hana ʻia kēia ma Manhattan, a i ʻole inā e hana ʻia ia ma ka pā waina ʻo Martha, he ʻoiaʻiʻo e ʻike nā ʻelele mai kēlā mau mokuʻāina ʻaʻole e hoʻomau ʻia kēia," wahi a ke kiaʻāina ʻo Puerto Rican Pedro Rossello.

Akā me ka ʻole o Vieques, ʻaʻole hiki i ka Navy ke hoʻomaʻamaʻa pono i kāna pūʻali koa, wahi a Rear Admiral William Fallon, ka luna o ka ʻAmelike ʻAtelanika. "E pili ana i ka pilikia hakakā," i ʻōlelo ʻo ia.

"ʻO ke kumu a mākou e hana ai i ka hoʻomaʻamaʻa ahi-ola no ka mea pono mākou e hoʻomākaukau i ko mākou poʻe no kēia hiki, kēia hanana," hoʻomau ʻo ia.

"Inā ʻaʻole mākou e hana, hoʻokomo mākou iā lākou i kahi makaʻu loa, pololei loa," i ʻōlelo ʻo ia. "ʻO ia ke kumu nui ia i ka Navy a me ka lāhui."

Ua kauoha ʻo Puerto Rico i kahi noiʻi no ka poino a ua hoʻolimalima ʻo ia i ka poʻe akamai i nā mea pahū ʻo Rick Stauber lāua ʻo James Barton e ana i ka mokupuni. Ua ʻōlelo nā kāne ʻelua aia he "ākea ākea" o ka ordnance ola ʻole i hoʻopuehu ʻia e hoʻopuehu ʻia a puni ka mokupuni a ma ka papahele kai a puni ia.

ʻO kēia palapala hōʻike kiko'ī i ka uluʻana o ka neʻe kū'ē. Ua kapaʻia ʻO Vieques: Ponoʻo kēlā me kēia Bit o ka hakakā, Mai ʻO Mary Patierno on vimeo.

I ka 1940 o ka US Navy ua kāʻili aku i ka hapa nui o ka mokupuni liʻiliʻi o Vieques, Pokoliko a kūkulu i kahi kahua hoʻāʻo kaua a me kahi kahua hoʻomaʻamaʻa. No nā makahiki he kanaono a ʻoi paha i waiho ʻia nā kamaʻāina ma 23% wale nō o ka mokupuni, e moe ana ma waena o nā hale kūʻai mea kaua a me kahi pae pōkā.

No nā makahiki, ua kūʻē kahi hui liʻiliʻi o nā mea hoʻonāukiuki i nā hoʻokolohua pōpoki pōkole a ka Navy a me kā lākou mau hoʻokolohua me nā ʻōnaehana mea kaua hou ma Vieques. Akā ʻo ka hakakā e kūʻē i ka Navy ʻaʻole ia i kau i ka nānā ākea a hiki i ʻApelila 19, 1999 i ka wā i make ai ʻo David Sanes Rodríguez, kiaʻi kiaʻi ma ke kahua, i ka wā i pohā mai ai he ʻelua mau pōkā he 500 paona ma kāna wahi. ʻO ka make ʻana o Sanes i hāpai i kahi neʻe kūʻē i ka pūʻali koa a hoʻonāukiuki i nā kuko o Puerto Ricans mai nā ʻano like ʻole o ke ola.

Vieques: Paipai i kēlā me kēia Bit o nā papahana hakakāʻo nā moʻolelo a Dāvida me Goliath e pili ana i nā poʻe noho o Vieques a me ka paʻi maluhia o kahi kaiāulu e kū'ē ai i nā kuʻi nui

ʻO Photo o David Sanes Rodríguez
ʻO David Sanes Rodríguez

Uaʻikeʻia ka moʻoleloʻo Christian Science Monitor "Ua hoʻohanaʻo Pentagon i ka Mokupuni o Vieques no ke aʻoʻana no nā makahiki he nui, akā, ua hōʻehaʻia ka make i ka make.":

Hiki i ka US Navy ke lilo i kahi papahana aʻo mua ma hope o ka hoʻopauʻoleʻana i ke aupuni a me nā poʻe noho o Puerto Rico. ʻO ka moku'āinaʻo Vieques, ka mea i kūʻaiʻia e ka US i nā 1940s no $ 1.5 miliona, i manaʻoʻia he wahi kūpono no ka hoʻokuʻuʻiaʻana o ka lepo a me nā hōʻeha kino o ka makani me nā pōpō ola. Akā, ma hope o ka make makeʻole i kēia makahiki o kahi noho moku, hiki i nā luna o Puerto Rican keʻalo i ka Navy a me Marines mai ke kauʻana i nāʻoihana hou aku. Ke hoʻopiʻi nei ka hihia i nā'ōlelo hōʻeha i hōʻeuʻeu ka Pentagon iā Puerto Rico, heʻupena o nā poʻeʻAmelika i kūʻole i ka pono e koho balota aiʻole hōʻike ma Wakinekona.

