Ka Mea nui o ka Hōʻailona Kalikimakaʻo 1914 o Kekemapa XNUMX

I ka lāʻo Dekemaba 1914, he hanana nui loa ka pōmaikaʻi,ʻoiai he pōkole, i ka manawa i hoʻokoeʻia e like me 100,000 o ka milioni miliona, aiʻole heʻumi hapa, hoʻonohoʻia ma ka 500 mile Western Front ma ke Kaua Honua Mua, ma keʻano me ka manawaʻole 24-36 hola, Kekemapa 24-26. ʻO nā mea hoʻowalewale o nā loiloi kūloko i hanaʻia ma mua o ka lāʻo Dekemaba 11, a hoʻomau mauʻia a hiki i ka lā hou o ka makahiki hou a hiki i ka hoʻomakaʻana o Ianuali 1915. ʻO ka hapa nui loa o ka hoʻouka kaua 115 i waena o nā poʻe Pelekane, Kelemānia, Farani a me nā koa Bergele. ʻOiai nā kauoha a pau e pāpā ikaika loa ana i kekahiʻano o ka hoʻonāukiukiʻana me kaʻenemi, he nui nā mea i mua o kaʻike i nā lāʻau me nā kukui, nā koa e puka wale mai ana ma o lākou mau 30 wale nō i 40 iwilei e hoʻoluliluli i nā lima, nā mea puhi, nā meaʻai a me ka waina. kekahi i kekahi. Ua lilo nā koa mai kēlāʻaoʻao a me kēiaʻaoʻao i ka waiwai no ka kanuʻana i ko lākou mea make i waihoʻia ma nā kahua kaua, a he mau pūkākūkā pū nō hoʻi no nā hale kanu kanu. I kekahi mau lā, ua hoʻokomoʻia nā luna i ka hoʻokūkū nui. Aia ma kahi a ma kahi o kahi pāʻani paka i hoʻokaniʻia ma waena o nā poʻe Kelemānia a me nā Pelekane. (E nānā i ka SOURCES).

Ma keʻano hoʻohālike o kaʻuhane kanaka e like me kēia,ʻaʻole naʻe, he mea maʻamau ia i ka moʻolelo o ke kaua. ʻO kaʻoiaʻiʻo,ʻo ka ho'ōla houʻana o kahi kuʻuna kahiko. ʻO nā kūkāʻikeʻole a me nā mea liʻiliʻi i haʻiʻia a me nā pilina pili i waena o nāʻenemi i kahi i ka wā lōʻihi o ka hoʻouka kauaʻana i nā makahiki he nui,ʻoi aku paha.[1] ʻO kēia nō hoʻi ke kauaʻo Viet Nam.[2]

ʻO Less. Col. Lt. Col.ʻO Dae Grossman, he loea no kaʻike pūʻali koa, ua kū'ēʻo ia i ka ikaika o nā kānaka e kū'ē i ka pepehiʻana e koi ana i ke aʻo kūikawā e lanakila.[3] ʻAʻole i hiki iaʻu ke hoʻolei i kaʻu bayonet i loko o ka hopena i ka hoʻonaʻauaoʻana o ka USAF i ka hoʻomakaʻana o 1969. Inā wau he pūʻali koa ma kahi o kahi Air Force, a he mau makahiki'ōpio, ke kahaha nei au, e aho e make i ka kauoha? Ua maopopo loa i koʻu luna koa keʻoluʻoluʻole i ka hōʻoleʻana i ka hoʻohanaʻana i kaʻu bayonet, no ka mea, uaʻike maopopo ka pūʻali koa i nā kānaka wale nō ke pepehiʻia i ka hakakā. ʻO ka hanaʻino e pono ai ka hana kaua. Uaʻikeʻo iaʻaʻole hiki keʻae i ka kūkākūkāʻana no kāna misionari a pono e kālai koke i nā māwae i ka mālama mālama hoʻolohe maka. Ua hoʻokau kokeʻia wau i ka "Poke Manaʻo Manaʻo" a me ka hoʻopiʻiʻana i ka'ōhumuʻana o ke aliʻi ma hope o nā puka pani kahi i hoʻoweliweliʻia ai wau me nā hihia hoʻokolokolo, hoʻonāukiukiʻia, a ua hō'āhewaʻia no ka pōā a me ka mea hoʻopunipuni. ʻO koʻu hōʻoleʻole i ka hoʻokomoʻana i ka haʻuki bayonet, ua haʻiʻia iaʻu, ua hoʻokumu i nā pilikia pili i ka morale e weliweli ai e hihia ai i kā mākouʻoihana.

