Ka Papahana Mākaʻikaʻi

Na PETER VAN DEN DUNGEN

Introduction

Ma ka hoʻopaʻapaʻa a me nā palapala e pili ana i nā kōkua o ka hoʻolālākaʻi i ka maluhia,ʻo kekahi hiʻohiʻona nui i nānāʻoleʻia i kēia wā,ʻo ia ka "holokaʻikaʻi hoʻomalu". ʻO kēia ka pilina ma nā wahi, ma ka home a me nā'āina'ē, he mea nui no ko lākou hui pūʻana me nā manaʻo like me ka maluhia, ka hoʻoholo kipi i ka maluhia, ka paleʻana i ke kaua, ke kū'ē i ke kaua, ka hakakā kaua, ka kū'ēʻole a me ka hoʻoponopono. Hiki i kēia mau hui ke kuhikuhi i nā mea i hala kahiko a me nā kūlana o ka honua a me nā piko honua. Hōʻike a kūkākūkā kēiaʻatikala i nāʻano he nui o ka hoʻomalu holoʻokoʻa.

ʻO ka mea mua, e hiki keʻikeʻia he nui o nā kūlanakauhale, a nānā iā lākou iho, e like me nā kūlanakauhale hoʻomalu. ʻO kekahi mau kūlanakauhale maluhia -ʻo ia kahi iʻike ponoʻia no ka mea hoʻomaha maluhia - e hoʻokomoʻia. ʻO ka lua, he hana koʻikoʻi nā hale hōʻikeʻike i nāʻoihana kaiāulu'āina a puni honua. Ma ka hapalua o ka makahiki iwakālua, ua hele mai kahiʻano hou o ka haleʻikeʻike i mua - ka hale hoʻokipa maluhia. Eia kekahi, hiki keʻikeʻia heʻano nui. ʻO ka heleʻana i nā hale hoʻokipa maluhia a me nā hoʻolālā he wahi lua ia o ka hoʻolālāʻana i ka hoʻolālā holoʻokoʻa. ʻO kekahi hana hou e pili ana i ka (loaʻa) o kaʻike maluhia o ka nohona'āina, a me ka hanaʻana o nā alakaʻi maluhia o ke kūlanakauhale. I ka heleʻana i nā kapuaʻi o nā kumu aʻo nui o ka maluhia a me ka ponoʻole, e like me Mahatma Gandhi, Martin Luther King, Jr., a me Nelson Mandela, ke hoʻolako hou aku nei i kahi manawa kūpono e lilo ai i mea hōkaʻikaʻi maluhia. Ke manaʻo nei ka mokuna e hōʻike i kahiʻano nui o ka 'maluhia ma o ka hoʻokipa'ʻana heʻimi ka hoʻokipa maluhia, i ka nānā 'ia a me kaʻike' ole 'ia o ka' oihana hoʻokele kipa. I ka hopena, e hanaʻia kekahi mau manaʻo (i paneʻia i nā hoa a me nā hui likeʻole) i mea e hoʻonui ai i ka hoʻokipa maluhia, iʻikeʻia he mea nui o kahi moʻomeheu o ka maluhia.

Mai ka 1960s, nā mea kākau moʻolelo o ka maluhia honua a me nā manaʻo e pili ana e like me ka pacifism, ka honuaism, ka antimilitarism, ka hōʻole o ka naʻau, ka hoʻohui kaua a me ke aupuni o ka honua i kūkulu i kahi mahele hou o ka moʻaukala - moʻolelo hoʻomalu -ʻo ia nā palapala, nā palapala a me nā unuhiʻana i nā hana a me nā hana , o nā kānaka a me nā hui i hoʻoikaika nui i ka hoʻonuiʻana i kēia mau kumu pili pili a pili pū kekahi (van den Dungen a Wittner 2003; van den Dungen 2013). ʻO ka hoʻoilina o nā hana hoʻomalu o ka wā i hala,ʻaʻole i kākau waleʻia i kēia mau ala hou i ka moʻaukala a me nā paʻi puke, akāʻike pinepineʻia ma nā hale, nā hoʻomanaʻo, nā pā hale a me nāʻano likeʻole o ka'āina.

ʻIke ʻia nā hōʻike o ke kaua ma nā kāʻei kūlohelohe a moʻomeheu hoʻi - e laʻa me ke ʻano o nā kahua kaua, a me nā hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo kaua a me nā hale hōʻikeʻike, akā - ʻaʻole ʻike ʻia nā hōʻike ʻike anti-kaua a me ka maluhia a ʻike liʻiliʻi ʻia hoʻi. ʻOiai he moʻolelo lōʻihi ka mākaʻikaʻi mākaʻikaʻi kaua, a ʻoi aku ka makemake ʻia ma mua o ka wā - ʻae, i kekahi mau ʻāina ma mua o nā ʻāina ʻē - ʻaʻole ʻike ʻia ka manaʻo nui o ka mākaʻikaʻi maluhia. Ma ka US, ʻike ka National Park Service e pili ana i kanakolu mau kumuhana like ʻole e pili ana i nā pūnaewele mōʻaukala a me nā palena ʻāina i mālama ʻia e ia. Ma waena o kēia mau kumuhana i helu ʻia ke kahua kaua & pūʻali koa; kaua kīwila; kaua kipi. ʻAʻole haʻi ʻia ka maluhia; ʻo ke kumuhana kokoke loa i helu ʻia he kuleana kanaka. Eia nō naʻe he nui nā pūnaewele hoʻomalu i ka mōʻaukala o US; ʻO kā lākou ʻike ākea e hoʻonui ai i ka ʻike o ka maluhia a kōkua ʻia e aʻo e pili ana i ka hana maluhia a e hoʻoulu ai i ka mākaʻikaʻi maluhia (Strikland 1994).

Ua hoʻonuiʻia ka hoʻolālā kūkaʻikaʻi, ka mea i lilo i mea nui nui o kaʻoihana hoʻolālā honua, i nā makahiki e hiki mai ana ma muli o ke kenekulia o ke Kaua Honua Mua. Eia kekahi laʻana, ke hoʻolālā nei ka mea hoʻokele pilikino UK ma 2013-2014 i nā huakaʻi hoʻomanahala ma nā kahua kaua o Northern France a Belgian a ua hoʻopukaʻo ia i kahi puke hoʻopuka maikaʻiʻo 16 me nā kiko'ī: 'Hele i nā kahua kaua o World War One '(Nā Hōkū Kiʻekiʻe Nui 2013). ʻAʻole e poinaʻia nā Anniversaries o ke Kaua Honuaʻelua. E haʻi aku i hoʻokahi mea: Fred. Hoʻolimalimaʻia nā lālā o Olsen Cruise Lines e ka 7 Night D-Day 70th Anniversary Voyage i ka mahinaʻo Iune 2014 e hoʻomanaʻo i nā pae hoʻokau'āina ma nā kahakai o Normandy i ka mahinaʻo Iune 1944. Ma nā hihiaʻelua, e hele pinepine nā mea komo i nā kahua kaua, nā hoʻomanaʻo kaua, a me nā hale kiʻi hoʻolālā kaua.

Ma waho o nā hōʻailona hoʻomanaʻo, akā naʻe,ʻaʻole iʻokoʻa nā 'mākaʻikaʻi kaua'ʻole i nā wahi. I ka UK, loaʻa iā lākou kahi waihona puke nui i hiki ke hoʻomākaukau i ko lākou heleʻana; ʻo ka nui o kēia mau puke e hōʻike ana i ka ulu nuiʻana o kēiaʻano kaapunikaʻi. Hāʻawiʻia kēlā mau'ōleloʻana e like me ka lā nui no kaʻohana a pau me nā hanana kūikawā a me nāʻike lima no nā keiki a me nā mea makua, "e'ōlelo mai iā Mark Adkin 'The Daily Telegraph Guide to the British Heritage Heritage' (Adkin 2006) e wehewehe ana i nā wahi nui o 350. Ma mua oʻelua manawa -ʻo nā hale kūʻai 250, nā kahua kaua 100 a me nā 400 o nā kāpili, nā hale kūʻai, nā kīʻaha a me nā malae hae - uaʻikeʻia ma Martin Marix Evansʻo 'The Heritage Heritage of Britain and Ireland' (Evans 2004). Loaʻa nā alakaʻi kūikawā, e like me ka mea i hoʻolaʻaʻia i nā hale hōʻikeʻike regimental 140 (Sibun 2007). Eia kekahi ma nā'āina'ē he nui, kahua kaua,ʻoihana koa, a me ka hoʻolālā kaua. No ka laʻana, ua puka mai ka National Geographical Institute ma Belgium i kahi palapala pāʻali koa hoʻokipa o ka'āina (Koa Tourism 2000).

ʻOiai he mau kumu no ka hoʻololiʻana, i kekahi manawa he meaʻuʻukuʻole ka holoʻana o ka hoʻolālā kaua a me ka hoʻolālā holoʻokoʻa, a ua hoʻopiʻi kū'ē i nāʻano likeʻole o ka lehulehu. ʻAʻole paha he mea nui loa ka makemake o ka hoʻokipa hale hoʻolālā ma kahi hoʻokipa hale hoʻokipa paha, no ka mea,ʻo ka Hui Hui PūʻIa ma New York, aʻo Geneva paha, aʻo ka Hale Palekana ma Hague.

Palekana Cities

Inā hiki ke kapaʻiaʻo Hiroshima he kahua kaua,ʻo ia kekahi o kahiʻano hou aʻano'ē aʻe. ʻO ka poʻe malihini kipa i ke kūlanakauhale, me ka lehulehu o ka hale hoʻokipa maluhia a me ka pāpū me nā hoʻomanaʻo he nui, e lilo i mau mea hoʻokipa maluhia ma mua o nā hoʻokele malihini. Aia ma waena o lākou he poʻe hoʻolālā maluhia a me nā mea aʻo, e komo ana i ka hoʻolālā a me ka hoʻonaʻauao e pili ana i ka hoʻopauʻana i nā mea kaua o nā mea kaua, a ke kipa mai nei lākou i ke kūlanakauhale. Hiki i kahi pilina i Hiroshima keʻano ola e like me ka mea i kākau maikaʻiʻia. Ua hoʻonuiʻo Hiroshima iā ia iho i kūlanakauhale noho maluhia aʻo ia,ʻo keʻano nui loa o ke ao o iaʻano kūlanakauhale, kahi e hoʻokipa ai i ka nui o nā malihini mai ka home a me nā'āina'ē (Kosakai 2002). ʻO Hiroshima ka wahi hānau o nā hui hoʻokūkū nui,ʻo Mayors for Peace, ka mea e hakakā nei no ka hoʻopauʻiaʻana o nā mea kaua o nā mea kaua a me nā kūlanakauhale o ka 5,700 ma nā'āina 150.