"ʻAʻohe wahi ma nā mokuʻāina 50 e loaʻa nā hoʻolālā koa e like me nā mea ma Vieques," wahi a Charles Kamasaki o ka National Council of La Raza, kahi hui pono kīvila ma Wakinekona.

Hoʻopiʻi ka poʻe loiloi i ka Navy no ka hoʻohana ʻana i kahi ola ola kokoke loa i nā lāhui civila a no ka haki ʻana i kahi ʻaelike 1983 e kaupalena ai i nā hana ma ka pae kī. Ua ʻae ka Pentagon i ka hoʻohana ʻana i nā pōkā uranium-i hoʻopau ʻia, napalm, a me nā pōkā pūpū. Ma ka liʻiliʻi he hoʻokahi noiʻi i hōʻike ʻia ua ʻoi aku ka nui o ka nui o ka maʻi ʻaʻai ma nā poʻe noho ma Vieques ma mua o nā Puerto Ricans ʻē aʻe - kahi uku hōʻole a ka Navy.

ʻO ka mea nui ma kēiaʻatikala:

ʻAʻole i hoʻokōʻia ka neʻeʻana o ka Vieques a hiki i ka lāʻo Aperila 19, i ka wā i hoʻokahe ai kekahi pilo pilo iʻelua pōkūʻo 500-paona mai ka papa aku, a pepehi i kahi kiaʻi hoʻomalu āpau ma ke kahua a hōʻeha i nā mea'ē aʻeʻehā. Ua'āhewaʻia ka pilikia ma luna o ka pilote a me nāʻike hewa.

Mai ia manawa, hoʻomoana nā mea hōʻike i waho o ka pae a ua hoʻokahuli ka Navy. I kēlā me kēia Pōʻaono, mālama kekahi mau mea kūʻē 300 ma waho o hoʻokahi pūnaewele pūʻali koa. "Ke neʻe hou aʻe ka Navy, hana mākou i kā mākou neʻe aʻe," wahi a Oscar Ortiz, he limahana uniona. “Inā makemake lākou e hopu iā mākou, ua mākaukau mākou. Pono lākou e hopu i nā poʻe a pau o Pokoliko. ”

No ka mea hou aku, makemake wau e heluhelu Ka Manawa Koa a me nā Kūlana Kūʻokoʻa:ʻO ka US Navy ma Vieques, Puerto Rico, na Katherine T. McCaffrey.

Halepili: Military Power and Popular Protest:ʻO US Navy ma Vieques, Puerto Rico

ʻO nā kamaʻāina o Vieques, kahi mokupuni liʻiliʻi ma waho o ke kapakai hikina o Pokoliko, noho paʻa ʻia ma waena o nā waihona puhukū a me nā pae pōkā ola no ka US Navy. Mai ka 1940 i ka wā i hao ai ka moku kaua ma luna o ʻelua hapakolu o ka mokupuni, ua hakakā nā kamaʻāina e hana i kahi ola i waena o ka hekili ʻana o nā pōkā a me ke kani ʻana o ke ahi mea kaua. E like me ka base armys ma Okinawa, Iapana, ua huki ke keʻena i nā kūʻē kūʻē mai nā kamaʻāina nāna i ʻaʻa i nā pono palekana US ma nā ʻāina ʻē. I ka makahiki 1999, i ka wā i luku ʻia ai kahi limahana kūloko o ke kahua e kahi pōkā pahū, ua hū hou ʻo Vieques i nā kūʻē i hoʻākoakoa i ʻumi tausani mau kānaka a hoʻololi i kēia mokupuni ʻo Caribbean i kahi hoʻonohonoho no kahi kumu kūloko.

