Na Peter van den Dungen
ʻO ka hana hui ka hiki ke hana pū i kahi hihi maʻamau. … ʻO ia ka wahie e hiki ai i nā poʻe maʻamau ke loaʻa nā hopena maʻamau. -ʻO Andrew Carnegie
ʻOiai, he hālāwai kūkākūkā kēia no ka maluhia a me ka hakakā, a no ka mea e mālamaʻia ana e pili ana i ke kūlana o ka centenetena o ke Kaua Honua Mua, e hōʻoia wau i kaʻu mau'ōlelo nui i mea e hoʻokau aku i ka centenary e nānā i ke ala kahi e hiki ai i ka noho maluhia ke kau aku i nā hanana makahiki e hāpaiʻia ana i nā makahikiʻehā e hiki mai ana. ʻO nā hanana hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo nuiʻaʻole wale maʻEulopa wale nō a puni ka honua ke hāʻawi i ka manawa kūpono i ka hakakā a me ka maluhia e hoʻolaha a hoʻolaha i kāna papahana.
Me he mea lāʻo kēia ke kumuhana nui loa mai kahi hoʻolālā hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo, aia ma Britain kahi i kau muaʻia nā papahana o ia papahana ma 11.th ʻOkakopa 2012 e ke Kuhina Nui David Cameron i kahi'ōlelo ma ka Hale Hōʻikeʻike Imperial i London [1]. Ua hoʻolaha akuʻo ia i ke kohoʻiaʻana o ke kūkākūkā kūikawā, a me ka papa aʻoaʻo, a ke hoʻolaha nei hoʻi ke aupuni i kahi kālā kūikawā o £ 50 miliona. ʻO ke kumu nui o nā hoʻomanaʻo o ke Kaua Honua Muaʻekolu, ua'ōleloʻo ia: 'e mahalo i ka poʻe lawelawe; e hoʻomanaʻo i ka poʻe i make; ae mālama i nā haʻawina i aʻoʻia me mākou no ka wā pauʻole. ' Eʻae paha mākou e 'mahalo, hoʻomanaʻo, a hoʻonaʻauaoʻana i nā haʻawina,' aʻole hiki ke kū'ē i keʻano a me ka pono o nā mea i manaʻoʻia ma lalo o kēia mau paneʻekolu.
Ma mua o ka hoʻopukaʻana i kēia pilikia, pono paha e hōʻike i nā mea i hanaʻia ma Beretania. No ka £ 50 miliona, ua hoʻoiliʻia he $ 10 miliona i ka Hale Hōʻikeʻike Imperial o Kameron kekahi mea mahalo nui loa. Ua hoʻolālāʻia he mau'onikala he $ 5 i nā kula, no ka hikiʻana i nā haumāna a me nā kumu i nā kahua kaua ma Belgium a me Farani. E like me ke aupuni, ua hoʻonohonoho hou ke BBC i mea hoʻokele kūikawā no ka Pakikūmākahi o ka Honua Nui. ʻO kāna papahana no kēia, haʻiʻia ma 16th ʻOkakopa 2013, nui aʻoi aku kaʻoi aku o ka maʻalahi ma mua o nā papahana'ē aʻe i hanaʻia [2] Ua kauohaʻia ka mea hoʻolaha leka uila a me ke kelepona ma luna o nā polokalamu 130, me nā hola 2,500 o ka pāʻani ma ka lekiō a me ka TV. Eia kekahi lā, ua hoʻonohonoho ka leki uilaʻo BBC, Radio Radio 4, i kekahi o nā pūʻulu wikiō nui loa, e pili ana i nā 600 episodes, a me ka mua o ka home. ʻO ke BBC, me ka Hale Hōʻikeʻike o Imperial, ke kūkulu nei i kahi 'cenotaph maʻamau' e hōʻike ana i kahi nui o ka waihona waihona. Ke kono neiʻo ia i nā mea hoʻohana e hoʻokuʻu i nā leka, nā diaries, a me nā kiʻi o nā mea iʻikeʻia e ko lākou hanauna ma ke kaua. Hiki pūnaewele pūnaewele pūnaewele pūnaewele pū kekahi me ka loaʻaʻana i ka manawa mua i nā meaʻoi aku ma mua o ka 8 milioni mauʻoihana koa i mālamaʻia e ka Hale Hōʻikeʻike. I ka malamaʻo Iulai 2014, e hoʻopaʻaʻia ka Hale Hōʻikeʻike i ka mea nui loa loa o ke Kaua Honua ʻOiaʻiʻo & hoʻomanaʻo: Art Britain o ke Kaua Honua Mua) [3] Aia kekahi mau hōʻike like i loko o ka Tate Modern (London) a me ka Hale Hōʻikeʻike o Imperial North (Salford, Manchester).
Mai kinohi mai, ua hihia ma Beritania e pili ana i keʻano o ka hoʻomanaʻo,ʻo ia hoʻi, inā paha he hōʻailona kēia -ʻo ka hoʻohanohano,ʻo ia hoʻi,ʻo ka'ōlelo Pelekane a me ka lanakila hou, a laila palekana i ke kūʻokoʻa a me ke aupuni democracy,ʻaʻole wale no ka'āina. no nā pilikino (akā,ʻaʻole no nā kolonā!). ʻO nā kuhina aupuni, nā mea kākau moʻolelo, nā pūʻali koa a me nā loio i hui pū me ka hakakā; ʻoiai, ua komo pū nō hoʻi kaʻelele Kepania i loko. Inā, e like me kā ke Kuhina Nui i hōʻike ai i kāna'ōlelo, he pono ke hoʻomanaʻo i ka hoʻomanaʻoʻana, a laila, e hōʻike ana i ka pono o kahi kūʻokoʻa (ma mua o ka lanakila lanakila).