Ma 1955, ua weheʻiaʻo Hiroshima a me Nagasaki i kahi hale hoʻokipa maluhia a me ka papa hoʻomaha lele ('Hiroshima Peace Park Guide' 2005). I nā makahiki i hala aʻe nei, ua nui nā hana hou, nā hoʻopauʻana, a me nā mea hoʻohui i lilo iʻelua mau kūlanakauhale i wahi kūpono no ka maluhia o nā kānaka. Ma kahi o 1 miliona mau malihini kipa i ka Hiroshima Peace Memorial Museum,ʻaʻoleʻoi aku ma mua o 10% mai nā'āina'ē. ʻO ke ao holoʻokoʻa o ke kūlanakauhale, a me nā Mayors for Peace, i hoʻonohonoho ponoʻia iā lākou iho inā e hoʻokumuʻia nā hale kiʻi mele ma nā wahi holoʻokoʻa o ka honua, e hoʻomaka ana ma ke kaona a ma nā kūlanakauhale nui o nā moku'āina me nā mea kaua. Ma kēia mea e hōʻoia ai e loheʻia ka'ōlelo mana a me ka mana o ka Hiroshima Peace Memorial Museum, ka 'hibakusha', a me ke kūlanakauhale i kahi e kūpono loa ai.

He kanakolu mau makahiki ma mua o ka lukuʻiaʻana o Hiroshima a me Nagasaki, ua hoʻopau loaʻia ke kūlanakauhale Flemish o Ypres ma Pelekania i loko oʻekolu mau kaua lōʻihi a hoʻolimalima (1914, 1915, 1917) i ka wā o ke Kaua Honua Mua, e hoʻolālā ana i nā kahua kaua o ke kūlanakauhale ma waena o nā mea kaulana loa. ka honua. ʻO nā mea hou e like me ke kino, nā mīkini'āina a me ka lapalapaʻana o ka lapalapa, ua hana i kēia mau kaua iʻoi aku ka weliweli a ua loaʻa i ka hapalua miliona ka make a me ka 1.2 miliona iʻeha. ʻO ka nui o nā poʻe i make,ʻo nā koa Pelekāne a me nā Commonwealth i kanuʻia i nā hale kupapaʻu he nui a me Ypres a puni, e hana ana i ke kūlanakauhale a me nā wahi a puni e kaulana loa ana me ka hoʻoneʻe kaua a me ka poʻe hoʻokipa maluhia mai nā wahi a puni o ke ao. Me ka weheʻiaʻana o ka hale hōʻikeʻike o ka Hale Hōʻikeʻike o Flanders Field - 'kahi hoʻolālā kaua no ka maluhia' - ma ka 1998, ua haʻiʻia ke kūlanakauhale he kūlanakauhale maluhia, a pēlā nō i hoʻolahaʻia aku ai ka'āpana'āina a pau he'āina maluhia. ʻO ke kūlanakauhale a me ka māhele kekahi o nā wahi nui loa o ka honua no ka hoʻouka kaua a me ka hoʻomalu holoʻokoʻa, a ma nā makahiki e hiki mai ana o ka centenetena o ke Kaua Honua Mua, e hoʻoneʻe hou aku i nā malihini ma mua o ka mea maʻamau.

ʻO nā kūlanakauhale, ka mea i ʻeha nui i ke kaua a hoʻoholo hope e hoʻolaʻa iā lākou iho i kāna pale ʻana, hoʻokahi wale nō ʻano o ke 'kulanakauhale maluhia' (van den Dungen 2009a, 2010b). ʻO kekahi ʻano ʻē aʻe, e ʻike ʻia ma ʻEulopa, kahi kūlanakauhale i hoʻokipa i nā kūkākūkā i hoʻopau ai i kahi kaua a ma kahi i kau inoa ʻia kahi kuʻikahi kuikahi, ka inoa ma hope o ke kūlanakauhale. ʻO ka makahiki kiʻekiʻe o ka Peace of Utrecht (1713) i hoʻolauleʻa ʻia i loko o ka makahiki 2013, me kahi papahana nui o nā hanana - ʻaʻole wale no ka loea akā no ka lehulehu ākea, o ka ʻōpio a me ka ʻelemakule, mai ka home a me nā ʻāina ʻē. Hoʻolālā kēlā ʻano hoʻolauleʻa e huki i nā haʻawina a hoʻonui i ka maluhia i kēia lā, a e ʻumeʻume hoʻi i nā malihini kipa a me nā mākaʻikaʻi a pēlā e hāʻawi ai i ka hoʻokele waiwai kūloko. ʻO kahi laʻana a me kahi hiʻohiʻona mua loa o kahi papahana ākea e hoʻolauleʻa ai i ka makahiki hoʻomanaʻo o ka hoʻihoʻi ʻia o ka maluhia ma hope o ke kaua weliweli e pili ana i ka 350th anniversary, i ka 1998, o ka Peace of Westphalia (1648) (350 Jahre 1998). ʻO nā kūkā kamaʻilio maluhia (1643-1648) i hana ʻia ma nā kūlanakauhale Kelemania ʻo Osnabrück a me Münster, mai ia manawa mai, ua kapa ʻia he kūlanakauhale maluhia. He mau hoʻoilina koʻikoʻi ko lāua ʻelua i kēia lā e hoʻomanaʻo nei i ka mea kipa i ka hana kuikahi i hana ʻia ma laila a i hoʻomanaʻo ʻia e kekahi mau moʻomeheu a me nā kuʻuna e hoʻomau i ka mahalo i ka hopena o ke Kaua kanakolu makahiki (1618-1648).

ʻO kahi hōʻailona hou aʻe no Dayton, Ohio kahi i hoʻoholo maikaʻiʻia ai nā kūkākūkā no ka hoʻopauʻana i ke kaua ma Bosnia a me Herzegovina ma ka 1995 ma o ka Hōʻailona Hauʻoliʻo Dayton. I loko o hoʻokahi makahiki heʻumi, a mahalo hoʻi i ka hana pilikino, ua weheʻia ka puka o ka Hale Hōʻikeʻike Hale Hōʻikeʻikeʻo Dayton International. Ma hope koke iho, ua hoʻokumu ka Hale Hōʻikeʻike i kahi makana o Dayton Peace Award, a ua hoʻokumuʻia ka hana o ka Prize Peace Prize e Daylight Literary Peace Prize a nā mea kākau, nā mea hale waihona puke, a me nā luna o kaʻimi kelepona. ʻO ka mea hope loa -ʻo ia wale nō o konaʻano - ua ulu a lilo i mea nui ma ka makahiki ma ka papa helu kaiaulu a me ka moʻomeheu o ke kūlanakauhale. ʻAʻole hōʻike ka hale hoʻolāʻau i nā mea hōʻailona wale nō akā ke komo pū neiʻo ia i loko o nā papahana hoʻonaʻauao maluhia a me nā hana hoʻolaha, me ke kākoʻo ikaika i ke kaiāulu kūloko. ʻO konaʻaʻa holoʻokoʻa ua hoʻoliloʻo ia i ka hale kiʻiʻike i ke kumu nui no ka hoʻouluʻana i kahi noho maluhia i loko o ke kūlanakauhale. ʻO kahi papa hou i kēia manawaʻo Dayton ka hoʻokumuʻiaʻana o ka International Cities of Peace organization, i hoʻolaʻaʻia no ka hoʻolahaʻana a me ka hoʻohuiʻana i nā kūlanakauhale nui o ka maluhia.

Me ka uluʻana o nāʻahahui o ka honua mai ka manawa o ka makahiki 19, a ma muli hoʻi o ka hoʻokumuʻiaʻana o ka hui o nā Aupuni a me nā United Nations ma ka hapa mua o ka 20 century, nā kūlanakauhale e like me Hague, Geneva a me New Ua liloʻo Ioka i mea nui no ka hoʻokipa maluhia. Ua haʻi kūkalaʻiaʻo Hague ma keʻano he 'ʻauamo o ka maluhia a me ka hoʻopono' aʻo nā puke a me nā alakaʻi mākaʻikaʻi ua hoʻopukaʻia e ke kūlanakauhale i nā makahiki i hala iho nei e hoʻomaopopo i kēiaʻano (Bouhalhoul 2007; Kids Tour 2008; Eyffinger 2003). ʻO nā hui kūikawāʻo Hagueʻo 1899 a me 1907 (aʻo ka hālāwai kūkāʻekolu i ka 1915)ʻo ia ke kumu hou no ke kūkuluʻana i ke kūlanakauhale ma keʻano he kikowaena honua o ka maluhia a me ka pono. ʻO ka pahuhopu nui o kaʻaha kūkākūkā 1899,ʻo ia ka Convention for the Pacific Settlement of Disputes Internationale, i komo i loko o kona puʻuwai ka hoʻokumuʻana o ka Hoʻokolokolo Kūlana Hoʻonā (PCA), ka mea kahiko loa no ka hoʻoholo palekana ma nā states i kēia ao hou. I mea e hāʻawi aku ai i ka 'Aha i kahi home kūpono no kāna misionari, ua hoʻolakoʻia kahi kālā no Scottish-American a me ke koa ikaika o ke kaua,ʻo Andrew Carnegie, i ke kālā no ka kūkuluʻana i ka Hale Paʻi. Ua lilo ia i kāleka kāleka kūlanakauhale. Ma ke kaliʻana i ka centenary ma ka 2013, ua weheʻia kahi Hale Kipa Hoʻokipa ma ka 2012 wale nō i loko o nā puka o ka Halealiʻi. ʻO kēia ka mea e hiki ai i ka lehulehu o nāʻauhau ma luna o nā kāpena mākaʻikaʻi, e hoʻomaha i kēlā lā i kēia lā ma mua o ka mea, e hana i nā mea'ē aʻe ma mua o ke kiʻi waleʻana i ke kiʻi o Carnegie i ka 'Temple of Peace'.