Hāʻawi ʻo Katherine T. McCaffrey i kahi kālailai piha o ka pilina pilikia ma waena o ka US Navy a me nā kamaʻāina mokupuni. ʻImi ʻo ia i nā kumuhana e like me ka mōʻaukala o ka komo ʻana o ka moku kaua US ma Vieques; kahi mauʻu i hoʻouluulu ʻia e ka lawaiʻa i hoʻomaka i nā makahiki 1970; pehea i hoʻohiki ai ka mokuahi e hoʻomaikaʻi i ke ola o nā kamaʻāina mokupuni a kūleʻa ʻole hoʻi; a me ka puka ʻana o kēia lā o kahi activism politika i hoʻāla hou ʻia e hoʻopiʻi maikaʻi i ka hegemony naval.

Lawe ka hihia o Vieques i kahi hopohopo nui ma waena o nā kulekele ʻē aʻe o US i ʻoi aku ma mua o Puerto Rico: nā pūʻali koa ma nā ʻāina ʻē e like me nā lāʻau uila no ka manaʻo anti-ʻAmelika, no laila ke hoʻoweliweli nei i kēia kiʻi a me nā hoihoi i nā ʻāina ʻē. Ma ke kālailai ʻana i kēia pilina pili hakakā, ua ʻimi pū kekahi ka puke i nā haʻawina nui e pili ana i ka kolone a me ka postcolonialism a me ka pilina o ʻAmelika Hui Pū ʻIa i nā ʻāina kahi e mālama ai i nā kahua koa.

ʻO ka wikiwiki i ka hopena o nā makahiki o kaʻoihana koa. Hoʻonohonohoʻia ma 2013 Al Jazeera keia 'atikala, e nīnau ana, "Ke maʻi, nā maʻi pōpilikia, a me nā maʻi o ka waiwai mau loa o ka hoʻohanaʻana i nā mea kaua a ka US ma ka mokuʻo Puerto Rican?"

Ua pilikia nui nā poʻe Islanders i ka nui o ka maʻi kanikau a me nā maʻi'ē aʻe ma mua o ka mea i koe o Puerto Rico, kahi mea e pili ana i nā makahiki o nā mea kaua. Akā, i hōʻikeʻia kahi hōʻike i Malaki e ka US Agency for Dough substances and Registry Disease (ATSDR),ʻo ka luna aupuni e mālama ana i nā meaʻawaʻawa,'ōleloʻiaʻaʻole i loaʻa kahi pūnaewele.

"He maʻi nui ka poʻe o Vieques, ʻaʻole no ka hānau ʻia ʻana he maʻi, akā no ka maʻi ʻana o ko lākou kaiāulu ma muli o nā kumu he nui, a ʻo kekahi o nā mea nui a lākou i hoʻohaʻahaʻa ʻia ma mua o 60 mau makahiki. ʻOi aku ka nui o ka maʻi ʻaʻai o kēia poʻe, ʻo ke kiʻekiʻe o ke kō, a me ka hōʻino ʻole o nā puʻupaʻa, "ʻo Carmen Ortiz-Roque, he epidemiologist a me ka hānau hānau, i haʻi aku iā Al Jazeera." ma Pokoliko…. 27 pākēneka o nā wahine ma Vieques a mākou i hoʻopaʻa ai i lawa ka mercury e hana i nā neurological hōʻino i kā lākou pēpē i hānau ʻole ʻia, "hoʻohui ʻo ia.

Loaʻa i ka Vieques ka nui o ka nui o ka nui o ka maʻi maʻi ma mua o ka nui o Puerto Rico, a kokoke iʻehā manawa ka nui o ka piʻiʻana.

"Eia kēlā me kēia ʻano maʻi ʻaʻai - ka maʻi ʻaʻa iwi, nā tumors. Ka maʻi ʻaʻai ʻili. Nā mea āpau. He mau hoaaloha kā mākou e ʻike ʻia a he ʻelua a ʻekolu paha mahina ma hope, ua make lākou. He mau maʻi ʻino huhū loa kēia, "wahi a Carmen Valencia, o ka Vieques Women Alliance. He mālama olakino maʻamau wale ʻo Vieques me kahi keʻena hānau a me kahi lumi pilikia. ʻAʻohe wahi chemotherapy, a pono ka poʻe maʻi e huakaʻi i nā hola ma ka ferry a i ʻole ka mokulele no ka mālama ʻana.

ʻO ka lawaiʻa kai, kahi ʻāpana nui o ka papaʻai - e hana ana ma kahi o 40 pākēneka o nā meaʻai i ʻai ʻia ma ka mokupuni, aia pū kekahi me ka makaʻu ʻole.