ʻO ka hakakāʻana o ka lehulehu a hiki i kēia manawa, ma Great Britain nui, uaʻikeʻia e kahi kikoo liʻiliʻi, a ua mālamaʻia i nā kaha kiko'ī. ʻO ka mea iʻikeʻia i kēia manawa,ʻo ia nāʻano o kēia mau mea a hiki ke hoʻohanaʻia ma nā wahi'ē aʻe.
- Hoʻololi ka hoʻololi ...?
NOʻAHI, aʻaʻole paha he mea hoʻopūhoihoi paha, ua kau ka hakakā ma nā kumu kūpono o ke kaua a me ka hoʻopukaʻana i ke kuleana kaua. ʻAʻole pono kēia mea e hoʻomaopopo i kaʻoiaʻiʻo o nā hua o ke kaua i ulu maikaʻiʻia ma mua o ka lukuʻiaʻana ma Sarajevo. Ma kahi kūpono a kūpono, a emiʻole ka māheleʻana, e ponoʻole ka nānāʻana i nā'āina'ē aʻe akā ma ka pūnaewele honua holoʻokoʻa ka hopena o ke kaua. ʻO kēia ka mea e alakaʻi ai i ka nānāʻana i nā ikaika o ka nationalism, imperialism, colonialism, militarism i hoʻomākaukau pū i ka'āina no ka hoʻouka kaua. Uaʻikeʻia he kaua kūpono, kūpono, nani a he koa.
Pono kākou e nīnau i keʻano o kēia 'ōnaehana ʻO nā kumu o ke kaua - a me ka hopena o ke Kaua Honua Mua - e mau nei me mākou i kēia lā. Wahi a kekahi mau loiloi,ʻo ka hopena o ka honua i kēia mau lā,ʻaʻole ia e like me ka mea o'Europa i ka hala o ke kaua i ka 1914. I kēia mau lā, ua hoʻonāukiuki ka manaʻo ma waena o Iapana a me Kina i nā mea he nui e hoʻomaopopo i ka pilikia o nā kaua nui i kēia mau lā, aia paha ma waena o kēia mau'āina - a he paʻakikī hoʻi ka hoʻopaʻaʻana iā lākou a me ka'āina. Hōʻikeʻia me ke kauwela o 1914 i'Europa. ʻOiai, i ka makahiki o ka makahiki Economic Forum i hoʻopaʻaʻia ma Davos i Ianuali 2014, ua hāʻawiʻia i ka Pelekikenaʻo Iapana,ʻo Shinzo Abe, i ka lohe hoʻoloheʻana iā ia i ka hoʻohālikeʻana i ka hakakā Sino-Japanese me ka Anglo-German kahi i ka hoʻomakaʻana o ka 20th kenekulia. [ʻO keʻano likeʻole he lahui kūikawā kēia, heʻano pilikiaʻole me ka hoʻolālā kālā hoʻouluʻana e like me Germany i 1914. ʻO ka US, e like hoʻi me British i 1914, he mana hegemonic ia iʻikeʻoleʻia. ʻO Japan, e like me France i 1914, ke hilinaʻi nei no kona palekana i kēlā mana i hoʻemiʻia.)ʻO ka hoʻoikaikaʻana i ka hoʻoili kauaʻana i kēia manawa. Wahi a Margaret Macmillan, he alakaʻi moʻoleloʻo Oxford o ka Pakua Mua Mua Mua,ʻo ka Middle East ma kēia lā kekahi mea hopohopo e like me nā Balkans ma 1914. [4]ʻO ka mea pono e hiki i nā mea kālai'āina a me nā mea kākau moʻolelo ke kaha kiʻi i nāʻano o keʻano o ka moʻolelo. hopohopo. ʻAʻole anei i aʻo ke ao nei i ka pōʻino o 1914-1918? Ma kahi kūlana koʻikoʻi nui loa kēia hihia: nā hoʻomau e hoʻomau i nā mea kaua a hoʻohana i ka ikaika a me ka hōʻeha o ka ikaika ma kā lākou mau pilina pili honua.
ʻOiai, aia nō i kēia manawa nā pūʻulu o ke ao holoʻokoʻa,ʻo ka mua a me ka mua loa o ka United Nations, aʻo ka mea nui o kona manaʻo e mālama i ka honua i ka maluhia. Aia kekahi mahele nui aʻe o ke kānāwai o nā ao a me nā hui e hele pū me ia. I ka Europa, ka mea nāna i hoʻokumu i nā kauaʻelua o ke ao, aia kahi Union.
ʻOiai e holomua ana kēia, ua nāwaliwali nā pūnaewele aʻaʻole hoʻi me ka meaʻole o lākou. Hiki i ke kau maluhia ke hōʻai'ē no kēia mau hanana, a ua hoʻokauʻo ia i ka hoʻolālāʻana o ka UN a me ka hoʻokōʻana i nā kulekele nui o nā kānāwai o ka honua iʻoi aku ka maikaʻi aʻikeʻia.
- Ke hoʻomanaʻo nei i ka poʻe hoʻomaluhia & hoʻohanohano i ko lākou hoʻoilina
NO KA MAKAHI, hiki i ka hakakāʻana i kēia manawa ke mālamaʻole i keʻano o kahi kaua kū'ē a me ka noho maluhia ma mua o 1914 i nā'āina he nui. ʻO ka neʻeʻana o kēlā me kēia kanaka,ʻo ia nō nā poʻe, nā hui, nā hui, a me nāʻahahui i piliʻole i nā manaʻo e pili ana i ke kaua a me ka maluhia, a me ka hakakā e hoʻokumu i kahi pūnaewele i liloʻole ai ke kaua i mea eʻaeʻia e nā'āina e hoʻoponopono i nā hihia.