I nā makahiki i hala iho nei, uaʻike hou nā kānaka o Hague (a ma o lākou hoʻi i ka'āina)ʻo Bertha von Suttner, ka baroness Austrian a me ka mea kākau o ka pounamu kūʻaiʻana, 'E kau i kou mau mea kaua' ("Die Waffen Nieder!" 1889) he lobbyist nui ia ma nā hālāwaiʻelua. Ma mua, ua hoʻoikaikaʻo ia iā Alfred Nobel e kākoʻo i ka maluhia ma o ka hanaʻana i ka makana aloha. ʻO ia ka wahine mua i loaʻa iā 1905. I ka 2013, liloʻo ia i wahine mua me kahi kiʻi ma ka Hale Paʻi Haula; i ka manawa hoʻokahi, ua weheʻia kekahi kiʻi'ē aʻe ma kahi nui nui o ka hale o ke kūlanakauhale. ʻO ka makahiki i hala, ma ka International Women's Day (8th March 2012), he inoa kokoke i ka Peace Palace - kahi i kūkuluʻia he mau NGO nui honua a me ka noho maluhia. I ka lā hoʻokahi iʻeono mau makahiki i hala aku nei, ua kapaʻia kekahi inoa nui o ka hale keʻena o ka Europa Europa ma Brussels. He mea hōʻino iaʻo Vienna, ke kūlanakauhale kahi i noho aiʻo ia a make, a mai kahi i hana aiʻo ia i kahi hana palekana no ka paleʻana i ke Kaua Mua Mua, hikiʻole iā ia ke hoʻomanaʻo iā ia (van den Dungen 2010a, Jalka 2011). E hiki ana i kahi International International Tourism Tourism Bureau ke hāʻawi aku i ka nui o nā mea mahalo a puni ka honua i kahi helehelena maikaʻi a me ke aʻoʻana - 'Ma hope o nā kapuai o Bertha von Suttner' - e pili ana i nā kūlanakauhale ma nā'āina he nui ma'Europa meʻAmelika.

Ua loaʻa kahi mea like no ka manawa lōʻihi no nā mea haipule o kāna hoa aloha a me nā mea hou, ʻo Henry Dunant, ka mea nāna i hoʻokumu i ke Keʻa Ulaula, a me ka mea i loaʻa mua i ka makana Nobel Peace Prize ma 1901. ʻO Geneva ka ʻāina hānau o Dunant a o ka neʻe aloha kanaka a puni ka honua i hoʻokumu ai ʻo ia. ʻAʻole paha he kūlanakauhale ʻē aʻe ma nā wahi āpau o ka honua i nui nā hoʻomanaʻo i kahi keikikāne a kaikamahine paha e like me Geneva, no Dunant. ʻO kāna biography a me ka mōʻaukala o ke Keʻa Red e hiki ke aʻo ʻia e ka hele wāwae ʻana i nā alanui o ke kūlanakauhale - me ka bonus hou o ka ʻike ʻana i nā wahi i pili loa me nā mea ʻelua. ʻAʻole kēia ana iki ma muli o nā hana a ka pilikino Henry Dunant Association (Société Henry Dunant). Hoʻokumu ʻia i nā makahiki 1970, ma o kāna paʻi ʻana, nā hōʻike, nā ʻaha kūkā, nā papahana noiʻi a me nā huakaʻi noiʻi, ua hāʻawi nui ka ʻAhahui i ko mākou ʻike a me ka ʻike i nā kumu o ka neʻe a me nā hiʻohiona he nui i waiho ʻia ma Geneva (Durand 1991). I ka manawa like, ua hui pū ke kūlanakauhale a me ke canton o Geneva i ka hōʻike ʻana i kēia moʻolelo nui ma o nā pā hoʻomanaʻo a me nā kiʻi i hoʻopuehu ʻia a puni ke kūlanakauhale. ʻO kekahi o nā paʻi a nui o ka ʻAhahui 'ʻO kēlā mau Wahi kahi ʻO Henry Dunant…' (Durand and Roueche 1986) e hōʻike nei a hōʻike i kekahi mau pūnaewele 25 o ka hoihoi i ka mōʻaukala ma Geneva.

Ua hoʻolauleʻaʻia ka Centenary o ka Nobel Peace Prize, ma 2001, ma Geneva ma kahi papahana nui o nā hanana, kekahi mauʻoihana hoʻonaʻauao, nā mea'ē aʻe o keʻano nui, e like me nā'ahamele, nā hālāwai, nā hōʻikeʻike, a me ka 'Hoʻoponopono no ka maluhia' i nā wahi a me nā hale i piliʻole me Dunant a me ke Kaiʻulaʻula, akā, me ka hana no ka maluhia i loko o ke kūlanakauhale ma nā makahiki 200 i hala iho nei ('Itinéraire de la Paix 2001'). Ua hoʻonuiʻia kēia alakaʻi alakaʻi, i weheweheʻia a haʻi pōkoleʻia i nā pūnaewele puni honua o 43, i ka makahiki e hiki mai ana i loko o ka puke paʻi puke i hōʻoia maoliʻia, 'The Journey for Peace in the Streets of Geneva' (Durand, Dunant, Guggisberg 2002). Hoʻopiliʻia nā hoʻouluulu ma 2001 a me 2002 e kekahi hui, 'Geneva: he wahi no ka maluhia', i hanaʻia no ke kumu, a me nā hoa hana. Ua hoʻokumuʻia nā hae momona nui ma mua o kēlā me kēia mau kahua nui o ka maluhia o ka 43 a no laila ua nohoʻo ia i loko o ka makahiki. Ua mālamaʻia ka hui mua o Geneva ma 1863, a ua kākauʻia ka Geneva Convention mua i ka makahiki aʻe. ʻO nā makahiki 150th o kēia mau hanana hanana i 2013 a me 2014 ke hāʻawi hou aku i nā manawa no nā hana hoʻomanaʻo a me nā manaʻo no nā hoʻouka e kū nei i ke kaʻao Red Cross i kēia mau lā.

Me ka hoʻokumuʻana i Geneva o ka Hui o nā Aupuni, i hanaʻia ma hope o ke Kaua Honua Mua, ua hōʻoiaʻiʻoʻia ke kūlana koʻikoʻi o ke kūlanakauhale ma ka maluhia o nā kuʻuna. Eia kekahi,ʻo nā hui o ka honua i pili i ka Hui, e like me kaʻOihana Lahui o ka'Aihana Lahui, a me ke Komikina Kuleana no ka Holoʻana, ua hoʻokumu i kā lākou mau secretaria i loko o ke kūlanakauhale hoʻokahi, no laila e hoʻoikaika ana i kā lākou hana nui ma ke kākoʻoʻana o ke ao. Ma hope o ke Kaua Honua Elua, i ka manawa i noho ai ka'Ā'ī o ka Mokuna, nā United Nations, i New York,ʻo ka Palais des Nations (i kūkuluʻia no ka Hui) i liloʻo ia kaʻena kūʻokoʻa oʻEkalesia Hui Pūʻia.

Nui nāʻenehana i pili i ka UN me ko lākou mau noho ma Geneva. No nāʻaha kūikawā a me nā haumāna o nā pilina pili honua a me nāʻoihana o ka honua,ʻo ke kūlanakauhale he wahi nui loa ia. ʻO nā manaʻo o ka palekana a me ka kaulikeʻole,ʻo ia nāʻano koʻikoʻi o ka Red Cross, he mau hiʻohiʻonaʻano maikaʻi nō ia o ke kulekele o nā haole'ē aʻe o Switzerland, e kōkua ana e wehewehe i nā kaʻina maluhia i hoʻolalaʻia e ke kūlanakauhale a me ka'āina i nā makahiki. ʻO ka nui o kēia mea i kākauʻia a hōʻikeʻia, e like me ka hale hōʻikeʻike ma ka moʻaukala o ka hui o nā Aupuni ma ka waihona o UN ma Geneva. ʻO nā hale waihona puke nā waihona nui a koʻikoʻi o ka Hui o nā Aupuni. Hoʻohuiʻia, he laʻana, kekahi o nā hōʻiliʻili nui loa i ka moʻolelo o ka maluhia, nā pepa Fried-Suttner. I kēlā me kēia makahiki, hele kekahi mau malihini 100,000 i ka Palais des Nations. Ma New York, hoʻokipaʻia e ka United Nations Visitors Center ka nui o nā manawa he nui aʻoi aku ma mua o ka manawa.

Hoʻomaka koke nā huakaʻi ʻōlelo nunui o ka hale kūkulu ʻo UN ma hope koke o kona wehe ʻana i nā makahiki 1950 mua. Mai ia manawa, ʻoi aku ma mua o 38 miliona mau mākaʻikaʻi i mākaʻikaʻi i ka hale. E like me kā Kofi Annan i kākau ai, me ka hoʻohui ʻana, “he lehulehu kaukani i kapa ʻia ko lākou wahi hana. Loaʻa iā lākou āpau nā hoʻomanaʻo a me nā manaʻo ponoʻī ... hoʻomanaʻo lākou i ka hale UN ma ke ʻano he kumu hoʻoulu… he wahi home no ka honua ”(Annan 2005, 7). ʻO ka hale UN kahi kukui o ka manaʻolana, ka hōʻailona ʻike ʻia o ka manaʻoʻiʻo i ka honua e pili ana a e ʻimi mau nei no ka maluhia. Hiki i ka kipa ʻana i ka hale UN ke loaʻa ka hopena mau loa, a kū i ke kipa me ka pilikia a paʻakikī hoʻi e kū nei i ka hoʻonohonoho honua. ʻOiai kahi wahi o ka hana, no ka mea kipa e hiki i ka hale keʻena ʻo UN ke lawe i nā hana o kahi hale hōʻikeʻike maluhia (Apsel 2008).