ʻO Stanley Milgramʻo Stanley Milgram ma ka 1961 ka mea loio kaiapuniʻo Yale, maʻekolu mau mahina ma hope o ka hoʻomakaʻana o ka hoʻokolokoloʻana iā Adolph Eichmann ma Ierusalema no kāna hana i ka hoʻohuiʻana i ka Holocaust, ua hoʻomakaʻo ia i nā ho'āʻo e hoʻomaopopo loa i keʻano o ka hoʻolohe i ka mana. Ua pīhoihoi nā hopena. Ua kālepa ponoʻo Milgram i kāna mau kānaka e lilo i panihakahaka no nāʻanoʻAmelikaʻAmelika. Ma ka pōkole i ka nui o ka hahaiʻana i nā kauoha, ua aʻoʻia nā poʻe e hoʻokomo i ka leve e hana ana i nā mea a lākou i manaʻo ai he hopena o nā haʻalulu, a piʻi pinepine aʻe i nā hoʻokūkū heʻumikūmālima, i kēlā me kēia manawa i hana hewa ai ka mea aʻo i kahi mea hewa. . I ka hoʻomakaʻana o nā mea aʻo e'ōhū i kaʻeha, ua'ōlelo ikaika ke Kānāwai (pule) e pono ke hoʻokolohua. ʻO kahi māmā o 65 ka hopena o nā mea i komo i ka Milgram o kaʻoihana kiʻekiʻe e hiki ai ke kūpono i ka elela eleʻele-heʻehaʻeha e hiki ai ke pepehi i kekahi mea e loaʻa maoli ana i nā haki. Nā hoʻouka hou i hanaʻia ma mua o nā makahiki ma nā kula'ē aʻe maʻAmelika Huipūʻia, a ma nā mokupuni'ē aʻe heʻeiwa maʻEulopa,'Afelika, a me'Asia, ua hōʻikeʻia nā mea likeʻole e like me ka nui o ka mālamaʻana i ka mana. Aʻo ka hoʻolālā 2008 i hoʻolālāʻia e hōʻano hou i nā hōʻoia o ka hoʻoloheʻana i ka Milgram a keʻalo nei i kekahi o kāna mau hihia nui loa, ua loaʻa nā hopena like.[4]

Ua hōʻikeʻo Milgram i ka haʻawina kumu nui loa o ka haʻawina:

ʻO ka poʻe maʻamau, e hana maʻalahi nei i kā lākou mau hana, a me ka ʻole o ka inaina kūʻokoʻa i kā lākou ʻaoʻao, hiki ke lilo i mau ʻākena i kahi hana luku weliweli. . . ʻO ka hoʻoponopono maʻamau o ka manaʻo i ke kumuhana hoʻolohe ka mea nāna e ʻike iā ia iho (ʻaʻole ona kuleana) no kāna (kāna) hana ponoʻī. . . ʻIke ʻo ia iā ia iho (ʻaʻole) ma ke ʻano he kanaka e hana ana i kahi ʻano kūpono akā he agena o ka mana kūwaho, "e hana ana i kahi kuleana" i lohe pinepine ʻia i nā ʻōlelo pale a ka poʻe i hoʻopiʻi ʻia ma Nuremberg. . . . I ka nohona paʻakikī maʻalahi ka psychologically e nānā ʻole i ke kuleana ke pili wale kekahi ma waena o ke kaulahao o ka hana ʻino akā mamao loa ia i nā hopena hope loa. . . . Pēlā kekahi mahele o ka hana a ke kanaka holoʻokoʻa; ʻaʻohe kāne (wahine) e hoʻoholo e hoʻokō i ka hana ʻino a kūʻē i nā hopena.[5]