ʻO kaʻoiaʻiʻo,ʻaʻoleʻo 2014 wale nō ka haneri o ka hoʻomaka o ke Kaua Nui, akāʻo ka bicentenary ka hana hoʻomalu. Ma nā'ōlelo'ē aʻe, he hoʻokahi mau haneli mau makahiki ma mua o ka hoʻomakaʻana o ke kaua i ka 1914, ua hoʻouka kaua a hoʻouluʻia kēia neʻe e aʻo i nā kānaka e pili ana i nā pōʻino a me nāʻino o ke kaua, a me nā pōmaikaʻi a me nā mea e hiki ai ke maluhia. I loko o kēlā kenekulia mua, mai ka hopena o nā kaua Napoleone a hiki i ka hoʻomakaʻana o ke Kaua Honua Mua,ʻo ka hopena o ka holomua o ka maluhia, he kū'ē i ka manaʻo nui ka nui. ʻOiai i maopopo loa,ʻaʻole i kūpono ka maluhia i ka paleʻana i ka pōʻino o ke Kaua Nui, akā,ʻaʻole e emi iki konaʻano nui a me kona pono. Akā,ʻo kēia bicentenary ʻaʻohe wahi i'ōleloʻia - me he mea lāʻaʻole i hala kēlā neʻe, aʻaʻole pono e hoʻomanaʻoʻia.
Ua ala mai ka maluhia ma hope koke iho o nā Napoleona Wars, ma Beretania a me USA. ʻO kēlā neʻeʻana, e hoʻomāhuahua ana i ka'āina o'Europa a me nā wahi'ē aʻe, ua hoʻokumu i ke kumu no nā kumuhana a me nā hana hou i ka pilina o ka honua e ulu ana ma hope aku i ke kenekulia, a ma hope hoʻi o ke Kaua Nui - e like me ka manaʻo o ka hoʻokolokolo ʻoiai heʻoi aku ka pololei a me ka noʻonoʻoʻole i ka ikaikaʻole. ʻO nā manaʻo'ē aʻe i hoʻolālāʻia e ka noho maluhia, he hōʻailona ia,ʻo kaʻahahui aupuni,ʻo ka Europa,ʻo ke kānāwai o ka honua,ʻo kaʻahahui honua,ʻo ka hoʻolonoʻana,ʻo ka wahine. Uaʻikeʻia he nui o kēia mau manaʻo i ka hopena o nā kaua o ke ao holoʻokoʻa o 20th century, a ua hana kekahi, a ma ka hapa iki paha.
Uaʻoi nui ka huahana o ka maluhia i loko oʻelua mau makahiki ma mua o ke Kaua Honua Mua ma ka paeʻana o kāna papahana i nā kūlana kiʻekiʻe o ke aupuni e like me ka mea i hōʻikeʻia, e like me ka lā, ma nā Hague Hauleʻaʻo Haukiko o 1899 a me 1907. ʻO ka hopena pololei o kēia mau hālāwai i manaʻoʻoleʻia -ʻo ia hoʻi ka hoʻopiʻiʻana (1898) na Tsar Nicholas II e ho'ōki i ka pahu kaua, a hoʻololi i ke kaua ma ka noho maluhia -ʻo ia ke kūkuluʻana i ka Palekana Pale i weheʻia kona mau puka ma ka 1913, kona centenina maʻAukake 2013. Mai ka 1946, heʻoiaʻiʻo ke noho o ka 'Aha Hoʻokolokolo Kiʻekiʻe o ka UN. ʻO ka honua e pono ai ka Hale Hōʻikeʻike o ka Hale Hōʻikeʻikeʻo Andrew Carnegie, kaʻelima kila Scottish-American i lilo i paionia no keʻano aloha manawa hou a heʻenemi hoʻouka kaua hoʻi. E like me ka mea'ē aʻe, hāʻawiʻo ia i nā pūnaewele i hoʻolakoʻia no ka mālama i ka maluhia honua, aʻo ka hapanui o ia mau mea e ola nei i kēia lā.
ʻOiaiʻo ka Hale Paʻi o ka Hale Aliʻi,ʻo ia nā hale o ka'Āina Kuleana o kaʻAina, ke kiaʻi nei i kāna kūlana kiʻekiʻe e pani i nā hakakā ma ka hoʻoponopono,ʻo Carnegie ka hoʻoilina nui loa no ka maluhia,ʻo ka Carnegie Endowment for International Peace (CEIP), ua hoʻohuli loa aku i ka manaʻo o ka mea hoʻokumu i ka hoʻopau i ke kaua, a laila e'ānai ana i ka noho maluhia o nā punawai i makemake nuiʻia. Hiki i kēia ke wehewehe i ke kumu no kēia kumu i uluʻole ai kēia neʻeʻana i loko o ka papa hana nui e hiki ai ke hoʻoikaika i nā kaomi aupuni. Manaʻo wau he mea nui e noʻonoʻo i kēia no kekahi manawa. I ka 1910 Carnegie,ʻo ia ka mea kaulana loa oʻAmelika, aʻo ka mea waiwai loa o ka honua, ua hoʻokumuʻo ia i kona maluhia me $ 10 miliona. Ma ke kālā o kēia lā,ʻo ka mea like kēia me $ 3,5 ieeeea?. E noʻonoʻoʻoe i ka mea e hiki ai i ka hui maluhia -ʻo ia hoʻi, ke kumu o ka hoʻopauʻiaʻana o ke kaua - ke hana i kēia lā inā loaʻa iā ia ka komo i kēlāʻano kālā, aiʻole i kahi hapa. ʻO ka mea pōʻino,ʻoiaiʻo Carnegie i makemake i ke kākoʻo a me ka hoʻouluʻana, uaʻoluʻolu nā kahu o kona Peace Endowment i ka noiʻi. Ma mua o ka 1916, ma waena o ke Kaua Honua Mua, ua manaʻo kekahi o nā kahu kula e hoʻololi i ka inoa o ka hale i ka Carnegie Endowment no International. ke kaulike,.