E like me Hiroshima,ʻo Geneva he Makika no nā mea mākaʻikaʻi maluhia - akāʻo kēia mau kūlanakauhaleʻelua heʻano likeʻole. ʻO kekahi kūlanakauhale'ē aʻe, heʻano'ē aʻe, akā, he mea nui nō hoʻi no ka maluhiaʻo Oslo. Maʻaneʻi, i kēlā me kēia makahiki ma ka lā 10 (ʻo ia hoʻi ka lā i make aiʻo Alfred Nobel) ua hāʻawiʻia ka makana Kuikahi i hoʻokumuʻia i ka lā o ka hoʻolauleʻa. ʻAʻohe kiʻekiʻe ma ke ao nei ma mua o ka Nobel Peace Prize. ʻO nāʻahaʻaina makahiki a ma'ō a puniʻo 10 Dekemapa e hana i ka 'maluhia' a me ka mea e lilo ai i 'champion of peace' (ʻo ka'ōlelo a Nobel i hoʻohana ai i kāna makemake hope a me kāna berita) he mea pono. Me ka hoʻolahaʻana i kaʻOkakopa o ka makahiki i hala o ka makahiki, he mau manawa kūikawā kēia no nā mea e pāʻani ai nā media, no ka manawa hoʻokahi,ʻaʻole ma ke kaua a me ka hakakā kū'ē akā ma ka maluhia a me nā pono a me nāʻano laureate. Ke kohoʻiaʻana o nā koa, nā keakepaʻa a iʻole nā ​​mea kūikawā kūikawā, i ka wā i hoʻokumuʻia e nā poʻe koʻikoʻi, hiki iā lākou ke hana i nā poʻo.

Hiki keʻike aku nā poʻe holokaʻikaʻi e hele i ke kapikala o Norwegian i ka hale nani o ka Nobel Nobel Institute, me ka hopena o Nobel i mua. Aia kekahi hiki ke komo i loko o kahi lumi kahi i hālāwai ai ke Kōmike Nobel ma 1905, a ua hoʻopaʻaʻia nā paia o nā paia me nā kiʻi kūlana o nā laureates. E hoʻohana ana nā haumāna a me nā haumāna i ka puke punahele o ka Institute, i hoʻokumuʻia e kōkua i ka papa hoʻolālā o ka pono o nā moho me kā lākou hana.

I loko o nā makahiki he iwakalua i hala aku nei, ua hoʻonohonoho ka'enekeia i nā hālāwai a me nā seminar maʻamau, ua kūkuluʻia nā papahana noiʻi, a ua hāʻawi aku i nā hoa hele e kipa i nā kumu kula - no ka mea, he kūpono kahi kūpono a me ka makemake loa no ka noiʻi a me ka hakakā e pili ana i nā kaua a me nā hihia noho maluhia. I ka manawa o ia manawa, ua hoʻonohonoho ka 'Ahahui i kahi mākaʻikaʻi punahele i kēlā me kēia makahiki no kona poʻe koʻikoʻi a me ko lākou mau hoa heleʻana - e lawe iā lākou i hoʻokahi makahiki, i Suedena ma nāʻanuʻu o Alfred Nobel', aiʻole kekahi makahiki'ē aku iʻAsuria. nā wāwae o Bertha von Suttner '- nā hiʻohiʻona nui o ka hoʻomalu holoʻokoʻa. ʻO ka uluʻana i ka honua holoʻokoʻa i ka Nobel Peace Prize ke lawe pinepine mai nei i nā mea paiʻole a me nā poʻe media mai ka honua a puni i ka Institute in Oslo.

I ka 2005, ma keʻano he hoʻohanohano no ka makahiki centenary o ke kuokoa o Norway no Suetena, ua weheʻia ka Nobel Peace Center ma kahi wahi kūlana i ka puʻu o ke kūlanakauhale. Ua hōʻike ka luna hoʻomalu o ke Komisiona Nobel Nobel i ka manaolana e "ka Center e lilo i wahi kūikawā nui no nāʻano hana a pau e pili ana i ka hana hoʻomalu. Ke manaʻolana nei nō hoʻi mākou e lilo koke ka Nobel Peace Center i kekahi o nā mea alakaʻi kaʻakaʻi nui o Oslo "(Mjos 2005, 3). Iʻelima mau makahiki ma hope, i ka 2010, hoʻokipaʻia ka Pūnaewele i kahi helu inoa o nā malihini kipa o 200,000. I kēlā makahiki hoʻokahi, kokoke nā lā kula o ke Kulanui 850 i loko o nā hana hoʻonaʻauao a i nā papa alakaʻi i hoʻonohonohoʻia e ka Hale. Ma waena o kāna mau hana kaulana loa,ʻo ia nā hōʻikeʻike liʻiliʻi, me kahi hoʻokahi i kēlā me kēia makahiki ma ka laureate hou (Nobel Foundation 2010, 55).

Gandhi, ML King, Mandela

ʻO nā hui pilina o nā Nobel Peace Prize (me nāʻoihana), e hoʻi ana ma mua o hoʻokahi haneri mau makahiki, e hāʻawi aku i kahi kūlana maikaʻi loa o ka mōʻaukala hou o ka maluhia a me ka hoʻoholo kipi. He nui nā laureates ka poʻe i hoʻokalakupua i ka poʻe i hoʻoikaika i ke ola no ka maluhia, e hoʻomau ana i ka hoʻomālamalama a me ka hoʻoikaika i nā hanauna hou. No laila he mea kupanaha no ka loaʻaʻana o kekahi mau haleʻikeʻike a me nā kikowaena i nā ao holoʻokoʻa i hoʻolauleʻaʻia i nā mea leʻaleʻa maluhia hoʻokahi - e like me Jane Addams, Jimmy Carter, Martin Luther King Jr. a me Woodrow Wilson i ka US; Nelson Mandela ma South Africa; U Ku ma Myanmar / Burma; a me Albert Schweitzer ma Palani a me Kelemānia. He mea hoʻohenehene ke kanaka no ka maluhia ma kahi mamao aku i nā hale punaewele a me nā kikowaena i hoʻolakoʻia iā ia,ʻo iaʻo Gandhi,ʻaʻole ia he laureʻa no ka maluhia Nobel. ʻO ka hapa nui o kēia mau hale hōʻikeʻike a me nā kikowaena ma India, kahi iʻimi ai lākou i nā mea hoʻolaha kiʻi, nā haumāna, nā mea hoʻonāukiuki, a me nā Gandhi e hahai ana i kona mau wāwae ma ke hanaʻana i kahi ala maluhia o Gandhi.

ʻO kā Gandhi mea ukali a kaulana loa, ʻo Martin Luther King Jr., i hana pēlā. Hoʻonāukiuki nui ʻia mai nā lā mua o ka Montgomery Bus Boycott (1955-1956) e ka hana Mahatma o ka hoʻololi kaiāulu ʻole a me kāna kūleʻa ma hope aku, ua manaʻo ʻo King e huakaʻi i India e hoʻonui i kona ʻike i nā loina Gandhian. ʻEkolu mau makahiki ma hope mai, ma hope o ke kono a ke aupuni ʻInia, ua huakaʻi hele ʻo King i India no hoʻokahi mahina ka lōʻihi, me kāna wahine a me Lawrence Reddick, kāna hoaloha a me ka mea kākau moʻolelo mua. I kona hōʻea ʻana i New Delhi, ua ʻōlelo kaulana ʻo ia i ka poʻe nūpepa, "I nā ʻāina ʻē aʻe, hele paha wau ma ke ʻano he mākaʻikaʻi, akā i India hele wau i kahi huakaʻi" (King 1970, 188). Ma hope ua kākau ʻo ia: "He hopena nui ka huakaʻi ma luna oʻu iho ... ua haʻalele wau iā India ma mua o ka mea ma mua o kēlā kūʻē kū ʻole ʻole ka mea kaua ikaika loa i loaʻa i ka poʻe hoʻokaumaha i kā lākou hakakā no ke kūʻokoʻa ... Ma muli o kaʻu kipa ʻana i India, ua nui aʻe koʻu ʻike i ka nonviolence a hohonu kaʻu hoʻokō ʻana. ” ʻO kēia nā huaʻōlelo hopena o ka mokuna i kapa ʻia ʻo 'Pilgrimage to Nonviolence' i kāna autobiography (King 2000, 134). Ua hoʻomanaʻo ʻia ka makahiki 50 o kēia huakaʻi mōʻaukala i ka makahiki 2009 e kahi kipa ʻana i ʻĀnia (i kākoʻo ʻia e ka US State of State) e ke keiki a King, ʻo Martin Luther King III, nā lālā o ka US Congress, a me kekahi poʻe ʻē aʻe.

Ma kāna mau memo, uaʻikeʻo Coretta Scott King, "I ko mākou huakai huakaʻi, ua kipa mākou i nā wahi he nui a Gandhi i hoʻokipa nui ai i kona hikiʻana mai ua lilo lākou i wahi kiʻekiʻe" (King 1970, 191). Hiki ke'ōleloʻia kekahi mea e pili ana i kāna kāne. ʻO ka maluhia, ka pānaʻiʻole, a me ka neʻeʻana o ka pono pilikino - ma nā kapuai o Martin Luther King, Jr. - hoʻomaka ia ma Atlanta, Georgia, ke kūlanakauhale kahi i hānauʻia aiʻo ia a ola no nā makahiki heʻelima wale nō o kona ola. Ma waena o nā papahana a me nā wahi malihini kipa,ʻo ia ka home hānau,ʻo Martin Luther King, Jr. Center no ka Nonviolent Social Change (ka King Center), a me ka Hale Bapetizo Ebenezer kahi i hoʻopuka aiʻo ia i kāna mau'ōlelo aʻo nui (Farris 2007). ʻO kēia a me nā hale'ē aʻe kekahi o ka Martin Luther King, Jr. Na Historic Site Historic Site i hoʻokumuʻia ma ka 1980 e ka US National Park Service. Ma ka mahalo i kāna kumu, ua weheʻia kahi kiʻi o Gandhi, i hāʻawiʻia e ka 'Aha Kūkā o ka'Anelani no Nānā Kuleana'Āina ma 1998 i ka 50th makahiki o ke kuʻokoa (India Atlanta Peace Trails 2008, 20, Farris 2007).

