mai ka Haulepa Haumāna Digest, Iune 28, 2020
Hoike kiʻi: Photo United Nations
Hōʻuluʻulu kēia hōʻike a hōʻike i ka noiʻi penei: Belgioioso, M., Di Salvatore, J., & Pinckney, J. (2020). Kūleʻa ʻia i ka polū: ka hopena o ka maluhia o ka UN ma nā kūʻē kūʻē ʻole i nā ʻāina kia kaua kīwila. Kuʻuna Kūʻai Kūʻē Kānāwai. https://doi.org/10.1093/isq/sqaa015
Nā Po'omana'o
I nā kūkākūkā kaua a i ke kaua:
- ʻOi aku ka nui o nā kūmole kūlike i nā ʻāina me nā ʻōhua hoʻomalu o ka UN ma mua o nā ʻāina me ka ʻole o nā mea hoʻomalu UN.
- Ke hele mai ka poʻe pīpī o UNPOL mai nā ʻāina me nā helu kaiāulu kiʻekiʻe, ʻo ka mea i wānana i ka hoʻomoʻomaʻi ʻole ʻana i ka lono ma nā ʻāina kaua kīwila he 60%.
- Ke hele mai ka poʻe ʻōlaʻi o UNPOL mai nā ʻāina me nā helu kaiāulu haʻahaʻa haʻahaʻa, ʻo ka mea i wānana ai i ka hoʻomoʻoniʻoni ʻole ma ka hakakā ʻana ma nā ʻāina kaua i ka manawa hope he 30%.
- No ka mea pili pili maoli nā poʻe hoʻomālamalama UNPOL me ka lahui kamaʻāina, a e hoʻomaʻamaʻa a hoʻokūkū pū me nā mākaʻi ʻāina, aia kekahi "ʻona ʻana o nā pākuʻina a me nā hana e pale ai i ka hoʻomālamalama politika lehulehu ʻole." ua hoʻohālikelike i kēia hopena.
hōʻuluʻulu manaʻo
ʻO ka hapa nui o ka noiʻi ʻānō e pili ana i ka maluhia o ka maluhia UN e pili ana i nā kaʻina maluhia i lalo e like me nā ʻae aupuni a i ʻole nā hoʻololi kālā. ʻAʻole hiki i kēia mau kaʻina hana ke ana i ka hoʻoiho kūloko ʻana o nā aupuni demokratika a i ʻole nā hoʻololi ʻana i ka moʻomeheu e hoʻohuli ai i ke kaua me ka ʻike ʻole. No ke ana ʻana i nā hopena hoʻomalu o ka maluhia ʻana o ka maluhia ʻana o ka UN, ua ʻike nui nā mea kākau i kahi mea nui o ka hui ʻana o ka civic — me ka hakakā kūʻē politika - a e nīnau, "e hana ana nā misionari hoʻomalu i ka hoʻopaʻapaʻa politika lehulehu ʻole i ka lehulehu kaua?"
No ka pane ʻana i kēia nīnau, ua hoʻomohala lākou i kahi papa inoa inoa no nā aupuni he 70 i kū mai ka kaua kīwila ma waena o 1990 a me 2011 a me nā hōʻike no ka nui o nā hana hoʻomāoino ʻole e ʻike ai kēlā mau ʻāina. E like me ke ana ʻana o ka launa, ʻaʻole i ka manawa i nā manawa i hōʻike ʻia ai nā hanana kūʻē i ka haunaele a me nā hana ʻino kūlike. E loaʻa ana kēia helu helu i nā loli like ʻole a i hoʻokipa ʻia e ka ʻāina o kahi hana hoʻomalu a UN, ka helu o ka poʻe ʻōiwi, a me ka helu kīwila kūmole i loaʻa ke ʻano o ka ʻōlima. Ua helu ʻia kēia helu kīwila lahilahi mai ke ʻano o ka lehelehe a ke ʻano o ka Democracy Democrates ma ka ʻahahui kaiāulu. Nānā kēia mākaʻikaʻi pehea i pili ai nā hui kaiāulu kanaka (e like me nā hui hoihoi, nā ʻāpana hana, a i ʻole nā hui kākoʻo, a me nā mea hoʻi) i loko o ke ola ākea. Aia ia i nā nīnau e pili ana, no ka mea, inā e kūkākūkā ʻia lākou e nā mea hoʻoponopono a i ʻole he nui nā poʻe e komo i loko o kahi lehulehu.
