Kaua ke kaua i ko mākou kaiaulu

Ke hōʻike nei ka militarism honua i kahi hoʻoweliweli koʻikoʻi i ka Honua, e hōʻino nui ana i ke kaiapuni, kaohi ʻana i ka hui ʻana i nā hoʻonā, a me ka hoʻokaʻawale ʻana i ke kālā a me ka ikaika i ka hoʻomehana ʻana e pono ai no ka mālama ʻana i ke kaiapuni. ʻO ka hoʻomākaukau kaua a me ke kaua nā mea hoʻohaumia nui i ka ea, ka wai, a me ka lepo, nā mea hoʻoweliweli nui i nā kaiaola a me nā ʻano ʻano, a he mea koʻikoʻi nui ia i ka hoʻomehana honua e hoʻokaʻawale nā ​​aupuni i nā hoʻokuʻu kinoea hoʻoneʻe kaua mai nā hōʻike a me nā kuleana kuikahi.

Inā ʻaʻole e loli nā ʻano o kēia manawa, e 2070, 19% o ka ʻāpana ʻāina o ko kākou honua - home no nā piliona kānaka - e wela loa ka noho ʻana. ʻO ka manaʻo hoʻopunipuni he mea kōkua ka militarism e hoʻoponopono ai i kēlā pilikia e hoʻoweliweli i kahi pōʻaiʻino e pau i ka pōʻino. ʻO ke aʻo ʻana i ke ʻano o ke kaua a me ka militarism i ka luku ʻana i ke kaiapuni, a pehea ka neʻe ʻana i ka maluhia a me nā hana hoʻomau e hiki ai ke hoʻoikaika i kekahi i kekahi, hāʻawi i kahi ala i waho o ke kūlana ʻoi loa. ʻAʻole paʻa ka neʻe ʻana e hoʻopakele i ka honua me ke kūʻē ʻole i ka mīkini kaua - eia ke kumu.

He Pilikino Nui, Huna

I ka hoʻohālikelike ʻana i nā mea hoʻoweliweli nui ʻē aʻe, ʻaʻole i loaʻa i ka militarism ka nānā ʻana a me ke kūʻē ʻana e pono ai. A hooholo loa kuhi haʻahaʻa ʻO ka hāʻawi ʻana o ka militarism honua i ka hoʻokuʻu ʻana i ka wahie fossil honua he 5.5% - ʻoi aku ka pālua o nā kinoea ʻōmaʻomaʻo e like me nā mea āpau. lele kaua kaua. Inā he ʻāina ka militarism honua, ʻo ia ke kūlana ʻehā i ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o ke kinoea hoʻomehana honua. ʻO kēia mea paahana palapala hāʻawi i ka nānā ʻana i nā hoʻokuʻu kaua ma ka ʻāina a me kēlā me kēia kapita i nā kikoʻī hou aku.

ʻOi aku ka nui o ka hoʻokuʻu ʻana o ke kinoea ʻōmaʻomaʻo o ka pūʻali koa US ma mua o ka nui o nā ʻāina holoʻokoʻa, ʻo ia ka mea hoʻokahi ka mea hewa nui loa (ʻo ia hoʻi, ʻoi aku ka ʻino ma mua o nā ʻoihana hoʻokahi, akā ʻaʻole i ʻoi aku ka hewa ma mua o nā ʻoihana holoʻokoʻa). Mai 2001-2017, ka Ua hoʻokuʻu ka pūʻali koa US i 1.2 biliona metric tons o nā kinoea hoʻomehana honua, e like me nā hoʻokuʻu makahiki o 257 miliona mau kaʻa ma ke alanui. ʻO ka US Department of Defense (DoD) ka mea kūʻai nui loa o ka ʻaila ($17B/makahiki) ma ka honua - ma ka helu hoʻokahi, ʻo ka Ua hoʻohana ka pūʻali koa US i 1.2 miliona barela aila ma Iraq i loko o hoʻokahi mahina wale nō o 2008. ʻO ka hapa nui o kēia ʻai nui e hoʻomau i ka laha ākea ākea o ka pūʻali koa US, ʻo ia hoʻi ma kahi o 750 mau kahua kaua haole ma 80 mau ʻāina: hoʻokahi manaʻo o ka pūʻali koa ma 2003 ʻo ia. ʻelua hapakolu o ka hoʻohana wahie o ka US Army i loko o nā kaʻa e lawe ana i ka wahie i ke kahua kaua. 