Ua hoʻomanaʻo maiʻo Milgram iā mākou i ka hoʻokolokolo nuiʻana i ko mākou moʻolelo pono'ī e hōʻike ana i ka "democracy" o ka mana i hoʻonohonohoʻia,ʻaʻole iʻoi aku ka pōʻino, a me ka ikaika i ka lāhui hoʻolohe hoʻoloheʻole i nā mea hoʻohana i ka hoʻokūkū o kekahi. miliona, ka hoʻokomoʻana i nāʻAmelika Amelika, a me ka hoʻohanaʻana i ka napalm e kū'ē i nā poʻe civili o Vietnam.[6]

E like me kā Milgram i hōʻike mai ai, "ʻo ka hoʻopauʻana o kekahi kanaka hoʻokahi,ʻoiai hiki ke komoʻia, he mea liʻiliʻi loa. E paniʻiaʻo ia e ka mea hou i ke laina. ʻO ka pilikia wale nō ka nohoʻana o kaʻoihana koa e noho nei i ka hiki i kahi mea hūnāʻole e hoʻonāukiuki i kekahi. "[7]

Ma ka 1961 hoʻonaʻauao pono a me ka mea kālai'āina Hannah Arendt, he Iudaio, iʻike i ka hoʻokolokolo o Adolf Eichmann. Ua haʻohaʻoʻo ia i kaʻikeʻanaʻaʻoleʻo ia i "hoʻopunipuni aʻaʻole hoʻi i kaumaha." Ma kahi o ua mea nei,ʻo'Eichmann a me nā mea'ē aʻe like e like me ia, "a he mau mea maʻamau."[8]  Ua weheweheʻo Arendt i ka hikiʻana o nā kānaka maʻamau e hana i nā mea kūlana kūpilikiʻi ma muli o ka pilikia o ka pilikino a iʻole ma loko o kekahi mau pilikino,ʻoiai "ʻo ka hōʻino o kaʻino." Mai ka hōʻoiaʻana o Milgram, uaʻike mākou he " Nā Nazis.

Ua hakakā nā loilokōʻau a me nā mea kākau moʻolelo moʻomeheu he mea nui ka hoʻohuiʻana o nā kānaka i ke aloha, ka sympathy, a me ka pilina i ko mākouʻano e loaʻa ai kēiaʻoihana i kā mākou lālā o ka loiloi. Eia naʻe,ʻo 5,500 mau makahiki i hala aku nei, ma kahi o 3,500 BCE, ua liʻiliʻi nā kauhale Neolithic i loko o nā kaiāulu nui o ke kūlanakauhale. "Me ka" civilization, "ua puka mai kekahi manaʻo hoʻolālā hou-ʻo ka mea kākau moʻolelo Lewis Mumford i kapa aku he" megamachine " mau mea "i hoʻokumuʻia e hana pū e hana i nā hana ma kahi pālākiō nuiʻole i hoʻomaopopo muaʻia. Uaʻikeʻia e ka Civilization ka hanaʻana o nā bureaucracies i hoʻonohonohoʻia e kahi mana o ka luna (kahi mō'ī) a me nā kākau'ōlelo a me nāʻelele, nā mākaukau limahana hana (ka poʻe paʻahana) e kūkulu i nā pyramids, nā pūnaewele irrigation, a me nā pūnaewele mālama kālā nui ma waena o nā hale'ē aʻe. i hoʻokōʻia e kekahi koa. ʻO kona mau hiʻohiʻona he kikowaena o ka mana, ka hoʻokaʻawaleʻana o nā kānaka i loko o nā papa, ka mahele o ke ola o ka hoʻokaumaha a me ka hoʻolālā, kaʻole kūlikeʻole o ka waiwai a me nā pono, a me ka ikaika kaua a me ke kaua.[9] Ma mua o ka manawa, ka civili, ka mea i aʻoʻia ai mākou e noʻonoʻo i ka mea e pono ai ke ola o ke kanaka, ua hōʻoiaʻo ia i ka maʻi nui no kā mākouʻano,ʻaʻole e hōʻike i nā mea'ē aʻe a me nā kaiaola o ka honua. E like me nā lālā hou o kā mākouʻano (waihoʻole i nā lāhui'Aiwiiwi pōmaikaʻi i pakele i nā maʻi) ua paʻa mākou noʻekolu mau hanauna i loko o kahi hoʻolālā e pono ai ka hoʻolohe nui i nā māmā nui.