Hōʻike nā hopena i nā lāhui kaua o ka wā kaiāulu me nā hana hoʻomalu maluhia a ʻoi aku ka nui o nā kūmole kūlike i ka ʻoihana me ka poʻe no ka poʻe mālama ʻole. ʻAʻole paha he mea nui ka nui o ka misionari. ʻO ka poʻomanaʻo kaiāulu no ka makaʻāina no nā mea hoʻolalepale e pili wale i nā mākaʻi UN (UNPOL) akā ʻaʻole no nā ʻano ʻano ʻē aʻe. E kau i kēlā me nā helu,
- ʻO ka hele ʻana o nā mea mālama i ka UN, i ʻole e like me ke ʻano o ka poʻe mālama i ka maluhia, hoʻonui i ka hopena i wānana ʻia no ka hoʻohālikelike ʻole ʻana ma ke ʻano he 40%, hoʻohālikelike ʻia i ka 27% i ka manawa ʻaʻohe o ka maluhia UN.
- ʻO ka hiki ʻana o nā luna UNPOL mai nā ʻāina me ka haʻahaʻa haʻahaʻa kānaka lehulehu i ka hopena i kahi 30% wānana i ka hiki ʻole o ke kūʻē paio ʻole.
- ʻO ka hiki ʻana o nā luna UNPOL mai nā ʻāina me ka lehulehu ka lehulehu lehulehu i ka hopena i kahi 60% i manaʻo i ka hiki ke kūʻē i ka hana hoʻomake ʻole.
I mea e wehewehe ai i nā hopena o kēia mau hopena ma ka pōʻaiapuni o ka maluhia UN a me ka "haʻahaʻa" hohonu, hoʻomohala nā mea kākau i kahi papa hana ʻike ʻike ʻike kū ʻole e like me ka hōʻailona nui no ka hoʻomohala kūwaho o nā hoʻoponopono demokalaka. ʻOiai he mea nui kēia mau ʻōkuhi hoʻi no ka nui o nā ʻāina kaua i ka wā ma hope kahi i hana ʻia ai ka hana hoʻomāinoino e like me ke ʻano o ka hoʻokō ʻana i nā pahuhopu. Eia kekahi, ʻaʻole pinepine pinepine nā hui kālai'āina hou i kēia mau ʻāina, no laila he hiki i ka ʻāina ke hoʻokō i kēlā mau hanana kūpaʻa pinepine ʻole ke kī o ka mālama i ka maluhia. Kuhi ka mea kākau i nā mea hoʻomalu UN, ināʻo nā mākaʻi UN (UNPOL), e hāʻawi ana i ka palekana a ke hoʻomau nei ko lākou noho i nā "ʻano o ke komo ʻole ʻana i ka politika." ʻOi aku, inā hiki i nā poʻe kaua o ka wā o ke kaua ke kākoʻo i nā kūʻē kūʻē i ka hana kūleʻa, a laila he pono maoli a me nā aupuni kāʻei a me nā aupuni kūloko.