I ka wā i hoʻokumu kokeʻia ai ka Hoʻoilina i kāna 100th makahiki, kona Pelekikena (Jessica T. Mathews), i kapaʻia ka 'ahahui'ʻo kaʻoihana mua loa o ka honua e manaʻo i ka pahu I ka US '[5]'Ōleloʻo ia,ʻo kona kumu, ma nā'ōlelo a ka mea hoʻokumu, e' wikiwiki i ka hoʻokahuliʻana i ke kaua, ka hopena o kaʻoihana ma luna o ko kākou kūlana civilika ', akā,'ōlelo houʻo ia,'ʻaʻohe mea hiki ke loaʻa i ia pahuhopu '. ʻO kaʻoiaʻiʻo, ua'ōlelo houʻo ia i ka mea i haʻi muaʻia e ka pelekikena o ka hoʻonāʻana ma nā 1950s a me nā 1960s. ʻO Joseph E. Johnson, kahi luna o ka Moku'āina o ka Moku'āinaʻoʻAmelika Hui PūʻIa, 'hoʻoneʻeʻia ke kula mai kahi kōkua kūpaʻaʻole no ka UN a me nā hui honua'ē aʻe' e like me kekahi moʻolelo i hoʻopukaʻia e ka Hoʻoilina iho. Eia kekahi, '... no ka manawa mua, he pelekikena o ka Hale Hoʻoilinaʻo Carnegie [hōʻikeʻia] i kaʻike o Andrew Carnegie no ka maluhia e like me keʻano o ka makahiki i hala, ma mua o ka hoʻoikaikaʻana i kēia manawa. ʻO ka manaolana o ka maluhia mau loa he mea wahaheʻe wale nō ia. "[6] Ua koiʻiaʻo Carnegie e ka hoʻomanaʻo hou i ke kauaʻana,koke e hoʻoleiʻia e like me ka hōʻinoʻia e nā kānaka i hoʻopalahaʻia "akā,ʻaʻole paha e hāʻawiʻo ia i kona manaʻoʻiʻo loa. Ua kākoʻo nuiʻo ia iā Woodrow Wilson i ka manaʻo o kaʻahahui honua a ua hauʻoliʻo ia i ka wā iʻae ai ka Pelekikena i ka inoa a Carnegie no kona inoa,ʻo ia ka 'League of Nations'. Piha piha i ka manaʻolana, ua makeʻo ia ma 1919. He aha kāna e'ōlelo ai no ka poʻe nāna i kuhikuhi i kāna Hoʻolimalima nui no ka malu mai ka manaolana a mai ka manaʻoʻiʻo e hiki ke hoʻoneʻe i ke kaua? A ma ia mea ua hoʻoneleʻia hoʻi ka noho maluhia mai nā kumu waiwai nui e pono ai e hoʻokō i kāna kumu nui. He kūponoʻo Ban Ki-moon i kāna'ōleloʻana, a'ōlelo hou, "Ua paʻa ke ao a paʻa ka maluhia i ka'āina." ʻO ka 'Global Day of Action on Military Expending' (GDAMS), i hoʻonohonoho muaʻia e ka International Peace Bureau,ʻo ia ke kūkaho pono nei i kēia puke (4th puka ma ka 14th ʻApelila 2014). [7]
ʻO kekahi hoʻoilina o ke kaua kaua mua o ke Kaua Honua e pili ana i ka inoa o kahi mea kālepa kūleʻa maikaʻi a me ka mea hauʻoli aloha, aʻo ia kekahi o nā kaʻauaoʻeleʻele:ʻo ka mea meleʻo Alfred Nobel. ʻO ka makana no ka Nobel Peace Prize, i hāʻawi muaʻia ma ka 1901,ʻo ia ka hopena o kona pili pili loa me Bertha von Suttner, ke baroness Austrian i ka manawa hoʻokahi i kākauʻo ia i kāna kākau'ōlelo ma Palika,ʻoiai no hoʻokahi pule wale nō. Ua liloʻo ia i alakaʻi alakaʻiʻole o ka neʻeʻana mai ka manawa i kāna puke kaulana loa, E kau i lalo i na mea kaua (Pau Waffen nieder!) i ka 1889, a hiki i kona make, iwakāluakūmālima mau makahiki ma hope, ma ka 21st Iune 1914, hoʻokahi pule ma mua o nā pā i Sarajevo. Ma ka 21st ʻO Iune o kēia makahiki (2014), ke hoʻomanaʻo nei mākou i ka haneri o kona makeʻana. Mai poina iā mākouʻo kēia ka 125th ka makahiki o ka hoʻolahaʻiaʻana o kāna puke kaulana. Makemake au e haʻi i ka leo o Leo Tolstoi, ka mea iʻike i kekahi mea aʻelua paha no ke kaua a me ka maluhia, i kākau iā ia i kaʻOkakopa 1891 ma hope o kāna heluheluʻana i kāna puke moʻolelo: 'Ke mahalo nui nei au i kāu hana, a ke manaʻo nei au e hoʻopukaʻia ka ʻO kāu puke ka hauʻoli hauʻoli. -ʻO ka hoʻopauʻana i ke kauā ma mua o ka puke kaulana a kekahi wahine,ʻo Mrs. Beecher Stowe; Ke hāʻawi nei ke Akua i ka hoʻopauʻana i ke kaua ma hope o kāu. "[8]ʻOiaʻiʻo,ʻaʻohe wahine i hana i ke kaua ma mua o Bertha von Suttner. [9]
Hiki ke hoʻoholoʻia E kau i kou mau lima ʻo ia ka puke ma hope o ka hoʻokumuʻiaʻana o ka Nobel Peace Prize (aʻo ka mea kākau i lilo i wahine mua ma ka 1905). ʻO kēlā makana he kumu kūʻai ia no ka noho maluhia e like me ka mea i hōʻikeʻia e Bertha von Suttner, aʻoi aku i keʻano no ka hōʻalo. I kēia mau makahiki, ua hakakā nuiʻia e kekahi mea loio Norwegian a me ka mea hoʻomalu i ka maluhia,ʻo Fredrik Heffermehl i kāna puke hoihoi, No ka Nobel Peace Prize: No ka Nobel Pono Loa[10]