"Loaʻa iā mākou nā koena pōkā a me nā mea haumia i ke akoakoa, a maopopo leʻa ke hele ʻia kēlā ʻano haumia i nā crustacean, i ka iʻa, i nā iʻa nui a mākou e ʻai ai. ʻO kēlā mau metala kaumaha i loko o nā mea kiʻekiʻe hiki ke hōʻino a me ka maʻi ʻaʻai i loko o ka poʻe, ”ʻo Elda Guadalupe, he ʻepekema ʻepekema.

Ma ka 2016 ka 'Akelanika' i kēia uhi ʻana o “ʻO ka maʻi olakino iʻikeʻoleʻiaʻo Puerto Rico":

Me ka heluna kanaka ma ka 9,000ʻO Vieques ka home no kekahi o nā hōʻailona maʻi kiʻekiʻe loa ma ka moku Karipiano. Wahi a Cruz María Nazario, he mea maʻi maʻiʻeha i ke Kulanui o ke Kulanui o Puerto Ricoʻo ka poʻe i noho i Vieques,ʻewalu paha o lākou e make i ka maʻiʻeha maʻi aʻehiku hoʻi manawa e make ai i ka maʻi maʻi ma mua o nā mea'ē aʻe ma Puerto Rico, kahi e hoʻonuiʻia ai ka maʻi i nā US. ʻO ka nui o nā maʻi maʻi ma ka mokupuni kiekie ma mua o ka poʻe ma kekahi moku Puerto Rican'ē aʻe.

ʻOiai ka nui o nā loiloi a iʻole nā ​​aʻoʻana,ʻoiaiʻo ke aupuni US e mālama mau nei i keʻano o ka pale a me ka hōʻoleʻana,ʻaʻole e hoʻokōʻia ka hoʻoponopono'āina.

Loaʻa nā kānaka'ē aʻe i nā Vieques,ʻo ka nui o ka heluna lehulehu o nā kānaka hihiu.

Ke hakakā nei nā luna ma ka moku ʻo Puerto Rican o Vieques i kahi hakakā kūka ʻole e kāohi ai i kahi mea mākaʻikaʻi i lilo i mea kokoke i kahi ahulau ma ka mokupuni, ʻoi aku ka inoa ma ke kahua o kahi kahua pōkā o ka pūʻali koa US. Kaulana nui ka mokupuni liʻiliʻi i waena o nā mea mākaʻikaʻi, ʻoiai ke kipa nei nā mea kipa i kona wai kaulana no nā wai turquoise mālamalama, nā ululāʻau mangrove maikaʻi a me nā lio holoholo manuahi. Ma kahi wahi hakahaka kokoke i ka 500 US dollar-a-night W Retreat & Spa, kahi kāne me ka pū e ʻimi nei i kekahi o nā holoholona hihiu kaulana ka mokupuni. Hele mālie ʻo ia i kahi hui o nā lio ʻeleʻele a keʻokeʻo, hoʻāla i kahi pīkā a me nā ahi. Pākuʻi kahi lio wahine ʻeleʻele i kona mau wāwae hope a lele aku.

ʻO Richard LaDez, ka luna hoʻomalu no The Humane Society o ʻAmelika Hui Pū ʻIa, e ʻohi i kahi pana hana pale i hāʻule mai ka pali o ka lio a hāʻawi i nā manamana nui i kēia kime. ʻO ka lawe mua ʻia e nā kolone Sepania, hoʻohana ʻia nā lio e nā poʻe he nui he 9,000 o Vieques no ka holo ʻana i ka hana, lawe i nā keiki i ke kula, lawe i nā lawaiʻa i kā lākou mau waʻa, e hoʻokūkū ana i nā heihei informal ma waena o nā keikikāne ʻōpio a me ka lawe ʻana i nā mea inu ahiahi i ka home. aloha ʻia e ka poʻe mākaʻikaʻi, makemake nui e paʻi kiʻi iā lākou e ʻai ana i ka mango a me nā frolicking ma nā kahakai. Mālama ka hapa nui i kā lākou mau lio ma nā kula ākea kokoke i ke kai, kahi e hānai ai a hiki i ka wā e pono ai lākou ma hope. ʻO ka hānai ʻana a me ka mālama ʻana i kahi lio paʻa i kahi mokupuni me kahi loaʻa kālā ma lalo o 20,000 US kālā i ka makahiki i hiki ʻole i ka nui. Kaha ʻia kekahi mau lio, ʻaʻole nui a liuliu wale paha kekahi. Wahi a nā luna, he hopena, aneane hiki ʻole ke kaohi i ka lehulehu o ka lio a hoʻopaʻa i nā mea nona ke hiki mai ka pilikia.