Ma ka neʻe ʻana i ka ʻike o nā mākaʻi o UN (UNPOL), ʻike ka poʻe kākau i ke ala nui i kuhi ʻia ai kēia mau ʻano demokrasi mai nā hana hoʻomalu i nā ʻāina i mālama aku iā lākou. Ua hana a hoʻokūkū nā luna UNPOL me nā mākaʻi mokuʻāina, e hāʻawi iā lākou i ka pilina pilikino loa a me nā kaiāulu a me ka hiki ke koi i nā mākaʻi lahui e mahalo i ka hana kolohe. Eia kekahi, ʻo kahi hui kuʻuna ikaika[1] ka mea nui i ka hoʻonohonoho ʻana i nā mea kipi ʻole ʻole. ʻOiai ʻo nā aupuni e kū mai ana mai ke kaua kīwila, ua nāwaliwali nā hui kīwila, ua hiki i ka poʻe kīwila ke komo i loko o ke kaʻina hana kālaiʻenehana e hōʻike ana i kahi ala haʻahaʻa o ka maluhia. No laila, ʻo ka hui pilikino ponoʻī UNPOL i ka ʻĀina kūwaho (inā paha e hele mai kēlā mau luna mai nā ʻāina me kahi ʻāpana kūwaho kūwaho a ʻaʻole paha) i ka mea e hiki ai iā lākou ke kākoʻo i nā hana hoʻonāukiuki kūʻē ma nā ʻāina a lākou e kau ʻia ai. I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, inā ʻo nā luna o UNPOL mai nā ʻāina me nā poʻe kaiāulu ikaika, e ʻoi aku paha iā lākou ke pale i ka pono me ka pale kaua kīnā ʻole a "hoʻokaʻawale loa i nā hoʻokauwā a ka poʻe kanikau e pili ana i ka hoʻāhewa honua."
Ua hoʻopau nā mea kākau me kahi loiloi pōkole o nā hihia i loaʻa ai nā misionari UN ma nā ʻāina kaua o ka lehulehu ma ka hopena o ka maluhia a me ka hūnā ʻana o nā hana demokratika. Ma Namibia, e hoʻopuni ka United Nations Transition Assistance Group a pale aku i nā poʻe kīwila i ka wā o nā hālāwai ākea a hōʻike i ka ʻāpono ʻole ʻana i ka lehulehu o nā hana i nā wā e kūʻē ai. Pēlā ʻo ia i hana ʻia ma Liberia kahi e mālama aku ai ka Misiona a United Nations ma Liberia e hōʻike i nā hōʻike kū i ka maluhia a me ka lawena e hōʻako i ka hana hoʻomāinoino, ʻo ia hoʻi ma waena o nā mākaʻi aupuni a me nā mea kūʻē, i ka wā koho 2009. ʻO kēia hana, ka pale ʻana i ka pono e kūʻē i ka manaʻo e kūleʻa ana i ka hana me ka hakakā ʻana, e hoʻohālikelike ana i nā kumu pākahi no ka hoʻokūkū politika nonviolent e koʻikoʻi no ka maluhia maikaʻi ma nā ʻāina kaua hope. Ua hoʻopau nā mea kākau i kahi hopohopo e pili ana i ka hoʻololi ʻana o ka luhi o ka maluhia UN e haʻalele ana mai nā ʻāina waiwai a me nā hui kīwila ikaika i nā ʻāina ʻilihune me nā hui kīwila. Ke kāhea aku lākou i nā mea hana kulekele e hoʻolālā ana i nā misi maluhia UN e hoʻomanaʻo i ka lawe ʻana i nā limahana hou aku mai nā ʻāina me nā lehulehu kīwila.
Hoʻomaopopo i ka hoʻomaʻamaʻa
Kuhi ka ʻatikala a kēia ʻatikala i ka hana a nā mākaʻi i ka hana hoʻomalu e hāʻawi i kahi ala hou e noʻonoʻo ai i ka noho maluhia ʻana o ka UN, ka mea, he ʻano haʻahaʻa loa ʻia ma o ka ʻoihana. ʻO ka ʻāpana o ka maluhia, ʻo ia hoʻi no nā aupuni kaua i ka wā o ke kaua, e kūkulu hou i ka ʻoihana pili i waena o ke aupuni a me kona poʻe e wāwahi ʻia nei i ka wā o ke kaua kīwila. Hiki i kahi ʻekahi kuʻikahi ke hoʻopau i ka hoʻopiʻi, akā ʻoi aku ka nui o nā hana e pono ai ka poʻe e manaʻoʻiʻo maoli a hiki iā lākou ke komo i loko o ke ola ākea a me ka loli hoʻololi. ʻO ke kumu he kumu nui loa ia o ke komo ʻana i ka politika. Pēlā lākou e mākaukau ai e ʻike i kahi pilikia, hoʻowalewale i nā ʻoihana aupuni, a e lanakila ai ka kākoʻo o ka lehulehu. No kahi aupuni e pane aku me ka hana ʻino, ʻo ia ka pīpī ʻana i ka ʻoihana aelike e hoʻopaʻa pū ai i ka ʻekepili.