ʻO kekahi o nā kiʻi nui o nā hoʻokele kuihana pre-1914 i hoʻohuli i ka lani a me ka honua e hoʻohuli i ko lākou mau maka'āinana i ka hopena o ka kaua nui e hiki mai a me ka pono e pale aku i nā koina. Ma kāna makana kūʻai, ʻO ke Kau Nui Nui: HeʻImi e pili ana i ka pilina o ka mana ikaika o nā aupuni i ko lākou kūlana waiwai a me ka pilina, Ua'ōlelo mai ka mea kākau moʻolelo Norman Angell i ke kauaʻana o ka hoʻokele waiwai kālā a me ka pili kālā o ka moku'āina capitalist ma waena o lākou i ka hanaʻole a me ka hana huahana, i ka hopena o ka hoʻokahuli waiwai nui a pilikanaka. [11]
Ma ka manawa a ma hope o ke kaua,ʻo ka manaʻo i pili pinepineʻia me ke kaua he "hōʻeuʻeu" ia, e hōʻike ana i ka palapala a Angell. ʻO keʻano o ke kaua, a me nā hopena, ua lōʻihi loa aku ia mai ka mea i manaʻo nuiʻia. ʻO ka mea i manaʻoʻia, ma keʻano pōkole, he 'kaua e like me nā wā maʻamau'. Ua hōʻikeʻia kēia i loko o ka'ōlelo hoʻomanaʻo kaulana, i ka liʻuliʻu o ka hoʻomakaʻana o ke kaua,ʻo ka 'ʻo nā keikikāne e hele aku i waho o nā hale a me ka home e ka Kalikimaka'. ʻO ka meaʻoiaʻiʻo,ʻo ka Christmas 1914. I ka hopena,ʻo ka poʻe i pakele i ka luku pepehi nui wale nō i hoʻi i ka home iʻehā mau makahiki lōʻihi ma hope aku.
ʻO kekahi o nā kumu nui e wehewehe ana i nā hewa a me nā kuhihewa i pili i ke kaua,ʻo ia hoʻi ka manaʻoʻole o ka poʻe i komo i loko o kāna hoʻolālā a me kona pepehiʻana. [12]ʻAʻole lākou iʻike mua i keʻano o ka piʻiʻana o nā mea kaua - ka pū kani - ua hana i nā kaua kahiko i waena o ka poʻe malihini. ʻO nā hana mua i ke kahua o ke kaua, e hikiʻole ke hiki i ka hikiʻole ke hele, a e'eliʻi nā pūʻali i loko o ke kīhāpai, kahi e ulu ai ke koʻikoʻi. ʻO kaʻoiaʻiʻo o ke kaua,ʻo ka mea i lilo ai -ʻo ia. e luku waleʻia ke kaua ma kahi o ka hoʻouka kauaʻana (aʻoiai nā luna e lohiʻole e aʻo, e like me ka mea i kākau maikaʻiʻia ma ka hihia o ke kuhina nui Beritaniaʻo General Douglas Haig).
Eia naʻe, i ka 1898, piha heʻumikumamālima mau makahiki ma mua o ka hoʻomakaʻana o ke kaua, ua hakakāʻo Polish Blow (1836-1902) he paionia no ka lono hoʻomalu maluhia hou,ʻo Jan Bloch (6-13) i loko o kahi aʻo moʻo'ōlelo XNUMX e hōʻike ana i ke kaua o ka i ka wā e hiki mai ana kēia kaua me he meaʻole lā. I ka'ōlelo mua o ka unuhi German o kāna hana nui. [XNUMX] Ua hakakāʻo ia a hōʻike i ka hōʻoleʻoleʻana o kēlā kaua i ka hikiʻole ke hikiʻole ke hiki iā ia, ʻo ia hoʻi, koe naʻe ke kumukuai o ka pepehi kanaka. ʻO kēia keʻano o ke kaua, i ka wā i hōʻea mai ai,ʻo ia ke ola o ka poʻe Pelekāne, a me ka hoʻopauʻiaʻana o nā aupuni aupuni Austrian-Hungarian,'Ottoman, Romanov a me Wilhelmine. I ka pauʻana o ke kaua, ua hoʻopau ke kaua i ka honua e like me kaʻikeʻana o nā kānaka. Ua hōʻuluʻulu maikaʻiʻia kēia ma ka poʻo o nā memo memoihana o kekahi i kū ma luna o ke kaua ',ʻo ka mea kākau Austrian o Stefan Zweig: ʻO ka Honua o I nehinei[14]
ʻO kēia mau pacifists (ʻo Zweig kekahi,ʻaʻole naʻeʻo ia i komo ma ka hana hoʻomalu),ʻo ka mea i makemake e pale i ko lākou mau'āina mai ka liloʻana i mea hoʻonele i ke kaua, he poʻe kānaka aloha aloha, akā ua hana pinepineʻia me ka hoʻowahāwahāʻia a ua hoʻokuʻuʻia e like me ke akamai o nā maka'āinana, nā'ōpilikia, nā hopohopo, a me nā mea hoʻopilikia. Akā,ʻaʻole lākou heʻano maikaʻi. Ua kūponoʻo Sandi E. Cooper i kāna noi e pili ana i ka maluhia ma mua o ke Kaua Mua Mua Mua: Ke aloha Pacifism: Ke Kaua Wahi ma ke Kaua maʻEulopa, 1815-1914.[15] Inā i mālama nui ka honua i kā lākou leka, pono paha ka mea i hōʻoleʻia. E like me kā Karl Holl, ke kuhina o nā mea kākau'ōlelo Kelemānia, iʻike i kāna hoʻolaunaʻana i kahi nani o ka noho maluhia ma ka'ōlelo Pelekānia maʻEnelani: 'ʻO ka nui o kaʻike e pili ana i ka neʻeʻana o ka nohona maluhia e hōʻike ana i ka nui o ka pilikia oʻEulopa. Ua paleʻia,ʻaʻole i hāʻule nā'ōlelo aʻo a nā poʻe pacifists i nā leo pepeiao he nui, a ua loaʻa nā hana kūikawā a me nā noi o ka pacifism i hoʻonohonohoʻia i ka weheʻana i ka politika a me ka diplomacy. "[16]