ʻO kēia mau helu weliweli ʻaʻole hiki ke ʻoki i ka ʻili, no ka mea, ʻaʻole i ana ʻia ka hopena o ke kaiapuni pūʻali koa. ʻO kēia ma ka hoʻolālā - nā koi o ka hola hope i hana ʻia e ke aupuni US i ka wā o ke kūkākūkā ʻana o ke kuʻikahi Kyoto 1997 i hoʻokuʻu ʻia nā hoʻokuʻu kinoea hoʻoneʻe kaua mai nā kūkākūkā ʻana i ke aniau. Ua hoʻomau ʻia kēlā kuʻuna: Ua haʻalele ka 2015 Paris Agreement i ka ʻoki ʻana i ka hoʻokuʻu ʻana i nā kinoea hoʻomehana honua i ka manaʻo o kēlā me kēia lāhui; ua koi ka UN Framework Convention on Climate Change i nā mea hōʻailona e hoʻolaha i nā hoʻokuʻu kinoea hoʻomehana honua makahiki, akā ʻo ka hōʻike ʻana o ka pūʻali koa he manawaleʻa a ʻaʻole i hoʻokomo pinepine ʻia; Ua ʻae ʻo NATO i ka pilikia akā ʻaʻole i hana i nā koi kikoʻī e hoʻoponopono ai. ʻO kēia ʻO ka mea hana palapala ʻāina e hōʻike i nā āpau ma waena o nā hoʻokuʻu kaua i hōʻike ʻia a me nā manaʻo koho ʻē aʻe.

ʻAʻohe kumu kūpono no kēia puka puka. ʻO ka hoʻomākaukau kaua a me ke kaua nā mea hoʻopuka kinoea hoʻomehana honua, ʻoi aku ka nui ma mua o nā ʻoihana he nui i mālama nui ʻia ka pollution a ʻōlelo ʻia e nā kuʻikahi aniau. Pono e hoʻokomo ʻia nā hoʻokuʻu kinoea ʻōmaʻomaʻo a pau i nā kūlana hoʻohaʻahaʻa kinoea hoʻomaʻemaʻe pono. ʻAʻohe mea ʻē aʻe no ka haumia pūʻali koa. 

Ua noi mākou iā COP26 a me COP27 e hoʻonoho i nā palena hoʻokuʻu kinoea hoʻomehana honua ʻaʻole i ʻokoʻa no ka militarism, e hoʻokomo i nā koi hōʻike ʻike a me ka hōʻoia kūʻokoʻa, a ʻaʻole hilinaʻi i nā papahana e "offset" i nā hoʻokuʻu. ʻO ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o ke kinoea hale ʻōmaʻomaʻo mai nā kahua kaua o nā ʻāina ʻē, ua koi mākou, pono e hōʻike piha ʻia a hoʻoili ʻia i kēlā ʻāina, ʻaʻole i ka ʻāina kahi i kū ai ke kahua. ʻAʻole i hoʻokō ʻia kā mākou mau koi.

Eia nō naʻe, ʻaʻole e haʻi i ka moʻolelo holoʻokoʻa nā koi emissions-hōʻike ʻana no nā pūʻali koa. Pono e hoʻohui ʻia ka pōʻino o ka pollution o ka pūʻali koa i nā mea hana mea kaua, a me ka luku nui ʻana o nā kaua: ka ʻaila ʻaila, ke ahi ʻaila, ka methane leaks, a me nā mea ʻē aʻe. , a me nā kumuwaiwai kālai'āina mai nā hoʻoikaika wikiwiki e pili ana i ke ʻano o ke aniau. Kūkākūkā kēia hōʻike nā hopena kaiapuni waho o ke kaua.