Ua ulu ka heluna kanaka i kahi o 2,000 mau holoholona i haki nā paipu wai e kinai i ko lākou make wai, kīkē i nā kini ʻōpala i ka ʻimi ʻana i ka meaʻai a make i nā ulia kaʻa i māhuahua i ka wā i hele ai nā mākaʻikaʻi i Vieques, kahi i ulu a kaulana ma hope o ka hoʻopau ʻana o ka pūʻali koa US. nā hana i nā 2000 mua. ʻO Desperate, ua kāhea ke kiaʻāina ʻo Vieques ʻo Victor Emeric i ka Humane Society, ka mea i ʻae e hoʻolana i kahi papahana ʻelima mau makahiki no ka hoʻouna ʻana i nā kime i ka mokupuni me ka pū me nā pū panapana i hoʻopaʻa ʻia, nā pū a me nā pana he nui i hoʻouka ʻia me ka PZP o ka holoholona. Hoʻomaka ka papahana ma Nowemapa a kiʻi i ka wikiwiki me ka pahu o ʻelua mau lā e kahi mau kakini manawaleʻa a me nā limahana limahana Humane ma luna o ka hopena pule ʻo Martin Luther King. Ua kiola ʻia a ʻoi aku ma mua o 160 mau mares a ua ʻōlelo nā luna o Humane Society manaʻo lākou e wīwī i nā wahine āpau o ka mokupuni me nā mea pale i ka hopena o ka makahiki. E lilo ka papahana i 200,000 US kālā i kēlā me kēia makahiki e holo a kālā holoʻokoʻa ʻia ma o nā makana.

Ua hopohopo nā mea he nui iʻike iā Vieques e pili ana i ka hopena o ka makani ma hope o ka makani, e like me ka ho'ākākaʻana ma kēiaʻatikala i kapaʻiaʻo "Kōkua i nā lio o ka makani: E ola nā lio nui Puerto Rico. "

ʻO ka nui o nā lio i ka nānāʻana i kahi papahana hōʻailona hana ma ka mokupuniʻo Vieques i Puerto Rico, ua lilo ko lākou ola ma hope o ka pōʻino o ka Hurricane Maria.

ʻO kekahi mau 280 mares o nā lio 2000 mokupuni i hoʻokomoʻia me PZP i ka makahiki i hala i ka hoʻoikaikaʻana e hoʻonui i ka nui o nā lio ma ka mokupuni liʻiliʻi. Uaʻikeʻia ka mokupuni no kekahi o nā kaikoʻele'anoola nui loa o ka honua, a no kona mau lio uʻi momona maikaʻiʻole. Akā, ua liʻiliʻi ka wai ma ka mokupuni a i nā makahiki i hala iho nei, ua hoʻopiʻiʻia nā ola he nui.

Ua hōʻoia ka HSUS e kōkua ana i ka mokupuni no ka halaʻana o kekahi mau lio, ua make i nā meaʻino a iʻole nāʻeha mai ka'ōpala, a he nui nā holoholona i makemakeʻia e mālama i ka lāʻau. Akā,'ōlelo lākou uaʻikeʻia ka nui o nā lio i ka pakele o kaʻino.

"Ke hoʻolako nei mākou iā lākou i ka meaʻai'ē aʻe no ka mea ua weheʻoleʻia nā lāʻau a me ka hoʻokele a me ka wai mālie, a e hāʻawi ana mākou i nāʻoihana olakino e hiki ai," i'ōleloʻia e ka luna alakaʻiʻo HSUS,ʻo Wayne Pacelle.

Ua'ōleloʻo ia iā Dr Dickie Vest, he mea lapaʻau equine mai Cleveland Amory Black Beauty Ranch, e kōkua ana e alakaʻi i ka pane, me nā mea hōʻiliʻili holoholona a me nā mea hōʻoia hoʻiʻo Dave Pauli a me John Peaveler. "Ma ke kōkuaʻana o nā kānaka o ke kaiāulu, mālama nui kā mākou pūʻulu i nā'īlio, nā pōpoki, a me nā holoholona'ē aʻe i kahi halepiʻi pūnaewele i hoʻokumuʻia e hoʻolako i nā lāʻau lapaʻau no nā holoholona a nā poʻe e nele i ka mālama," i'ōlelo aiʻo Pacelle.