Ke hoʻomaopopo neiʻo Mumford i konaʻano pilikino e pili ana i ka hoʻolālāʻana ma nā'āpana kūkā liʻiliʻi heʻano kanaka āpau i hoʻololiʻia i kēia manawa no ka hoʻoloheʻana i kaʻenehana a me ka bureaucracy. ʻO ka hanaʻana o ke olakino o ke kūlanakauhale i hanaʻia i nāʻano o ka ikaika a me ke kaua iʻike muaʻoleʻia,[10] ka mea a Andrew Schmookler i kapa ai i ka "hewa mua" o ka pilina,[11] a me Mumford, "ka paranoia hui a me nā kahe o ka hanohano."[12]

ʻO ka "Civilization" ua makemake i kaʻoihana nui hoʻolohe i mea e hiki ai i ka mana o ke kuhiʻana i ka mana o ke aupuni. Aʻaʻole i kūpono i ka hopena o ka mana o ka mana o ke aupuni, inā ma o ka noho aliʻi aupuni, nā kākā'ōlelo, a me nā koho a ke aupuni democracy, e hana pinepine ia ma o nāʻanoʻano kolohe. ʻO nā kūʻokoʻa kūʻokoʻa iʻikeʻia e nā lāhui i nā lā ma mua o ka nohona aliʻi ma kēia manawa, ke kali nei i ka manaʻoʻiʻo i nā mana a me ko lākou mau manaʻo hoʻomalu, i kapaʻia he mau "ʻoihana koʻikoʻi" i ka wā e pono ai ka waiwai pono'ī a me nā kāne kāne.[13]

ʻO ka pukaʻana mai o ka mana o ka mana o ka mō'ī, ka noho aliʻi o nā aliʻi a me nā aliʻi, ka poʻe i kāʻiliʻia mai nā moʻolelo o ka nohonaʻana i nā poʻe liʻiliʻi. Me ka hoʻoikaika ikaika,ʻo ka hoʻokaʻawaleʻana i nā kānaka mai kā lākou pilina pili me ka honua i hoʻoikaika i ka hilinaʻi, ka makaʻu, a me ka hanaʻino i ka psyche. Hoʻokumu nā mea hoʻonāʻauao e hoʻonāʻauao i kaʻaeʻana unʻike.[14]

No laila, makemake nui nā kānaka e huli hou a hānai i nā hiʻohiʻona o ka hoʻoloheʻole i nā pūnaewele kālai'āina i hoʻokumu i nā kaua 14,600 mai ka hoʻomakaʻana o ke aupuni i kekahi mau makahiki 5,500. Ma nā makahiki 3,500 i hala iho nei ua kokoke kokoke i nā kuikahi 8,500 i kākauʻia i loko o nā hana e hoʻopau i ke kaua, no ka mea, ua paʻa mau ka papa hana paʻa o ka mana i koiʻia ka hoʻolohe i kā lākou mau hana e hoʻonui i ka kalana, ka mana, a me nā kumu waiwai. ʻO ka wā e hiki mai ana o kaʻano, a me nā ola o nāʻano'ē aʻe, e pili ana, e kali ana i nā kānaka e hiki mai i ko mākou manaʻo kūpono, i ka hui a me ka hui pū.

ʻO ka 1914 Christmas Truce o hoʻokahi haneli mau makahiki i hala aku nei, he hiʻohiʻona nui loa ia no ka holoʻana o ke kaua inā paʻa nā koa e kaua. Pono kākou e hoʻohanohano a mahaloʻia,ʻoiai inā he manawa wale nō ia o kahi manawa i ka manawa. He mea ia i ka mana o ke kipiʻana o ke kanaka i nā hana hoʻopunipuni. I ka haʻiʻana o ka mea kākau mele a me ka mea hula mele Bertolt Brecht, Nui,ʻo kāu kaʻa he pahu ikaika ia. Hoʻopauʻo ia i nā ululāʻau, aʻulupā i nā kānaka he haneli. Akā hoʻokahi hemahema: pono iā ia kahi mea hoʻokele.[15] Inā hōʻole nā ​​kānaka maʻamau i ka nui e hoʻokuʻu i ke kahua kaua, e waihoʻia nā alakaʻi e kaua i ko lākou mau kaua pono'ī. He pōkole.