Eia kekahi, ʻo ka militarism ke kuleana no ka hoʻokō ʻana i nā kūlana e hiki ai ke hana ʻia ka luku ʻana i ke kaiapuni a me ka hoʻohana waiwai. No ka laʻana, hoʻohana ʻia nā pūʻali koa e kiaʻi i nā ala hoʻouna ʻaila a me nā hana mining, me ka nā lako makemake nui ʻia no ka hana ʻana i nā mea kaua. Nā mea noiʻi e nānā ana i ka Defence Logistics Agency, ʻo ka hui kuleana no ka loaʻa ʻana o nā wahie āpau a hoʻokō i nā pono o ka pūʻali koa, e ʻike ʻoe "ʻo nā hui… hilinaʻi i ka pūʻali koa US no ka hoʻopaʻa ʻana i kā lākou mau kaulahao lako logistical; a i ʻole, ʻoi aku ka pololei… aia kahi pilina symbiotic ma waena o ka pūʻali koa a me ka ʻoihana hui.

I kēia mau lā, ke hoʻohui nui nei ka pūʻali koa US iā ia iho i loko o ka ʻoihana kalepa, e hoʻopiʻi ana i nā laina ma waena o ke kīwila a me ka mea kaua. Ma Ianuali 12, 2024, ua hoʻokuʻu ke Keʻena ʻo Defence i kāna mea mua Kūkākūkā ʻOihana Palekana Lahui. Hōʻike ka palapala i nā hoʻolālā e hoʻolālā i nā kaulahao lako, nā limahana, nā hana hoʻomohala kūloko, a me nā kulekele hoʻokele waiwai honua e pili ana i ka manaʻo o ke kaua ma waena o US a me nā "peer a i ʻole nā ​​​​mea hoʻokūkū kokoke" e like me Kina a me Russia. Ua mākaukau nā ʻoihana ʻenehana e lele i ka bandwagon - he mau lā ma mua o ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o ka palapala, ua hoʻoponopono ʻo OpenAI i ke kulekele hoʻohana no kāna mau lawelawe e like me ChatGPT, ka holoi ʻana i kāna pāpā ʻana i ka hoʻohana kaua.

He manawa lōʻihi e hiki mai ana

ʻAʻole i loaʻa ka luku ʻana i ke kaua a me nā ʻano pōʻino ʻē aʻe o ke kaiapuni lehulehu kanaka, akā ua lilo ia i ʻāpana o kekahi mau moʻomeheu kanaka no nā millennia.

Ma ka liʻiliʻi loa mai ka lūlū ʻana o nā Roma i ka paʻakai ma nā māla Carthaginian i ka wā o ke Kaua Punic ʻekolu, ua hoʻopōʻino nā kaua i ka honua, me ka manaʻo a - ʻoi aku ka nui - ma ke ʻano he hopena ʻaoʻao. Ua luku ʻo General Philip Sheridan i ka ʻāina mahiʻai ma Vireginia i ka wā o ke Kaua Kivila, ua hoʻomaka ʻo ia e luku i nā bipi bison i mea e kaohi ai i nā ʻōiwi ʻAmelika i ka hoʻopaʻa ʻana. Ua ʻike ke Kaua Honua I ka luku ʻia ʻana o ka ʻāina ʻEulopa me nā ʻauwaha a me nā kinoea ʻawaʻawa. I ka wā o ke Kaua Honua II, ua hoʻomaka ka poʻe Norewai i ka hoʻoneʻe ʻana i ko lākou mau awāwa, ʻoiai ua hoʻokahe ka poʻe Dutch i ka hapakolu o ko lākou ʻāina mahiʻai, ua luku nā Kelemania i nā ululāʻau Czech, a ua puhi nā Pelekane i nā ululāʻau ma Kelemania a me Farani. ʻO ke kaua kīwila lōʻihi ma Sudan ua alakaʻi i kahi wī ma laila i ka makahiki 1988. Ua hoʻopau nā kaua ma Angola i ka 90 pakeneka o nā holoholona hihiu ma waena o 1975 a me 1991. Ua ʻoki ʻia kahi kaua kīwila ma Sri Lanka i ʻelima miliona mau lāʻau. Ua hoʻopau a hōʻino paha ka hana Soviet a me US ma Afghanistan i mau tausani o nā kauhale a me nā kumu wai. Ua hoʻihoʻi paha ʻo ʻAitiopa i kona desertification no $50 miliona i ka hoʻoulu hou ʻana, akā ua koho ʻo ia e hoʻolilo i $275 miliona ma kāna pūʻali koa - i kēlā me kēia makahiki ma waena o 1975 a me 1985. ʻO ke kaua kīwila koʻikoʻi o Rwanda, alakaʻi ʻia e ka militarism Komohana, hoʻokuke i nā kānaka i nā wahi i noho ʻia e nā ʻano ʻano pōʻino, me nā gorila. ʻO ka hoʻoneʻe ʻia ʻana e ke kaua o nā heluna kanaka a puni ka honua i nā wahi noho ʻole i hōʻino nui i nā kaiaola. Ke piʻi nei nā kaua pōʻino, e like me ke koʻikoʻi o ka pilikia o ke kaiapuni i hoʻokahi mea kōkua.