Inā, e like me ka'ōlelo pololei a Holl,ʻo kaʻike i ke ola a me ka holomua o ka hana maluhia ma mua o ka Pakipiki mua o ka Honua e hoʻoikaika i nā mea hoʻoiuki i kahiʻano haʻahaʻa, e hoʻoikaika i ka hoʻoikaika i ka poʻe i hope o kēia hana i kēia lā . Hoʻi hou akuʻo Holl: 'ʻO ka manaʻo e kū nei ma luna o nā poʻohiwi o nā mea i hiki mua,ʻoiai, me ka huhū a me ke alohaʻole o ko lākou mau lā, i paʻa mau i ko lākou mau manaʻo kūpono, e hiki ai iā lākou ke pale aku i nā ho'āʻo nui e hoʻohohoʻia. "[17]
No ka hoʻohuiʻana i ka hōʻino i kaʻeha, 'aʻole loa i hāʻawiʻia kēia mau' kūlana o ka wā e hiki mai '(i ka hua'ōlelo aloha a Romain Rolland). ʻAʻole mākou e hoʻomanaʻo iā lākou; ʻaʻole lākou kekahi o kā mākou moʻolelo e like me ia i aʻoʻia i loko o nā puke kula; ʻaʻole he kiʻi no lākou aʻaʻole inoa i kapaʻia ma hope o lākou. ʻO kahi hiʻohiʻonaʻaoʻao o ka mōʻaukala e hoʻouna nei kākou i nā hanauna e hiki mai! ʻO keʻano nui loa ia no nā hana a nā mea kākau moʻolelo e like me Karl Holl a me kona mau hoa i hui pūʻia ma ka Hui Hana Hui Historical Peace Research (Arbeitskreis Historische Friedensforschung), uaʻikeʻia keʻano o kahi German'ē aʻe i nā makahiki i hala aku nei. [18] Ma kēiaʻano, makemake au e hoʻomaikaʻi aku i ka hale pai palapala i hoʻokumuʻia ma Bremen e ka mea kākau maluhia Helmut Donat. Mahalo iā ia, i kēia manawa, ke ulu nei mākou i ka waihona puke o nā moʻolelo pilikino a me nā mea'ē aʻe e pili ana i ka neʻeʻana o ka holomua o ka German German ma mua o nā lā ma mua o 1914 a me waena. ʻOi ke kumu o kona hale hoʻopukapuka: He hikiʻole iā ia keʻimi i kahi mea hoʻopuka o kāna moʻoleloʻo Hans Paasche - he mea kupanaha weliweli a me ka colonial ka mea i lilo i mea hōʻoia no ka hana hakikā a Siamana a ua pepehiʻia e nā koa aupuni ma 1920 - Donat i ka (1981), ka mua o nā mea he nui e hele mai i Donat Verlag. [19] He mea kupanaha, no ka mea ua unuhiʻia ka unuhi liʻiliʻi loa o kēia puke i ka'ōlelo Pelekane,ʻaʻole i pili nui i kaʻike, i hālahaʻia ma Pelekānia, o kahi'āina a me kahi ua hele ka poʻe i ka militani Prussian, a me ka maluhiaʻole.
Ma nā wahi'ē aʻe, i loko o ka USA, ua hui pū nā mea lono maluhia i nā makahiki he kanalima i hala (hoʻouluʻia e ka Vietnam Vietnam) no ka mea ua hoʻomāhuahua maikaʻiʻia ka moʻaukala o ka maluhia - me ka hāʻawiʻana i ka pūnaewele pololeiʻole. no ka mōʻaukala o ke kaua a me ka maluhia, akā e hāʻawi pū ana i ka hoʻonāukiuki i nā mea hoʻolālā maluhia a me nā mea kaua i kēia lā. ʻO ka mea nui i kēia hanaʻana ʻO ka Biographical Dictionary o nā alakaʻi alakaʻi o kēia ao, a he mea hiki keʻikeʻia ma keʻano he hoa hoahele na Donat-Holl Lexikon, e hoʻonui ana i kona ākea i ka honua holoʻokoʻa.
I kēia manawa, ua hakakā au ma ka hoʻomanaʻoʻana o ka Kaua Honua Mua, e pono iā mākou ke hoʻolohe, i ka mea mua, i nā kumuhana pūnaewele i hoʻoiliʻia i ke kaua, aʻo ka lua, pono e hoʻomanaʻo a mahalo i ka poʻe, i nā makahiki ma mua o 1914, ua ikaika ko lākou ikaika e lawe mai i kahi honua kahi e kipakuʻia ai ke kahua kaua. ʻO kaʻike nui a me ka hoʻonaʻauaoʻana i ka moʻolelo maluhia ka mea e pono wale ai, no ka pono o nā haumāna a me nā'ōpio, akā, e hoʻolaha aku i ka hui holoʻokoʻa. ʻO nā manawa kūpono no ka laweʻana i kahi nānā pono o ka mōʻaukala - a, no ka mahaloʻana i nā mea hakakā o ke kaua -ʻaʻole pono e haʻalele aʻaʻohe paha i nā hoʻomanaʻo no nā mea i loaʻa i ke kaua ma nā kahua kahua kahuaʻole maʻEulopa a ma ka honua holoʻokoʻa.