ʻO ka mōʻī a me kāna mau hoa hakakā e hele mau ana i ka ʻāina holoʻokoʻa, akā ʻo ka mea ma ka Hema Hema, e komo ana nā mokuʻāina ʻo Alabama, Arkansas, Georgia, Misisipi, North & South Carolina, a me Tennessee. ʻO nā haneli o nā wahi hoʻomanaʻo nui (kaulana kekahi, hoʻopoina kekahi) o ka hopu ʻia ʻana, ka hahau ʻana, nā hōʻikeʻike, ke anaina, ka pepehi kanaka, nā kūʻē, nā kī ʻana, nā noho, nā hahau, nā hōʻike ʻana - nā kahua o nā pōpilikia a me nā lanakila, nā lanakila a me nā lanakila i ka 'Weary Feet, Rested Souls: A Guided History of the Civil Rights Movement' (Davis 1998). Hōʻike kēia mau wahi i nā ʻano āpau o ke ola kaiaulu: nā panakō, nā hale ʻaihue, nā hale pule, nā hale hoʻokolokolo, nā hale, nā hale paʻahao, nā pāka, nā hale ʻaina, nā kula, nā alanui a me nā pā. Ua laha loa ka hoʻokaʻawale a me ka hoʻokae, e like me ka paio no ke kaulike, ke kaulike a me ka hanohano kanaka. ʻO nā palapala huakaʻi helehelena kupaianaha o Davis i kākau i nā palapala he nui i pili i nā hanana nui i ka moʻolelo o kahi neʻe (1954-1968) i hoʻololi iā ʻAmelika a me ka honua. Hoʻohui ʻia, hōʻike kēia mau pūnaewele i kahi kahua kaua o kahi ʻano kūikawā kahi i hoʻopau ʻia ai nā pūʻali koa o kahi 'kānāwai a me ke kauoha' kūlike ʻole a me ka repressive e ka kūʻē kū ʻole.

ʻO kekahiʻano o ka hopena mau loa o Martin Luther King, Jr., he mea nui loa ia i ka huakaʻi huakaʻi a me ka mea hele:ʻo ka 650 avenues, boulevards, a me nā alanui ma nā kūlanakauhale, nā kūlanakauhale a me nā kauhale ma ka'āina a pau e hali ana i kona inoa. He moʻolelo kā lākou a pau e haʻi aku ai, a he nui nā mea e loaʻa i kahiʻoihana pilikino hou aʻoi aku hoʻi o ka hana kūkala o ka moʻomeheu moʻomeheu. He mea nui nō hoʻi ia i ka mea hoʻokipa maluhia: Jonathan Tilove 'Along Martin Luther King: Nā huakaʻi hele ma ke alanui nui o'Aleʻele'Aleʻele' (Tilove 2003). Ma ka US, hiki ke mālamaʻia ke ala mai ke kaua kīwila a hiki i nā pono kīwila i nā kūlanakauhale pākahi. Ua hāʻawiʻo Wakinekona, DC, i kekahi hiʻohiʻona maikaʻi loa kahi i hui pū ai nā mea kākau moʻolelo, nā hoʻoilina a me nā mea hōkaʻikaʻi, a me nā poʻeʻoihana pili i ka huakaʻi heleʻana ma ke kaonaʻo DC, ma hope o nā kapuai oʻAberahama Lincoln, Frederick Douglass, Martin Luther King ,ʻO Jr., Walt Whitman, a me nā kānakaʻAmelika nui'ē aʻe i hui pūʻia me nā moʻolelo o ka lāhui a me ke kūlanakauhale nui (Busch 2001, uhi). ʻOiai ka poʻe malihini kipa i ke kūlanakauhale e holo i ka National Mall eʻike i nā kumumanaʻo nui e hōʻailona ana i nā manaʻo kiʻekiʻe loa o ka'āina,ʻo kēia huakaʻi hoʻoilina (ʻo ia hoʻi heʻekolu mau hola hele lōʻihi) ke kono nei i nā malihini e hōʻaho i ko lākouʻike ma kaʻikeʻana i nā wahi a ka poʻe i hakakā ai. e hoʻolilo i kēlā mau papa i meaʻoiaʻiʻo.

Inā he Gandhiʻo India, aʻo ka USʻo Martin Luther King, Jr.,ʻo'Afelikaʻo Nelson Mandela. Me he mea lāʻaʻole he mea ola i kēlā lā i kēia lā e kauoha aku ai i ka mahalo nui a me ke aloha e like me ke alakaʻi o ka hakakā lōʻihi e kū'ē i ka mō'īʻokoʻa ma'Akelika Hema. ʻO Robben Island, kahi i hoʻopaʻaʻiaʻo ia no nā makahiki heʻumikumamāwalu, ua liloʻo ia i wahi huakaʻi kaulana loa; ma ka 1999 ua hoʻolahaʻia he kahua hoʻoilina honua. Ua hoʻoikaika nuiʻia nā poʻe'Āina Pākīpika, nā Aferika, a me nā kānaka mai ke ao holoʻokoʻa e kona ola hoʻoikaika, a makemake hoʻi e mahalo i ko lākou kūlana a me ka hoʻonui i ko lākouʻike no kahi ola kupaianaha i hoʻopā i ko lākou iho ma o ka hoʻihoʻiʻana i kona mau wāwae. Hiki ke hoʻoikaika i ko lākou hoʻoikaika pono e paio no ka hoʻokuʻu wale, ka hoʻopono, ka launaʻana, a me ka maluhia.

ʻO ka mākaʻikaʻi nui, e uhi ana i kekahi mahele o ka'āina, ua hoʻokumu a mōhaiʻia e Edgeworld Tours ma ka Eastern Eastern Province, ma keʻano like me ka Samara Private Game Reserve. ʻO ka 'Mandela Landscapes' 'heʻehiku lā e hele ai i ka'āina o ke kanaka nui'. I ka heleʻana ma Transkei, kahi i hānauʻia aiʻo Mandela,ʻo ia ka huakaʻi hele i kona wahi hānau a me ka Hale Hōʻikeʻike Mandela ma Qunu kahi i ulu aiʻo ia, ka halepule kahi i bapetizoʻia ai, a me ka hale o kaʻohana. Ma kekahi lā'ē aʻe, he heleʻana i ka nahele me kahi mākaʻikaʻi Xhosa eʻimi i nā kuʻuna a me nā manaʻo kuloko i hoʻokumu iā Mandela. Aia kekahi mau kipa i ka Mission Mission St. Matthew, kahi e aʻo ai nā haumāna e pili ana i ka hana a nā mikioneli i ka nohoʻana o Mandela a me kona poʻe, a ma ke Kulanuiʻo Fort Hare i kahi haumāna. Hiki i ka poʻe hui ke mahalo i ka 'ka mōʻaukala, nāʻano moʻomeheu, a me ka'āinaʻApelika nui' i kōkua i ka hoʻokumuʻana i Nelson Mandela. Akā, uaʻikeʻia kekahiʻano i ka hanaʻana o Mandela a me ka lāhui Xhosa ma nā kipaʻana i nā kahua kaua ma Eastern Cape. Hōʻike lākou i ka hoʻoikaikaʻana i ke kūʻokoʻa i'Akelika Hema i hoʻomaka iʻelua mau kenekulia ma mua o ka hānauʻana o Mandela a hoʻopuniʻia ka hoʻouka kaua 100 o ka hoʻokuʻuʻiaʻana i ka wā i hala nā aupuni XHUMN 70% o nā'āina'āina (www.samara.co.za/specials.htm ).

Nā Hale Hōʻikeʻike

E hoʻi hou kākou i kahi kaua'ē aʻe, a he kaua'ē aʻe. Ke hāʻawi nei ka Centenary o ke Kaua Honua (2014-2018) i nā manawa he nui,ʻaʻole wale ma Europa a meʻAmelika wale nō, akā, ma nā wahi'ē aʻe, e hoʻomanaʻo, e hoʻomaopopo hou a loiloi hou i nā poʻe a me nā neʻe i ka wā ma mua. e hoʻopau i ke kaua (Cooper 1991). I loko o nā makahiki he nui ma mua o 1914, ua hoʻoikaika nuiʻia ka hoʻonaʻauaoʻana a me ka hoʻomaopopoʻana i ka lehulehu e pili ana i ka hopena o nā hakakā, nā kū'ē kū'ē aupuni, a me ka hilinaʻi o ka lāhui. ʻO ka Nobel Peace Prize a me ka Hale Palekana - nā hōʻailona nuiʻelua o ka maluhia i kēia lā - i hanaʻia i kēia manawa hoʻomaha.

ʻO kekahi hana kupaianaha'ē aʻe o kēlāʻano hana mua-1914 i olaʻole i ke kaua:ʻo ka Museum of Museum of War and Peace in Lucerne, Switzerland. Ua hānauʻia a ua hoʻolimalimaʻia e ka mea kālepa Polish-Russian, he mea noiʻi maluhia, ka mea hoʻonaʻauao maluhia, a me ka lobbyist hauʻoli, Jan Bloch (van den Dungen 2006). Ua wehe ia i kona mau puka ma ka 1902, a ua hoʻolilo koke i ke kūlanakauhale he wahi koʻikoʻi no ka neʻeʻana o ka maluhia honua, a ua hoʻoholo e hoʻopaʻa i kaʻaha kau makahiki no 1905 ma ke kūlanakauhale kaulanaʻo Swiss. E like me ka'ōlelo a ka 'archivist kūlanakauhale i kona moʻolelo o ke kūlanakauhale ma ia wā, "Ua hōʻalo kokeʻia kēia hōʻiliʻili maʻamau no nā kānaka a pau, nā kama'āina a me nā malihini, he mea hoʻokipa i konoʻia i ka noʻonoʻo pono" (Rogger 1965, 76).