Hōʻike ʻia ka ʻike honua a mākou e kūʻē nei e kahi moku, ʻo The Arizona, kekahi o nā ʻaila ʻelua e kahe mau nei ma Pearl Harbor. Ua waiho ʻia ʻo ia ma ke ʻano he hoʻolaha kaua, i mea e hōʻoia ai ʻo ka mea kūʻai aku i nā mea kaua kiʻekiʻe o ka honua, ka mea kūkulu hale kiʻekiʻe, ka mea hoʻolimalima koa kiʻekiʻe, a me ka mea hoʻomehana wela he mea hala ʻole. A ua ʻae ʻia ka ʻaila e hoʻoheheʻe ʻia no ke kumu like. He hōʻike ia o ka hewa o nā ʻenemi US, ʻoiai inā e hoʻololi mau nā ʻenemi. Ua waimaka ka poʻe a ʻike i nā hae e ʻā ana i loko o ko lākou ʻōpū ma ke kahua nani o ka ʻaila, e ʻae ʻia e hoʻohaumia i ka Moana Pākīpika i mea hōʻike i ke koʻikoʻi a me ke koʻikoʻi o kā mākou hoʻolaha kaua.

Nā Manaʻo Haʻahaʻa, Nā Hoʻoponopono Hoʻopunipuni

'Ōlelo pinepine ka pūʻali koa i ka hopena o nā pilikia i hoʻokumuʻia, aʻaʻoleʻokoʻa ka pilikia o ke aniau. Hoʻomaopopo ka pūʻali koa i ka hoʻololi ʻana i ke aniau a me ka hilinaʻi wahie fossil ma ke ʻano he pilikia palekana ʻaoʻao ma mua o ka hoʻoili ʻana i nā mea hoʻoweliweli. 2021 DoD Hoʻomāinoino Pilikia a me ka 2021 DoD Papahana Hoʻololi e kūkākūkā pehea e hoʻomau ai i kā lākou hana ma lalo o nā kūlana e like me ka pōʻino i nā kumu a me nā mea hana; hoʻonui i ka hakakā ma luna o nā kumuwaiwai; nā kaua i loko o ke kai hou i waiho ʻia e ka Arctic hehee, ʻaʻole kūpaʻa politika mai nā nalu o ka poʻe mahuka i ke aniau… akā, e hoʻopau liʻiliʻi i ka manawa e hakakā ai me ka ʻoiaʻiʻo ʻo ka misionari o ka pūʻali koa ke kumu nui o ka hoʻololi ʻana i ke aniau. Ke manaʻo nei ka DoD Climate Adaptation Program e hoʻohana i kāna "ʻepekema koʻikoʻi, noiʻi, a me ka hiki ke hoʻomohala" i "incentiviz[e] hana hou" o nā "ʻenehana hoʻohana pālua" i mea e "hoʻololi pono i nā pahuhopu hoʻololi i ke aniau me nā koi misionari" - ma ʻO nā huaʻōlelo ʻē aʻe, e hana i ka noiʻi hoʻololi ʻana i ke aniau e pili ana i nā pahuhopu pūʻali koa ma o ka mālama ʻana i kāna kālā.