ʻAʻole hiki iā mākou ke hoʻohālike i kēia loiloi, nāna e kālele ana i nā ʻano o ka kūʻē a me ka hoʻopiʻi ʻana i nā ʻāina ʻē, ua kāpae ʻia mai ko mākou makemake e hoʻoponopono i ka manawa i kēia manawa ma US. nā mea a pau palekana? He kamaʻilio kūpono ia no ka ʻO Digest's lunahooponopono a no nā poʻe ʻē aʻe e helu ana me ka pepehi ʻana o nā mākaʻi iā George Floyd, Breonna Taylor, a me nā helu ʻē aʻe ʻāina ʻē aʻe. Inā ʻo ka pahuhopu nui o ka mākaʻi e hāʻawi i ka palekana, no laila pono e nīnau ʻia: ʻO wai ka palekana i hāʻawi i nā mākaʻi? Pehea e hele ai nā mākaʻi e hāʻawi i kēlā palekana? No ka lōʻihi loa o ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ua lilo ka poli i mea hōʻino ma ke ʻano he lipi, ʻ ,iwi, a me nā poʻe ʻē aʻe o ka waihoʻoluʻu (BIPOC). Hoʻopili ʻia kēia mōʻaukala polu me ka moʻomeheu hohonu o ke keʻena kapu keʻokeʻo, ʻike i ke ʻano kūlike ua loaʻa ma ka hoʻopiha kānāwai kānāwai a me nā kūwaha kaulike lawehala. Ke hōʻike aku nei mākou i ka nui o ka hoʻomāinoino o ka mākaʻi e kūʻē i nā mea kūʻē mai e kūʻē nei iā lākou, ʻo ia nō ka mea waiwai, a mea ʻino a ʻike hoʻi paha.
ʻO ka hapa nui o ke kamaʻilio e pili ana i ke kulana ʻana i ka United States e pili ana i ka militarization o nā mākaʻi, mai ke kālai ʻia ʻana o ka manaʻo "koa koa" (a e kūʻē i kekahi "kahu" ʻano noʻonoʻo o ka hoʻokuʻi — ʻike ʻia ka hoʻomau ʻana heluhelu) i ka hoʻolilo ʻana i nā mea kaua koa i nā keʻena makai ma o ka papahana 1033 o ke Kānāwai Hoʻonohonoho Kūʻai. Ma ke ʻano he kaiāulu, e hoʻomaka ana mākou e ʻike i nā mea hoʻohiki e like me ka mana o nā mākaʻi he militari. Loaʻa nā hōʻike kūpono e pili ana i ka hiki o ka hoʻokele ʻole kaua a me ka pale ʻole ʻana i ka palekana i hōʻike ʻia i loko o ka Haulepa Haumāna Digest. ^ E Ha yM. No ke ao ana, in Hoʻomaopopo i nā hoʻokele kūpono a me nā lako ʻole e mālama ai i ka maluhia, ke hōʻike nei ka noiʻi "ʻaʻole maluhia kanaka kūloko maoli (UCP) i kū i ka hana i pili me ka hana ʻana i ka maluhia, e hōʻike ana i ke ʻano o ka mālama ʻana i ka mea kaua a me ka hele ʻana o nā mea kaua e hoʻokau i nā hana hoʻomāinoino a me nā hana palekana kanaka." ʻOiai he pūʻali koa lākou, ʻo ka mākaʻi UN, kūikawā me kā lākou honi a ʻōnaehana kaiāulu, ke hōʻike mau nei i kahi ala ʻoi aku ka maikaʻi o ka palekana i ka hoʻohālikelike ʻia me nā hana hoʻomāliʻi UN. Akā, ʻo ia e ʻike nui ʻia ana i ka US (me ka lehulehu o nā kaiāulu kūwaho a me nā kūlana demokrika), hiki i nā mākaʻi i hopu ʻia i mea hoʻoweliweli kumu nui i nā ʻāpana nui o ka lahui. Ma kahi hea mākou i ʻike ai he mau pūʻali koa mākaʻi, ʻaʻole i ka hāpai ʻana i ka aelike pili, ʻo ia nā mea nui o kona kaʻawale ʻia? ʻO ke kūkākūkā hope loa, e hana hou iā mākou ma ke ʻano o ka demilitarization a me ka hoʻopili ʻana i nā ala paʻa ʻole i ka palekana. [KC]