ʻO kēia anti-kaua a me ka hale hoʻokipa maluhia, ka mea mua o konaʻano, uaʻikeʻia i nā alakaʻi hele a pau no Switzerland. E like me ka "Handbook for Travelers",ʻo Karl Baedekerʻo ia ka hale kiʻi ma ka palapala'āina o ke kūlanakauhale a wehewehe ua hoʻokumuʻia kēia kumukānāwai "no ka hoʻohālikelikeʻana i ka holomua o ka hana a me ka hana o ke kaua a me nā hōʻeha weliweli o ke kaua, a ma ia mea e hoʻoikaika i ka neʻeʻana no ka maluhia "(Baedeker 1903, 100). Ua kohoʻo Bloch i kahi kūlana maikaʻi loa: He wahi hoʻokipa kaulanaʻo Lucerne, ma waena o Switzerland,ʻo ia iho ma ka naʻau oʻEulopa. Aia ka hale hoʻolima ma kahi kokoke i ke keʻena laina kaʻaula, a e kau ana ma ka moana kahi e holo mai ai nā moku a holo aku. ʻOiai i wehe waleʻia i ke kauwela, hoʻoukaʻia i ka makahiki kekahi mau malihini ma ka 60,000,ʻelua manawa o ka heluna o ke kūlanakauhale (Troxler 2010, 142). Ma 1910, neʻe ka hale hōʻikeʻike i kahiʻokoʻa'ē aʻe ma ke kūlanakauhale ma kahi hanana i kūkuluʻia (Cook 1912, 108). Ma ka 2010, no ka hoʻomanaʻoʻana i ka centenary o ka weheʻiaʻana o ka hale hoʻolima hale hou, ua hoʻolahaʻia kahi moʻolelo maʻamau o ka hale hōʻikeʻike (Troxler 2010). Ua hoʻonohonoho pū kekahi o nā kiʻi liʻiliʻi i nā kiʻi liʻiliʻi a ua paʻiʻia kekahi puke i hāʻawiʻia i ka hale hōʻikeʻike i mea hoʻokumu i ka lima lima (Walker 2010). ʻO ka nele o nā malihini kipa a me nā mea mākaʻikaʻi i ka wā o ka Kaua Nui i hōʻoki i ka hale waihona waiwai, akā naʻe,ʻo ia ka hopena i 1919.

I kēia lā,ʻo ka hale he hale no kahi hoʻonaʻauao aʻoaʻo. ʻO kekahi kiʻi nui, 'Pax Defeating the Warrior', ka mea iʻike i kaʻaoʻao o ka haleʻikeʻike kokoke i ka puka komo nui, hiki keʻikeʻia i kēia lā (Stadelmann et al. 2001, 138-139).

ʻAʻole no ka makeʻana o ka hale hōʻikeʻike, aʻaʻole paha i hiki iā ia ke pale i ke kaua, ma keʻano e hōʻemi iho i ka pono o kaʻoihana pilikino o Bloch. He aha ka nui o ka honua i kēia mau lā e pono ai i kahi 'hale hōʻikeʻike e kū'ē i ka pūʻali koa', i kēia manawa e hoʻonui ana nā lilo o ka pūʻali koa o ka Honua i ka hōʻailona $ 1.75 a me nā mea kaua karihi? ʻOiai ma mua o ka wā ma mua, ua lilo ka heihei i lāhui i ka make. Uaʻikeʻiaʻo Bloch i kēia manawaʻo iaʻo ka paionia o nā hale mele hoʻomalu i puka ma hope o ke kauaʻelua o ka Honua, mua i Iapana, a ma nā wahi'ē aʻe. ʻOiai ua lilo nā mea he nui i nā hopena malihini kipa - e like me nā hale hōʻikeʻike o Hiroshima a me Nagasaki i'ōlelo muaʻia, a me nā hale hoʻokipa maluhia ma Iapana, ka Guernica Peace Museum ma ke aupuni Basque ma Sepania, aiʻole ka Hale Hōʻikeʻike no ka maluhia i Caen, Falani - he mau liʻiliʻi kekahi a ke ho'āʻo nei e ola. Akā, aia ka manaʻo i loko o ka lewa a,ʻoi aku i kēlā, ke hanaʻia nei nā hale hana hauʻoli hou i nā manawa a pau (van den Dungen 2009).

ʻO kekahi o nā mea kupaianaha a nani loa o ia mau meaʻo ia ka Hale Hōʻikeʻike Tehran. Ua hoʻokumuʻia ia e nā lālā o ka NGO NGO o Tehran, Society of Weapons Victims Support, me ke kōkuaʻana o ke kūlanakauhale. Hoʻokomo pū ka Society i nā mea ola oʻAmelika ma hope o nā kaua lako kaua ma Saddam Hussein i loko o ka kaua lōʻihi o Iran-Iraq o nā 1980s. Hoʻolālā nā mea ola i ka weheweheʻana i kā lākou mau moʻolelo, a no ka hanaʻana i ke ao me ka kauaʻole. Ua manaʻoʻia ka manaʻo no ka hale hōʻikeʻike e nā kipaʻana i ka Hiroshima Peace Memorial Museum kahi i kūkulu aiʻo Tehran Peace Museum i nā loulou ikaika. Ua lawelawe pūʻia ka Hale Hōʻikeʻikeʻo iaʻo ke keʻena o ka māhele'āina o Mayors for Peace (e pili ana i ka mayor o Tehran).

ʻO kekahi papahana hoʻokipa,ʻo kēia manawa ma'Afelika,ʻo ia ka Community Peace Museums Heritage Foundation i Kenya, kahi e lawe ai i nā hale noho kauhale kūʻokoʻa heʻumi, a me ka'āina. Ma waena o kā lākou mau pahuhopu he hōʻaihoʻi hou a me ke aʻoʻana, me ke kōkuaʻana i nā mea waiwai, nā hana hoʻomaha a me ka hoʻoponoponoʻana (Gachanga 2008).

Ua hui pūʻia nā luna mai kahi oʻelua mau kauhale hoʻomalu maluhia a me nā pā kaua kū'ē mai ka honua a puni i kahi hālāwai ma Bradford ma 1992, kahi i hoʻoholo ai e ho'āʻo e hui i nā makahikiʻekolu, ae hoʻokumu i kahiʻahahui o nā Hale Hōʻikeʻikeʻo International Mālama (INMP). ʻO kāna kūlana 8th e hoʻonohoʻia ana ma ka mahinaʻo Mahukū 2014 ma No Gun Ri Peace Park ma Koria. Ua hoʻoneʻe ka'enewele i nā puke e pili ana i nā haleʻikeʻike hoʻomalu, me nā papa kuhikuhi mua i paʻiʻia e ka waihona puke o United Nations ma Geneva ma 1995 a me 1998. Ua hoʻopukaʻia kekahi papa kuhikuhi piha, me nā puke nui, i ka Kyoto Museum for World Peace ma ka University of Ritsumeikan e kūlike me ka 6th International Conference i mālamaʻia ma Kyoto a me Hiroshima (Yamane 2008). Mai ka 2008, INMP ke mālama nei i kahi keʻena kūikawā nui ma Hague (nānā www.inmp.net). ʻOiaʻiʻo - no ka poʻe i komo i ka hoʻomalu maluhia, ka hoʻonaʻauao maluhia, ka moʻolelo maluhia a me ka hoʻonuiʻana i kahi moʻomeheu o ka maluhia - ua lilo ka manaʻo o ka hoʻokipa maluhia ma kaʻike.

ʻOiaiʻo ka'āina me nā hale kūʻai hoʻomalu loa loa,ʻo Japan he wahi kaulana loa ia no nā poʻe mākaʻikaʻi maluhia. Hiki i nā haumāna kulanui a me nā haumāna kula kiʻekiʻe ke hoʻokumu i kekahi hui o nā poʻe mākaʻikaʻi, i ka papa, aiʻole i ka hui, e kipa i ka'āina, i kekahi manawa me kahi hilinaʻi kūikawā iā Hiroshima a me Nagasaki. Ma kekahiʻaoʻao, ua makemake nā poʻe Kepanī e pili ana i ka hoʻonaʻauao maluhia a me kaʻoihana hana e hele i nā hale hoʻokipa maluhia ma waho.

Nā Monumala Peace & City Peace Trail

Hiki ke mālamaʻia nā hale kiʻi hoʻomaluhia he mau hoʻomalu hoʻomalu a hoʻomanaʻo paha o kahiʻano kūikawā ma keʻano he nui aʻoi aku ka nui aʻoi aku ka nui ma mua o ke kahawai maʻamau (Lollis 2010, 416). No kaʻoi aku o ka maʻalahi a me ka maʻalahi o kēia mau mea no ka hanaʻana, uaʻoi aku ka nui o nā monuments i hāʻawiʻia i ka maluhia ma mua o nā mele. Ua ulu kēia mau hoʻomanaʻai i loko o nā makahiki he hala hope loa. ʻO ka mea kākau mua o US,ʻo Edward W. Lollis, ke mālama nei i ka pūnaewele nui loa o ka honua ma kēia kumuhana: www.peacepartnersintl.net. Ua kohoʻo ia ma mua o 400 no kahi puke i paʻiʻia ma ka 2013, i ka manawa o ka centenetena o ka Hale Palekana -ʻo ia iho kekahi o nā monumoku kahiko, nui, a nani loa i hāʻawiʻia i ka maluhia (Lollis 2013). Ma muli o nā kumukūʻai i noho ai ma laila, e like me ka 'Aha Hoʻokolokolo Peresidena Kuleana, a me ka' Aha Hoʻokolokolo Kuleana o ka UN, pono ka Palace ma mua o kahi hoʻomanaʻo.

He mau mea hoʻomanaʻo hoʻomalu i ka hoʻomanahala i ka waiwai nui o ka maluhia a hāʻawi i kekahi mea i makemake nuiʻia i nā mele hoʻomanaʻo a me nā wahi āpau a me nā wahi i kapaʻia ma hope o nā kahua kaua a me ko lākou mau koa. I ka hui pūʻana me ke kūlana o nā hale kiʻi hoʻolālā ma nā'āina he nui, hiki ke maʻalahi ka hōʻoiaʻanaʻaʻole wale ke kaua a me ka luku kanaka, akāʻo ia kahi e noho ai ka nani a me ka ikaika.

He wahi nui o ka hoʻonaʻauao maluhia a me ka hoʻouluʻana i kahi moʻomeheu o ka maluhia,ʻo ia ke hoʻokuʻikahi a me nā mea a pau (ʻo ka pilina, ke kuʻikahi, ka hoʻomalu, ka pololei, nā pono kanaka, ke kūlike) iʻikeʻia - ma nā puke kula, ka hāmama o ka lehulehu - a ma ka hoʻolimalima. ʻO nā kaʻa maikaʻi ma kēiaʻano, he ala ala maluhia. E like me ka mea i'ōleloʻia ma luna nei, he mau kūlanakauhale maluhia, me kahi waiwai kaulana a me ka 'maluhia' manawa hou, ua hana i nā alakaʻi. Akā, hiki i nā kūlanakauhale a me nā kauhale'ē aʻe ke hana i ko lākou mau alakaʻi. ʻOiai pahaʻaʻole paha e like paha kēia mau mea, aʻaʻole paha e kaulana nā inoa, e hōʻike paha lākou i nā mea hoihoi, nā hui, a me nā hanana iʻike muaʻoleʻia, poina, hoʻopilikiaʻia, aʻaʻole hoʻi i hoʻomaopopo ponoʻia. ʻO nā luna moʻolelo o ka'āina, nā hoʻoilina a me nā kaiāulu, nā hui wahine, nā kumu, nā haumāna kula kiʻekiʻe a me nā haumāna kulanui, a me nā mea hoʻolālā maluhia - hiki iā lākou ke kōkua i ka noiʻi a me ka hōʻiliʻiliʻana e pono ai e kākau i ka hana no ka maluhia a me ka pololei o ko lākou kaiāulu i ka wā ma mua a me kēia lā. ʻO ka hana kūpono i ka hoʻokumuʻana i nā ala maluhia e hiki ai ke hoʻoikaika i kēia mau pūʻulu e hana i kā lākou mau haʻawina i ka hana maluhia i kēia mau lā.