Pono mākou e nānā koʻikoʻi, ʻaʻole wale ma kahi e waiho ai nā pūʻali koa i kā lākou waiwai a me ke kālā, akā i ko lākou noho kino. ʻO ka mōʻaukala, ʻo ka hoʻomaka ʻana o nā kaua e nā lāhui waiwai i ka poʻe ʻilihune, ʻaʻole ia e pili pū me ka uhai ʻana i nā pono kanaka a i ʻole ka nele o ka demokala a i ʻole ka hoʻoweliweli ʻana i ka hoʻoweliweli, akā pili ikaika me ka ke alo o kaʻaila. Eia nō naʻe, ʻo ke ʻano hou e puka mai ana ma ka ʻaoʻao o kēia mea i hoʻokumu ʻia no nā pūʻali koa liʻiliʻi / mākaʻi e kiaʻi i nā "Wāhi Palekana" o nā ʻāina biodiverse, ʻoi aku hoʻi ma ʻApelika a me Asia. Ma ka pepa ko lākou hele ʻana no ka mālama mālama. Akā, hoʻoluhi a hoʻokuke lākou i ka poʻe ʻōiwi, a laila lawe mai i nā mākaʻikaʻi no ka mākaʻikaʻi ʻana a me ka ʻimi ʻiʻo. i hōʻike ʻia e Survival International. ʻO ka luʻu ʻana i ka hohonu, ʻo kēia mau "Wāhi Palekana" he ʻāpana ia o nā papahana cap-and-trade emission carbon, kahi e hiki ai i nā hui ke hoʻokuʻu i nā kinoea ʻōmaʻomaʻo a laila 'hoʻopau' i nā hoʻokuʻu ʻana ma o ka mālama ʻana a me ka 'pale' ʻana i kahi ʻāpana ʻāina e komo ana i ke kalapona. No laila ma ka hoʻoponopono ʻana i nā palena o nā "Wāhi Palekana", ke kiaʻi pololei nei nā pūʻali koa / mākaʻi i ka hoʻohana ʻana i nā wahie mōʻalihaku e like me nā kaua aila, ʻoiai ke ʻike ʻia nei ma ka ʻili he ʻāpana o ka hopena o ke aniau. 

ʻO kēia kekahi mau ala e hoʻāʻo ai ka mīkini kaua e hūnā i kāna hoʻoweliweli i ka honua. Pono e makaʻala ka poʻe hoʻoikaika i ke aniau - ʻoiai e piʻi aʻe ana ka pilikia o ke kaiapuni, me ka noʻonoʻo ʻana i ka pūʻali koa-ʻoihana ʻoihana e like me ka mea e hoʻoponopono ai iā ia e hoʻoweliweli iā mākou me ka pōʻai hope loa.

ʻAʻohe ʻaoʻao ka hopena

ʻAʻole make wale ke kaua i kona poʻe ʻenemi, akā i ka poʻe i ʻōlelo ʻia e pale. ʻO ka pūʻali koa US ka ʻo ka mea nui loa o polluter o nā kahawai US. ʻO nā kahua koa he ʻāpana nui o nā pūnaewele Superfund (nā wahi i hoʻohaumia ʻia ua kau ʻia lākou ma ka List Priorities National o ka Environmental Protection Agency no ka hoʻomaʻemaʻe nui), akā Kauo ʻo DoD i kona mau wāwae i ka hana pū ʻana me ke kaʻina hoʻomaʻemaʻe o ka EPA. ʻAʻole i hoʻopilikia wale ia mau wahi i ka ʻāina, akā i ka poʻe ma luna a kokoke. ʻO nā kahua hana mea kaua nuklea ma Wakinekona, Tennessee, Colorado, Georgia, a me nā wahi ʻē aʻe i ʻona i ka ʻona a puni a me kā lākou poʻe limahana, ma luna o 3,000 o lākou i uku ʻia ma 2000. Ma 2015, ua ʻae ke aupuni i ka ʻike ʻana i ka radiation a me nā mea ʻē aʻe. i hoʻokumu ʻia a kōkua paha i ka make o 15,809 mau limahana kaua nuklea US - ʻaneʻane paha kēia he underestimate i hāʻawi ʻia i ka ke kaumaha nui o ka hōʻoia i kau ʻia ma luna o nā limahana e waiho i na koi.