- ʻO nā Heroes o ka poʻe pepehiʻole
Ua hele mai nei mākou i kahi kohoʻekolu. E pili ana i ka Pakipiki Mua Mua, e nīnau kākou i ka mea i pale aku ai ka naʻaupō a me kaʻikeʻole (i nā hanauna ma hope aku) o ka poʻe i hōʻeuʻeu i ke kaua, aʻo kā lākou mea e pale aku ai, eʻikeʻia e nā miliona o nā koa i make i kēlā pōʻino. ʻO ka hapanui o lākouʻaʻole lākou e manaʻo e hoʻokiʻekiʻeʻia kaʻaha kanaka ma mua o ka hoʻomanaʻo o ka poʻe i makemake e pale i ka luku nui? Ua ho'ōla ʻaʻole ola ma mua o ka hanohano a me ka koa lalau ola? Mai hoʻopoina iā mākou:ʻo nā koa, ma hope o nā mea a pau, ua hoʻonaʻauao a hoʻomākaukauʻia lākou e make, a inā loaʻa lākou i ka pākaua o ka hoa paio,ʻo ia ke kumu kūponoʻole o kaʻoihana a lākou i hui ai, a ua hoʻokomoʻia paha. Maanei, pono kākou e haʻi hou iā Andrew Carnegie, ka mea hoʻowahāwahā i keʻano o ke kaua, a nāna i hāpai a hoʻokumu i ka 'Hero Fund' no ka mahaloʻana i nā 'koa o ke kūlana civili' āna i hoʻohālike ai me nā 'koa o ka pākaha'. Ua hoʻomaopopoʻo ia i ka pilikia o keʻano o ka hakakā e pili ana me ka pīpī koko i ke kaua, a ua makemakeʻo ia e kau aku i ka nānāʻana i keʻano o ka heroism. Ua makemakeʻo ia e mahalo i nā koa kūloko o ka'āina, i ka manawa i loaʻa ai ka pōʻino iā lākou iho, ua hoʻopakele i nā ola -ʻaʻole lākou i luku wale. Ua hoʻonohonohoʻiaʻo ia i kona kauhale ma Pittsburgh, Pennsylvania ma 1904, i nā makahiki i hala aku nei, hoʻokumuʻo ia i nā kālā hoʻokūkūʻo Hero ma nā'āina heʻumi oʻEulopa, aʻo ka hapanui o ia mau mea i hoʻokipa i ko lākou centenary i nā makahiki i hala aku nei [20]. I Kelemānia, i loko o nā makahiki i hala iho nei ua hoʻoholoʻia e hoʻomaha i ka Carnegie Stiftung leter Lebensretter.
Ma kēia pili, pili ia i ka hana a Glenn Paige a me ka Center for Global Nonkilling (CGNK) āna i hoʻokumu ai ma ke Kulanui o Hawaiʻi 25 makahiki i hala aku nei. [21]ʻO kēia kenekulia o ke kaua Korean, a he alakaʻi alakaʻi kālai'āina, ua'ōleloʻo ia i ka manaolana a me ka hilinaʻi i ke ola kanaka a me nā mana kanaka hiki ke hoʻololi i ka nohona ma nāʻano nui. ʻO ka waihoʻana i kahi kanaka i ka mahina ua manaʻo nuiʻia he moeʻuhane manaʻoʻole, akā, ua lilo koke ia i meaʻoiaʻiʻo i ko mākou manawa iʻikeʻia ai ka hihiʻo, ka ikaika a me ka hui kanaka e hui pū ai. Paipaiʻo Paige me ka hoʻohuli ikaika e hiki ke hoʻokōʻia i ka hoʻololi o ka honua holoʻokoʻa i nāʻano likeʻole, inā mākou e hilinaʻi i ia mea, a ua hoʻoholo e hoʻokō. ʻO ka hoʻomanaʻoʻana i nā makahikiʻehā,ʻaʻole i lawaʻole ka noʻonoʻoʻole o ka pepehi kanaka ma kaʻenehana ahumahi a ināʻaʻole ia e pale i ka noʻonoʻo nuiʻana i ka nīnau a CGNK,ʻo ia hoʻi, "Pehea ka lōʻihi o kā mākou komoʻana i loko o kā mākou kanaka?" ʻOiai ka holomua o kaʻikeʻepekema a me kaʻenehana, ua hoʻomauʻia nā kaua, nā pepehi kanaka a me ka luku pepehiʻole. ʻO ka nīnau no ka pono a me ka hikiʻana o kahi hui kaiaulu āpauʻole e loaʻa i ke kūlana kiʻekiʻe i kēia manawa.
- Ka hoʻopauʻiaʻana o nā mea kaua
ʻO nā mele hoʻomanaʻo o ke Kaua Honua Mua e pili ana i ka hoʻomanaʻoʻana a me ka mahaloʻana i ka poʻe i make i loko o ia mea (inā pepehiʻia), he hoʻokahi wale nō mea, aʻaʻole pahaʻo ka mea nui loa o ka hoʻomanaʻo. ʻO ka makeʻana o nā miliona, a me ka pōʻino o nā mea he nui (ʻo ia hoʻi ka poʻe mumuku, inā paha ma ke kino a ma keʻano paha, e like me ka nui o nā wāhine kāne make a me nā keiki makuaʻole), inā paha uaʻoi aku ka'āponoʻiaʻana ināʻo ke kaua i lilo ai kēia pohō nui a kaumaha ʻo ke kaua ke hoʻopau i nā kaua a pau. Akā naʻe, ua hōʻoia loa ia mai ka hihia.