I loko o nā makahiki i hala iho nei, ua hoʻolālāʻia a ua hoʻopukaʻia kekahi mau ala maluhia ma ke kūlanakauhale, maʻEnelani paha. I kēia lā, hiki i nā poʻe noho - a me nā malihini kipa -ʻo nā kūlanakauhale likeʻoleʻo Birmingham, Bradford, Cambridge, Coventry, Leeds, Lādana a me Manchester e nānā i ko lākou waiwai waiwai nui a me ka hōʻoia nui me ke kōkuaʻana i nā ala hele , ke loaʻa pinepine mai ka keʻenaʻaha kūkaʻi a me ka hale waihona puke. I ka hoʻomanaʻoʻana o ka hapanui o ka honua i ka centenary o ke Kaua Honua Mua, he mea maikaʻi e hiki ke hoʻomanaʻo i nā mea hana e pale ai, a me ka poʻe e manaʻoʻiʻo ana (d) he hikiʻole ke ao me ka kauaʻole. Ua hoʻolālā kēia manaʻo i kahi papahana kālā i hoʻokomoʻia e ka EU, i kēia manawa, e hana i nā alahele o ke kūlanakauhale no nā kūlanakauhale nui oʻEulopa me Berlin, Budapest, Paris a me Turin. ʻOiaiʻo nā keʻena o ka mākaʻikaʻi a me nā hui'āina hoʻoilina o nā kūlanakauhale nui he nui ke hāʻawi pinepine i nā malihini kipa no kahiʻoihana kūikawā, e mālama ana i nā mea likeʻole (e like me ka hoʻolālā, ka hewa, kaʻai, ka militaria, ke mele, ka hoʻolālā, 'aʻole i hala kahi' maluhia 'mai kēia papa'āina kipa. Ke loli nei kēia a hiki i ka nui a me ka ulu nui o Mayors no ka maluhia, hiki ke hopena i ka nui o nā alahele maluhia o ke kūlanakauhale. ʻO ka hoʻohanaʻana o ka pae honua o kēia maheleʻana o nā wahi hoʻokipa maluhia nui, e hoʻokumu i kahi hoʻoulu nui no ka maluhia o ka hoʻokipa holoʻokoʻa a puni ka honua.

Ka Hopena a me nā Manaʻo

I ka hopena, makemake wau e hāʻawi i kekahi mau manaʻo hou no koʻu mauʻike e pili ana i ka hoʻokipa maluhia. Ma keʻano he mea kākau'ōlelo maluhia a he mea hoʻomalu i ka maluhia, a he helehelena koʻikoʻi, ua makemake nui au eʻimi i nā wahi hele a me nā wahi kipa i hui pūʻia me ka maluhia a me ka poʻe hoʻokipa maluhia -ʻo ka mea mua, e pili ana i ka hoʻopauʻana i ke kaua. Ma keʻano, me ka pukaʻana mai o kahi hana hoʻomalu maluhia honua ma nā 1800s mua loa, he waiwai nui a me ka moʻomeheu, akā naʻe,ʻaʻole iʻike nuiʻia e ka lehulehu akāʻaʻole naʻe ma waena o nā mea hoʻonaʻauao ola a me nā mea hoʻouluulu (van den Dungen 2005). ʻO kēia kahi kahi kuleana nui o nā hale kaʻa mele a me nā alahele maluhia ma ka hoʻokomoʻana i loko o ka weheʻana i ka moʻolelo kaulana o ka maluhia - he kumu kūpono loa ma kēia lā a me ke ao.

Ua hauʻoli nui au i ka hoʻolālā holoʻokoʻa i hoʻonohonohoʻia e nā hoa a me nā haumāna mua ma Tokyo a me nā kūlanakauhale'ē aʻe i ka wā o nā huakaʻiʻana i Iapana, ka'āina ma mua e pili ana i nā hale hoʻokipa maluhia wale nō me ka pili i ke kākoʻo no ka hoʻopauʻana i nā mea kaua. ʻO ka papahana no nā hui komoʻole o ka Japanese i ka 3rd International Conference of Peace Museums i mālamaʻia ma Osaka a me Kyoto ma 1998,ʻo ia ka koho o kahi huakaʻi 2 i Hiroshima, Nagasaki, a me'Okinawa. Ua hoʻohana nuiʻia kēia koho a he waiwai nui ia o ka hālāwai.

ʻO ka makahiki i hala aʻe nei, i ka manawa i hoʻonohonoho ai ka Hui Pūʻali Moʻolelo Hawaiʻi i kāna polokalamu ponoi he lālā o ka Hague no ka maluhia i ka wā e'ākoakoa ai nā mea hoʻoulu o 10,000 ma ke kūlanakauhaleʻo Dutch no ka hoʻokipaʻana i ka kanalima o ka hālāwai hauʻoli mua o Hague, ua hauʻoli wau e alakaʻi i nā hoahana i ke ahiahi i nā wahiʻike aʻikeʻoleʻia e pili ana i kēlā hui hui kūikawā muaʻole. Penei nō, i kekahi mau makahiki ma hope mai, huiʻo kahi huihuʻi o Jan Bloch i Lucerne e hoʻokipa i ka makahiki 100th o ka hoʻolauleʻaʻana i kāna hale hana hoʻomalu paionia me kahi hālāwai, kahi hōʻike, a me ka heleʻana (2002). Uaʻae maikaʻi ke kūlanakauhale e hoʻokomo i kahi pahu hoʻomanaʻo i hōʻikeʻia i kēia manawa. He mau makahiki i hala aku nei,ʻo Kauka Andrzej Werner, ka mea nāna i hoʻokumu i ka Jan Bloch Society i Warsaw, ua lawe iaʻu e hele aku i kahi halekupapau nui o Bloch, aʻikeʻoleʻia i kahi halekupapaʻu nui o ke kūlanakauhale, a hōʻike mai hoʻi iaʻu i nā hale a me nā wahi me nā lāhui ikaika i kēlā maluhia nui koa a me alakaʻi alakaʻi.

Me ka hoʻomaluʻana i nā haumāna ma ka Kulaʻo Jaume I ma Castellon, Sepania, hiki iā mākou ke hele i kahi lā e hele aku ai i Valencia i kēlā me kēia makahiki, kahi e hālāwai ai ka 'Aha Hoʻokolokolo (Court of Las Aguas) ma ke ākea o ka hale pule, i kēlā me kēia Pōʻalima no nā makahiki 1,000 i ka hoʻoneʻeʻole i nā hihia kū'ē'ē e hiki mai ma waena o nā moku āpau o ka'āina. I kēia lā, ua lilo ka wikiō i mea hoʻokipa nui.

ʻO nā'ōlelo i'ōleloʻia nei he mea kōkua nui ia i ka hoʻokumuʻana i ka maluhia ma keʻano he kumuhana no ka hoʻolālākaʻi, a hoʻonāukiuki i ka hoʻonuiʻana i ka hoʻomalu holoʻokoʻa ma nā pae āpau a me honua:

• Wahi a nā keʻena holokaʻi e hoʻolaha ana i nā kahua kaua e kiʻi i ka holo maluhia
• ʻO nā kula a me nāʻoihana hoʻonaʻauao'ē aʻe e hoʻonohonoho ana i nā huakaʻi i nā kahua pāʻani e nānā i ka hoʻokomoʻana i nā pūʻali kaua a me nā wahi maluhia
• E hōʻeuʻeu a kākoʻo ka Mei no ka Hauleʻa i ka hanaʻana i nā ala maluhia no ko lākou mau kūlanakauhale
• E hoʻomaopopo i nā mana o ke aupuni, ma ka inoaʻana o nā alanui, nā wahi ākea, a me nā hale aupuni, mai hoʻopoina i ka poʻe i hana no ka hoʻoholo palekana maluhia (ma ka hapanui a ma waho)
• E hoʻomaopopoʻia nā keʻena kikaʻikaʻi e hiki ke mālama i ka hoʻokipa maluhia ma ko lākou mau wahi āpau a hoʻonoho i ka noiʻi noiʻi kūpono
• Ke kākau nei nā poʻe akamai i loko o ka moʻaukala a me ka hoʻoilina o ka'āina i ka pilina maluhia o ke kaiāulu kūloko, ma ke kākoʻo pū me nā mea hoʻolālā maluhia a me nā mea aʻo
• E konoʻia kaʻoihana holokaʻi a me kaʻoihana hoʻolālā i nā mea hoʻonaʻauao i ka maluhia e hāpai i nā wahi e holo ai a me nā huakaʻi e nānā i ka maluhia a me nā hopena e like me ke kaua kaua a me nā hoʻoholo pale kaua.
• Eʻimi ana kaʻimi huakaʻi hele a me kaʻoihana hoʻokipa eʻike i nā ala kūpono no ka hoʻohanohanoʻana i ka Lā Lahui o ka Honua (a me nā lā like, e like me ka ML King Day ma ka US)

• Pono ka UNWTO e hoʻokumu i kahiʻikepili-helu a hanaʻo ia he hale hoʻomaʻemaʻe no nāʻike e pili ana i ka hoʻokipa maluhia

• lilo kēlā 'mākaʻikaʻi maluhia' i mea ʻike ʻia o ka moʻomeheu moʻomeheu & hoʻoilina.

E hoʻomaopopo ':

Adkin, Mark. 2006. ʻO ka puke Telegraph Telepuni i ka Hale Hoʻoilina Puʻuhonuaʻo Britania. ʻO London: Aurum.