ʻO ka hoʻāʻo nuklea kekahi ʻāpana nui o ka pōʻino o ka home a me nā ʻāina ʻē i hoʻokau ʻia e nā pūʻali koa i ko lākou mau ʻāina a me nā ʻāina ʻē aʻe. ʻO ka hoʻāʻo ʻana i nā mea kaua nuklea e ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ka Soviet Union ma kahi o 423 mau hoʻokolohua lewa ma waena o 1945 a me 1957 a me 1,400 mau hoʻokolohua ma lalo o ka honua ma waena o 1957 a me 1989. (No nā helu hoʻāʻo o nā ʻāina ʻē aʻe, eia kahi Nuclear Test Tally mai 1945-2017.) ʻAʻole i ʻike piha ʻia ka pōʻino o ia radiation, akā ke laha nei, e like me kā mākou ʻike i ka wā i hala. Ua manaʻo ka noiʻi ma 2009 ua pepehi ʻia nā hoʻokolohua nuklea Kina ma waena o 1964 a me 1996 i nā poʻe he nui ma mua o ka hoʻāʻo nuklea o kekahi lāhui ʻē aʻe. Ua helu ʻo Jun Takada, he kauka lapaʻau Iapana a hiki i ka 1.48 miliona mau kānaka i ʻike ʻia i ka hāʻule ʻana a he 190,000 paha o lākou i make i nā maʻi i pili i ka radiation mai kēlā mau hoʻokolohua Kina.

ʻAʻole kēia mau pōʻino ma muli o ka mālama wale ʻana i ka pūʻali koa. Ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ua alakaʻi ʻia ka hoʻāʻo nuklea i nā makahiki 1950 i mau tausani o ka make mai ka maʻi kanesa ma Nevada, Utah, a me Arizona, nā wahi i lalo loa mai ka hoʻāʻo ʻana. Ua ʻike ka pūʻali koa i ka hopena o kāna mau hoʻoneʻe nuklea i ka poʻe ma lalo o ka makani, a nānā i nā hopena, me ka hana pono i ka hoʻokolohua kanaka. I loko o nā haʻawina ʻē aʻe i ka wā a i nā makahiki he mau makahiki ma hope o ke Kaua Honua II, i kūʻē i ka Nuremberg Code o 1947, ua hoʻokau ka pūʻali koa a me ka CIA i nā koa kahiko, nā pio, nā ʻilihune, nā poʻe kīnā ʻole, a me nā poʻe ʻē aʻe i ka ʻike ʻole o ka hoʻokolohua kanaka no ka ke kumu o ka hoʻāʻo ʻana i nā mea kaua nuklea, kemika, a me nā mea ola kino. He hōʻike i hoʻomākaukau ʻia i ka makahiki 1994 no ke Kōmike Senate o ʻAmelika Hui Pū ʻIa hoʻomaka: "I loko o nā makahiki he 50 i hala iho nei, ua komo nā haneli haneli o nā pūʻali koa i ka hoʻokolohua kanaka a me nā hōʻike manaʻo ʻē aʻe i alakaʻi ʻia e ka Department of Defense (DOD), pinepine me ka ʻike ʻole a ʻae ʻia e ka mea lawelawe… 'e hāʻawi manawaleʻa' e komo i ka noiʻi a i ʻole e kū i nā hopena weliweli. No ka laʻana, ua nīnau ʻia e nā limahana o ke Kōmike he nui o ke kaua ʻo Persian Gulf War ua kauoha ʻia lākou e lawe i nā kano hoʻokolohua i ka wā o Operation Desert Shield a i ʻole ke alo i ka hale paʻahao. Aia i loko o ka hōʻike piha nā hoʻopiʻi he nui e pili ana i ka hūnā o ka pūʻali koa a hōʻike ʻia ʻo kāna mau ʻike e ʻimi wale ana i ka ʻili o ka mea i hūnā ʻia. 