Eia kahi loulou i ka HSUS Animal Rescue Team e kākoʻo i kā lākou mau hana

E like me ka'ōlelo ma luna,ʻo Vieques ka pae o kekahi o nā mea kupaianaha maoli o ke ao, kahi iʻikeʻia i loko o kēiaʻano NPR.

Eia mākou i kēia pō e nānā i lalo i ka wai no ke ola kai luminous i kapa ʻia dinoflagellates. Mālamalama kēia mau plankton pūnaewele hoʻokahi ke hoʻopilikia ʻia lākou. Ke nui a plankton nā kūlana maikaʻi loa, e holo ana i kou lima ma waena o ka wai e waiho i kahi ala o ke kukui uila.

ʻĀlohilohi ka ʻano ma aneʻi. Kāhea ʻia ʻO Pyrodinium bahamense, a i ʻole "ke ahi ʻōwili o nā Bahama." Wahi a Hernandez a me kahi alakaʻi ʻē aʻe i ka wā e ʻālohilohi nei ke kai kūʻono, hiki iā ʻoe ke haʻi maoli i ke ʻano o nā iʻa e neʻe nei i lalo o ka wai ma muli o ke ʻano o ka ʻōlinolino. ʻO ka iʻa e lele ana ma luna o ka ʻili e waiho i kahi ala o ka splashes luminous. Ke heleleʻi ka ua, ʻōlelo lākou ua kūpono ka papa holoʻokoʻa o ka wai. ʻO Edith Widder, he loea bioluminescence a me ka mea hoʻokumu o ka Research Research and Conservation Association, e'ōlelo ana he nani keʻano palekana no kēia mau mea i hoʻohālike i nāʻano me nā mea kanu a me nā holoholona. Hiki i nā'ōlapa ke hoʻomaopopo i nā mea hoʻonui nui i ka hikiʻana o nā mea e hoʻopilikia i ka papa honua.

"No laila, he hana paʻakikī loa ia no ka mea ola hoʻokahi, a hiki i ke keikikāne ke lilo i mea kupaianaha," i ʻōlelo ʻo ia.

Akā hōʻino nā makaniʻino i ka hōʻike mālamalama. Hoʻopilikia ka ua i ke kemika o ke kai kūʻono me ka nui o ka wai hou. Ua hōʻino ka Hurricane Maria i nā mangrove e hoʻopuni ana i ke kai kūʻono, kahi e hāʻawi ai i kahi wikamina pono i nā dinoflagellates, i ʻōlelo ʻo Widder. A hiki i nā makani kiʻekiʻe ke pahu i ka mea ʻālohilohi i waho i ke kai ākea. "Ua kipaku ka makani i ka wai mai ke kai kūʻono, mai ka waha o ke kai kūʻono," hoʻohui ʻo Hernandez. Ma hope o nā ʻino ʻē aʻe, ua hala he mau mahina ma mua o ka hoʻomaka hou ʻana o ke kai kūʻono

E loaʻa ʻO ka hui ʻana o Kos i kēlā me kēia lā ma Pokoliko ma Ianuali 29 me Chef Bobby Neary, kahi mea hou paionia. "Ke hoʻouna nei ʻo Kos i kēlā me kēia manawa iā Kelly Macias mai kā mākou limahana hoʻoponopono a me Chris Reeves mai kā mākou limahana hana kaiāulu e hana i kahi hōʻike kumu e pili ana iā Puerto Rico me ke kamaʻilio SOTU."

Ua maopopo iaʻu e hele ana lākou i Vieques, a e nānā i ka heluheluʻana i kā lākou mau pūʻulu.

Pa'lante!

Waiho i ka Reply

Ko oukou mail aae? E, aole e paʻiʻia. I kauoha ia mahinaʻai, ua hoailono aku la *

nā Articles

ʻO kā mākou Theory of Change

Pehea e hoopau ai i ke kaua

Neʻe no ka Maluhia
Nā Hanana Antiwar
Kōkua iā mākou e ulu

Ke hele mau nei nā mea hāʻawi liʻiliʻi

Inā koho ʻoe e hāʻawi i ka hāʻawi manawaleʻa ma kahi o $15 i kēlā me kēia mahina, hiki iā ʻoe ke koho i kahi makana mahalo. Mahalo mākou i kā mākou mea hāʻawi manawaleʻa ma kā mākou pūnaewele.

ʻO kēia kou manawa e noʻonoʻo hou ai a world beyond war
Hale Kūʻai WBW
Unuhi i kekahi ʻōlelo