Annan, Kofi A., Aaron Betsky, a me Ben Murphy. 2005. ʻO ka Hale UN. ʻEwlelo Mua na Kofi A. Annan, Es-say na Aaron Betsky, Nā kiʻi na Ben Murphy. Ladana: Thames & Hudson.

Apsel, Joyce. 2008. "Hoʻomalu a me nā Pono Kaiāulu:ʻO ka UNʻo ia he Hale Hōʻikeʻike no ka Maluhia." Ma nā Hale Hōʻikeʻike Moho I Ka Maluhia: Ma Mua,ʻAia a me Nā Mea Hope, hoʻoponoponoʻia e Ikuro Anzai, Joyce Apsel lāuaʻo Syed Sikander Mehdi, 37- 48. Kyoto: Ke Kulanuiʻo Kyoto no ka Honua a me ke Kula Nuiʻo Ritsu- meikan.

ʻO nā ala uila ʻo Atlanta (APT). 2008. Nā Pole Maluhia, Nā Mona a me nā Māla ma Nui Nui ʻo Atlanta. Atlanta: Nā Hana Hana Ma ka Maluhia.

ʻO Baedeker, Karl. 1903. ʻO Baedekerʻo Switzerland. Leipzig: Karl Baedeker.

Bouhalhoul, Habiba et al. 2007. ʻO Hague: Ke kūlanakauhale o ka Pono, Hoʻomalu, a me ka maluhia. ʻO Hague: Ka moku'āinaʻo Hague.

Hoʻopili, Richard T. 2001. ʻO ke Kaua Kivila i nā Pono Kuleana: Ka holoiʻana i Downtown Heritage Trail. Charlottesville: Howell Press.

Cooper, Sandi E. 1991. Pacifism Patriotic: Ke Kaua Paʻi ma ke Kaua maʻEulopa, 1815-1914. Niu Ioka: Oxford University- Press Press.

ʻO'Amore, Louis. 2010. "Tourism." Ma ka'Oxford Inspirational Encyclopedia of Peace, hoʻoponoponoʻia e Nigel Young, vol. 1, 175-178.

ʻO Davis, Townsend. 1998. Wear Feet,ʻUla Hou i Hāʻawiʻia: He Moʻolelo i alakaʻiʻia no ka Movement Rights Movement. Niu Ioka: WW Norton.

ʻO Durand, Roger, a me Michel Roueche. 1986. ʻO Ces Lieux Ou ʻO Henry Dunant… ʻO kēlā mau wahi kahi a Henry Du- nant… Geneva: Societe Henry Dunant.

ʻO Durand, Roger. 1991. Itineraire Croix-Rouge dans la Vieille Ville de Geneve-Sur les Pas d'Henry Dunant / Red Cross Historical Walk-In the Footsteps of Henry Dunant. Geneva: Societe Henry Dunant & Croix- Rouge moʻokūʻauhau.

ʻO Durand, Roger, Christiane Dunant, a me Tony Gugberg. 2002. Palena Hou no ka maluhia ma nā alanui o Geneve / Kaʻao no ka Peace in the Streets of Geneva. Geneva: Ka Hui "Geneve: kahi wahi no ka maluhia."

Evans,ʻo Martin Marix. 2004. Ka Hale Waihona Puʻupuʻu o British a me Irelani. ʻO London: Andre Deutsch.

ʻO Eyffinger,ʻo Arthur. 2003. ʻO ka Hague: Ke Aupuni Nui o ka Pono a me ka Maluhia. ʻO ka Hague: Jongbloed Law Booksellers.

Farris, Isaac N. 2007. Nā'ōlohelohe o Black Atlanta. He Pōʻokoʻa Pelekānia. ʻA Atlanta: Farris Hōʻike Nānā.

Gachanga, Timoteo. 2008. "Pehea kaʻikeʻana o nā Africa i nā Hale Hōʻikeʻike Palekana?" Ma ka Hale Hōʻikeʻike Moho I ka Maluhia: Kahiki, Preset and Future, op. hoʻop, 158-168.

Nā huakaʻi hele kaʻaahi nui. 2013. ʻO ka huakaʻi hele i ke kaua - nā kahua o ke Kaua Honua. Nā Hoʻolameʻa Hoolama e Rail. York: Alanui Kaa Mahu Luai Ltd.

ʻO Hiroshima Peace Park Guide. 2005. Hiroshima: Hiro-shima Interpreters for Peace.

Pahele o ka pai / Kaʻina no ka maluhia. 2001. Geneva: kahi wahi e pono ai ka maluhia.

Iā Jalka, Susanne. 2011. Ua hoʻokuʻuʻiaʻo Wien. Berlin: Pro Business Verlag.

ʻO ka huakaʻi: The Hague for Peace and Justice. 2008. ʻO Hague: City Mondial.

ʻO King, Coretta Scott. 1970. ʻO koʻu ola me Martin Luther King, Jr. Lādana: Hodder a me Squaghton.

ʻO King, Jr., Martin Luther. 2000. Ka Palapala Moʻolelo o Martin Luther King, Jr. Hoʻoponoponoʻia e Clayborne Carson. ʻO Lūkana:'Apani.

Kosakai, Yoshiteru. 2002. ʻO Hiroshima Kahea Paʻi. Hihorusima: Hiroshima Peace Foundation.

Lollis, Edward W. 2010. "He mau Monuments Mālie." Ma ka'Oxford International Encyclopedia of Peace, op. cit., vol. 3, 416-421.

Lollis, Edward W. 2013. ʻO ka Monumental Beauty: Nā Hale Hōʻikeʻike a me nā Hale Hōʻikeʻike o ka Honua. Knox- city: Peace Partners International.

ʻO kaʻoihana koa / Tourism militaire / Militair Toerisme. 2000. Kōkua: Geographique National / Nationaal Geografisch Instituut.

Mjos, Ole Danbolt. 2005. "No ke aha e hana ai i kahi Nobel Peace Center?" Ma Pehea? Nā manaʻo no ka maluhia. Hoʻoponoponoʻia e'Oivind Stenersen, 2-3. ʻO Oslo: Nobel Peace Center.

Nobel Foundation Annual Report 2010. Stockholm:ʻO ka Nobel Foundation.

Rogger, WA 1965. Luzern a 1900. Luzern: Alohaʻo Verlag.

Sibun, Colin. 2007. Nā Hale Hōʻali Koa ma ke UK: He alakaʻi o ka mea hōʻailona ma luna o nā hale hōʻikeʻike 140 ma England, Scotland, Wales a me Northern Ireland. ʻO Lūlani:ʻO ka Mīniumaʻekolu.

Stadelmann, Juerg, Ulla Schoedler, Josef Bruelisauer a me Ruedi Meier. 2001. ʻIke Lucerne. ʻO Zurich: Werd Verlag.

ʻO St P.land, Stephen P. 1994. "Nā Pae Hoʻohanohano e like me nā mea Kumu Kumu."'OAH [Organization of American Historians] Magazine of History, Spring: 89-90.

ʻO Tilove, Ionatana. 2003. ʻO Martin Luther King: Nā huakaʻi hele ma ke alanui nui oʻAmelika. Nā kiʻi na Michael Falco. Niu Ioka: Hale Hala.

ʻO Troxler, Walter, Daniela Walker, a me Markus Furrer. 2010. Jan Bloch und das Internationale Kriegs- a me Friedensmuseum ma Luzern. ʻO Zurich: LIT Verlag.

ʻo Den den Dungen, Peter, a me Lawrence S. Wittner. 2003. "Ka Moʻolelo Moʻolelo: He Hōʻike." Nānā Palapala Nalu o 40: 363-375.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2005. "He mau Hōʻailona no kahi KūʻokoʻaʻElua." Ma Wissenschaftliches Kolloquium. ʻO Europaeische Nationaldenkmale im 21. Jahrhundert - Nationale Erinnerung und Europaeische Identitaet. Ke Kulanui Colloquy. Nā kuʻuna Hawaiÿi ma ka 21st century - Ka hoʻomanaʻo a me kaʻike o Europa. Hoʻoponoponoʻia e Volker Rodekamp, ​​129-139. Leipzig: Stadgeschichtliches Leipzig / Muhumumu o City History Leipzig.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2006. "Ka Hoʻokena Catastrope:ʻO ka Hale Hōʻikeʻike Muamua o ka Honua."ʻO ka Ritsu-meikan Journal of International Studies ("Special

Hāʻawiʻo Festschrift i ke Kauka Ikuro Anzai "): 18: 449-462.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2009. "Hōʻikeʻia me Geschichte der neuzeitlichen Friedensstadt. Skizze einer Typology. "Ma Kommunale Friedensarbeit. Begruend-ung, Formen, Beispiele, hoʻoponoponoʻia e Reiner Steinweg a me Alexandra Tschesche, 59-88. Linz: Luna hoʻomanaʻo Linz (IKW - Kommunale Forschung ma Oesterreich).

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2009. "E Hele ana i kahi HōʻailonaʻOihana Honua Hui Pūnaewele:ʻO ka Pūnaeho holomua (1986-2010)." Hui Pūnaewele 24: 63-74.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2010. "Hele i kahi Bertha von Suttner Hale Hōʻikeʻike ma Vienna (1914-2014." I IM PRISMA. Bertha von Suttner, "Die Waffen nieder!", Hoʻoponoponoʻia e Johann G. Lughofer, 211-237. Wien-St. Wolfgang: Hoʻoponopono Hou ʻEpekema.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2010. "Ke kūlanakauhale o ka maluhia." Ma ka'Oxford International Encyclopedia of Peace, op. cit., vol. 1, 296-298.

ʻo Den den Dungen,ʻo Peter. 2013. "Hoʻopuka i ka Haulepa ma o ka Moʻolelo a me nā Hale Hōʻikeʻike." Ma ka Hoʻohou Huakaʻi 25: 58-65.

Walker, Daniela. 2010. Ein Museum gegen das Wettru-esten. ʻO Das Internationale Kriegs- a me Friedensmuse ma Luzern. Luzern: Makahiki.

ʻO Yamane, Kazuyo. 2008. Nā Hale Hōʻikeʻike no ka Haumāna ma ka Honua. Kyoto: Ke Kulanuiʻo Kyoto no ka Honua,ʻo ke Kulanuiʻo Ritsumeuali.