He mea weliweli kēia mau hopena ma nā ʻāina home o nā pūʻali koa, akā ʻaʻole i like ka ikaika e like me nā mea ma nā wahi i kuhikuhi ʻia. ʻO nā kaua i nā makahiki i hala iho nei ua hoʻolilo i nā wahi nui i noho ʻole ʻia a hoʻoulu ʻia he ʻumi miliona o ka poʻe mahuka. ʻO nā pōkā non-nuclear i ke Kaua Honua II i luku i nā kūlanakauhale, nā mahiʻai, a me nā ʻōnaehana irrigation, e hana ana i 50 miliona mau mea mahuka a me nā poʻe i haʻalele. Ua pana ka US iā Vietnam, Laos, a me Cambodia, e hana ana i 17 miliona mau mea mahuka, a mai 1965 a 1971. ua kāpīpī i ka 14 pakeneka o nā ululāʻau o Vietnam Hema me nā lāʻau lapaʻau, puhi i ka aina mahiai, a pana holoholona. 

Hoʻomaka ka haʻalulu mua o ke kaua i nā hopena ripple pōʻino e hoʻomau lōʻihi ma hope o ka haʻi ʻia ʻana o ka maluhia. Aia ma waena o kēia mau mea make i waiho ʻia ma ka wai, ka ʻāina, a me ka ea. ʻO kekahi o nā lāʻau lapaʻau kemika ʻino loa, ʻo Agent Orange, ke hoʻoweliweli mau nei i ke olakino o ka Vietnamese a ua hana he mau miliona ka nui o na hemahema o ka hanau ana. Ma waena o 1944 a me 1970 ka pūʻali koa US hoolei nui aku i na mea kaua kemika i loko o ka moana ʻAkelanika a me ka Moana Pākīpika. I ka ʻinoʻino ʻana o ke kinoea aʻalolo a me ka ʻea sinapi ma lalo o ka wai, kahe ka wai i waho, make ke ola kai a make a hōʻeha i nā lawaiʻa. ʻAʻole ʻike ka Pūʻali i kahi o ka hapa nui o nā wahi hoʻolei. I ka wā o ke Kaua Kaiwa, ua hoʻokuʻu ʻo Iraq i 10 miliona mau galani aila i loko o ke Kaiwa Persian a ua hoʻopau i nā luawai aila 732 i ke ahi, e hoʻopōʻino nui ana i nā holoholona hihiu a me ka make ʻana i ka wai lepo me ka ʻaila. I kona mau kaua ma Yugoslavia a ʻIlaka, Ua haʻalele ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa i ka uranium pau ʻole, hiki ke hoʻonui i ka pilikia no nā pilikia hanu, nā pilikia kīkī, ka maʻi kanesa, nā pilikia neurological, a me nā mea hou aku.

ʻOi aku paha ka make loa o nā maina ʻāina a me nā pōkā puʻupuʻu. Ua manaʻo ʻia he ʻumi miliona o lākou e moe ana ma ka honua. ʻO ka hapa nui o ka poʻe i hoʻopilikia ʻia he mau makaʻāinana, he hapa nui o lākou he mau keiki. Ua kapa ʻia kahi hōʻike o ka Mokuʻāina ʻo ʻAmelika i ka makahiki 1993 i nā maina ʻāina "ʻo ka pollution ʻona loa a pālahalaha loa i mua o ke kanaka." Ua hoʻopōʻino nā maina ʻāina i ke kaiapuni ma nā ʻano ʻehā, kākau ʻo Jennifer Leaning: "hōʻole ka makaʻu i nā mines i ka loaʻa ʻana o nā kumu waiwai kūlohelohe a me ka ʻāina mahiʻai; koi ʻia nā heluna kanaka e neʻe i loko o nā wahi ākea a palupalu i mea e pale aku ai i nā minefield; ʻO kēia neʻe ka wikiwiki o ka hoʻopau ʻana i nā ʻano like ʻole; a me ka pahū ʻana o ka ʻāina e hoʻopilikia i nā kaʻina hana lepo a me ka wai. ʻAʻole liʻiliʻi ka nui o ka ili o ka honua. He mau miliona ʻeka ma ʻEulopa, ʻApelika ʻĀkau, a me ʻAsia ma lalo o ka pāpā. Hoʻokahi hapakolu o ka ʻāina ma Libia e hūnā i nā maina ʻāina a me nā mea kaua i pahū ʻole i ke Kaua Honua II. Ua ʻae ka nui o nā lāhui o ka honua i ka pāpā ʻana i nā maina ʻāina a me nā pōkā puʻupuʻu, akā ʻaʻole ʻo ia ka ʻōlelo hope loa, no ka mea, ua hoʻohana ʻia nā pōpoki cluster e Russia e kūʻē iā Ukraine e hoʻomaka ana i ka makahiki 2022 a ua hāʻawi aku ʻo ʻAmelika i nā pōpoki cluster i Ukraine e hoʻohana kūʻē iā Rūsia ma 2023 Hiki ke loaʻa kēia ʻike a me nā mea hou aʻe ma Nā hōʻike makahiki o ka Landmine a me ka Cluster Munition Monitor.