Hoomau ia ka heluhelu ana
Sullivan, H. (2020, Iune 17). No ke aha i hoʻohuli ai nā ʻōnaehana? Hoʻohālikelike i ka pilina a ka mokuāina (a ʻaʻole i hoʻonāukiuki). ʻO ka hana kālaiu politika i ke nānā ʻana. ^ E Ha yM. Hoʻopau i ka lā 22 Iune 2020, mai https://politicalviolenceataglance.org/2020/06/17/why-do-protests-turn-violent-blame-state-society-relations-and-not-provocateurs/
Hunt, CT (2020, Pepeluali 13). Palekana ma o ka poli: ʻO ka hana palekana mai nā mākaʻi o UN i nā hana maluhia. Ke Kulanui ʻIli Nui. ^ E Ha yM. Hoʻopau i ka lā 11 Iune 2020, mai https://www.ipinst.org/2020/02/protection-through-policing-un-peace-ops-paper
De Coning, C., & Gelot, L. (2020, Mei 29). Ke hoʻonoho nei i ka poʻe ma waenakonu o nā hana maluhia a UN. Ke Kulanui ʻIli Nui. ^ E Ha yM. Hoʻopau i ka lā 26 Iune 2020, mai https://theglobalobservatory.org/2020/05/placing-people-center-un-peace-operations/
NPR. (2020, Iune 4). Ke mākaʻi ʻAmelika. Ma Ke Alaula. Hoʻopau i ka lā 26 Iune 2020, mai https://www.npr.org/transcripts/869046127
Serhan, Y. (2020, Iune 10). He aha ka honua e aʻo ai iā ʻAmelika e pili ana i ke alapine ʻana, ka 'Akelanika'. ^ E Ha yM. Hoʻopau i ka lā 11 Iune 2020, mai https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/06/america-police-violence-germany-georgia-britain/612820/
ʻ Dailylelo Kahu Pūnaewele. (2019, Pepeluali 26). ʻO nā hōʻike i hōʻike ʻia i ka ʻikepili ma ke koa me ka poli mālama kahu. Hoʻopau i ka lā 12 o Iune, 2020, mai https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190226155011.htm
ʻOi ʻOi ʻOi. (2018, Nowemapa 12). ʻO ka hōʻoia ʻana i nā mea kaua a me ka poʻe hana ʻole ma ka mālama ʻana i ka maluhia. Hoʻomaha ʻia ʻo Iune 15, 2020, mai https://peacesciencedigest.org/assessing-armed-and-unarmed-approaches-to-peacekeeping
Hoʻoponopono / Nā Pūnaewele
Ke Alakaʻi Aupuni https://police.un.org/en
Keywords: post-war, hoʻolimalima, hana hoʻomalu, leoleo, United Nations, kaua kaua
[1] ʻO ka mea kākau e wehewehe i ka nohona kūwaho he "pūʻulu [kahi] e hui pū ana me nā kānaka kūlike a hoʻonohonoho ʻole ʻia, mai nā mea mālama pono kanaka a i nā mea hoʻohālike i hana ʻole ʻia."