ʻAʻole pili kino wale nā ​​hopena ripple o ke kaua, akā pili pū kekahi: ʻo nā kaua mua e lūlū i ka nui o ka hiki no nā mea e hiki mai ana. Ma hope o ka lilo ʻana i kahua kaua i ke Kaua anu, ua ʻO ka hana Soviet a me US ma Afghanistan ua hoʻomau a hoʻopau i nā tausani o nā kauhale a me nā kumu wai. ʻO ka Ua hoʻolako kālā ʻo US a me kona mau hoa pili i ka Mujahideen, he pūʻali koa hoʻokūkū kumu, ma ke ʻano he pūʻali koa koho e hoʻokahuli i ka mana Soviet o Afghanistan - akā i ka wā i haki ai ka Mujahideen i ka politika, ua hoʻāla ʻia ka Taliban. No ke kālā i kā lākou hoʻomalu ʻana iā Afghanistan, ua loaʻa i ka Taliban lāʻau kūʻai kānāwai ʻole i Pakistan, e hopena ana i ka nui o ka nahelehele. Ua hoʻohui ʻia nā pōʻino o ka US a me ka poʻe mahuka i ka wahie. Ua aneane pau nā ululāʻau o Afghanistan, a ʻo ka hapa nui o nā manu lele i hala ma Afghanistan ʻaʻole e hana hou pēlā. Ua ʻona ʻia kona ea a me ka wai me nā mea pahū a me nā mea hoʻolale pōhaku. Hoʻopilikia ke kaua i ke kaiapuni, hoʻohaunaele i ke kūlana politika, alakaʻi i ka luku ʻana i ke kaiapuni, i loko o kahi loop reinforcing.

He Kahea

ʻO ka Militarism kahi mea hoʻokele make o ka hāʻule ʻana o ke kaiapuni, mai ka luku pololei ʻana i nā kaiapuni kūloko a hiki i ka hāʻawi ʻana i ke kākoʻo koʻikoʻi i nā ʻoihana hoʻohaumia nui. Ua hūnā ʻia nā hopena o ka Militarism i loko o nā malu o ke kānāwai o ka honua, a hiki i kona mana ke sabotage i ka hoʻomohala ʻana a me ka hoʻokō ʻana i nā hoʻonā ea.

Eia naʻe, ʻaʻole hana ka militarism i kēia mau mea ma ke kilokilo. ʻO nā kumuwaiwai a ka militarism e hoʻohana ai e hoʻomau iā ia iho - ʻāina, kālā, makemake politika, hana o kēlā me kēia ʻano, a me nā mea ʻē aʻe - ʻo ia nā kumuwaiwai e pono ai mākou e hoʻoponopono i ka pilikia kūlohelohe. ʻO ka hui pū ʻana, pono mākou e hoʻihoʻi i kēlā mau kumuwaiwai mai nā maiuu o ka militarism a kau iā lākou i ka hoʻohana maʻalahi.

World BEYOND War mahalo iā Alisha Foster lāua ʻo Pace e Bene no ke kōkua nui me kēia ʻaoʻao.