He aha kā nā koa i make i ke Kaua Honua Mua e'ōlelo ana e hoʻi mai lākou i kēia lā, aʻike lākou, ma kahi o ka pauʻana o ke kaua,ʻo ke kaua i hoʻomakaʻia ma 1914 i hoʻonui i kaʻoi aku iʻoi aku ka nui,ʻaʻole he iwakālua makahiki ma hope o ka hopena o ke Kaua Honua Nui? Hoʻomanaʻoʻia wau i kahi pāʻani ikaika a ka mea hula meleʻAmelika,ʻo Irwin Shaw E kanu i ka make. Hana muaʻia ma New York City ma Malaki 1936, ma kēia pōkole, kahi pāʻani hoʻokahi,ʻeono mau koa i make i ke kaua iʻole e kanuʻia. [22] Ke kanikau nei lākou i ka mea i hiki iā lākou - ua pōkole ko lākou ola, aʻo kā lākou wāhine wāhine make , nā keiki makuaʻole. Aʻo nā mea a pau - he mau iwileiʻeleʻele kekahi, hoʻokahi mau mea hoʻonāukiuki. ʻO nā kupapau e kū ana ma nā lua kupapaʻu iʻeliʻia no lākou, hōʻole lākou e moe i lalo a komo i loko -ʻoiai i kauohaʻia e hanaʻia pēlā e nā luna nui, e'ōlelo kekahi o lākou me ka manaʻolana, 'ʻAʻole lākou i'ōlelo iki i kēiaʻano. West Point. ' ʻO ka pūʻali kaua, iʻikeʻia e pili ana i kahi kūlana paʻakikī, ka mea e pāpā mai i ka moʻolelo mai ka hoʻolahaʻiaʻana. I ka hopena, a ma ka hopena hope loa, ua kāheaʻia nā wāhine a ka poʻe koa make, aʻo ka makuahine paha, aʻo ka makuahine paha, e hele i nā lua kupapaʻu e hoʻohuli i kā lākou mau kāne e hoʻokuʻu iā lākou. Hoʻokahi lākoʻo, 'Mahalo nui paha mākou ma lalo o ka lepo i kēia manawa. ʻAʻohe paha e hiki i ka honua ke kū i mua. ' ʻO kekahi kahuna e manaʻoʻiʻo nei i nā kānaka e uluhia ana e ka diabolō aʻo ka mea hana i ka hoʻokaumahaʻana, hikiʻole iā ia ke hoʻokuʻu i nā koa. I ka hope, ua holo nā kino i ke kahua e holoholo i ke ao, nā'ōlelo kū'ē e kū'ē i ka naʻaupō o ke kaua. (ʻO ka mea kākau, ma ke ala, ma hope mai i hoʻopaʻa inoaʻia i ka manawa o ka McCarthy ulawehiwehi a hele aku e noho pio i'Europa no nā makahiki 25).
Ke manaʻo nei au he mea kūpono ke manaʻoʻanaʻaʻole e mākaukau loa kēia mau koaʻeono i ka hoʻokiʻekiʻeʻana i ko lākou leo (a me nā kino) no ke kū'ēʻana i ke kaua inā lākou e aʻo i ka mea hana, hoʻohana, a me ka hoʻonuiʻana i nā mea kaua. Malia paha hibakusha,ʻo nā mea ola o ka'ōhumu kōkōpika o Hiroshima a me Nagasaki i ka mahinaʻoʻAukake 1945, ka mea i kēia lā ka nui loa o kēia mau koa. ʻO hibakusha (nona nā heluna e emi koke ana ma muli o kaʻelemakule) ua pakele i ka make ma ke kaua. No ka nui o lākou,ʻo ka Gehena i loko, a me nā maʻi nui a me ka noʻonoʻo nui i hoʻopōpilikia loa i ko lākou ola, he mea hiki wale nō ia ma muli o ko lākou hoʻokō pono loa i ka hoʻopauʻiaʻana o nā mea kaua o nā mea kaua, a me ke kaua. ʻO kēia wale nō ka mea i hāʻawi i ka manaʻo i ko lākou ola i make. Eia naʻe he kumu o ka huhū nui a me ke kaumaha iā lākou,ʻo ia nō he kanahiku mau makahiki ma hope aku, ke hoʻomau nei ke ao nei i kā lākou kāheaʻana - 'ʻAʻole Hiroshima aʻo Nagasaki paha,ʻaʻohe mea kaua hou,ʻaʻohe kaua hou!' Eia kekahi,ʻaʻole he mea hōʻino i kēia mau lā a pau,ʻaʻole iʻike ka Nobel Nobel Committee e hāʻawi i ka makana hoʻokahi i ka hui nui o ka hibakusha lilo i ka hoʻopauʻiaʻana o nā mea kaua? Noʻonoʻoʻo Nobel i nā mea a pau e pili ana i nā mea pōā, aʻike mua i nā mea kaua o ka luku nui a hopohopo i ka hoʻiʻana i ka pākaha ināʻaʻole i hoʻopauʻia ke kaua. ʻO hibakusha He hōʻike ola nō ia o kēlāʻano hoʻokupu.
No ka mea,ʻo 1975 ka pahu Nobel i Oslo ka mea i hoʻomaka ai i kahi kuʻuna e hāʻawi ana i ka makana no ka hoʻopauʻiaʻana o ka hoʻolālā i nā makahiki heʻumi ma hope iho: ma 1975 ka makana i hele aku iā Andrei Sakharov, ma 1985 i IPPNW, ma 1995 iā Joseph Rotblat a me Pugwash, ma 2005 i Mohamed ʻO Elbaarai a me ka IAEA. ʻO kēlā makana i ka makahiki e hiki mai ana (2015) aʻikeʻia e like me ka symbol-ism. ʻO kēia kekahi mea e minamina houʻia, a'āponoʻole, inā mākou eʻae pū me kaʻike, i'ōlelo muaʻia ma mua,ʻo ka makana i lilo i hoʻokahi no ke pioʻana. Ināʻo ia e ola nei i kēia lā, inā paha ua kapaʻo Bertha von Suttner i kāna puke, E kau i lalo Nuclear Nalu. ʻOiai,ʻo kahi o kāna kākauʻana no ke kaua a me ka maluhia, he mele hou loa ia: Ma ka 'Barbarisation o ka lani'ʻo ia ka wānana i nā hōʻino o ke kaua e hāʻule mai ana mai ka lewa mai ināʻaʻole i hoʻomaha loa ka lima o maddening [23] I kēia lā,ʻo ka nui o nā mea ponoʻole o ke kaua kaua'ē aʻe e hui pū me Gernika, Coventry, Cologne, Dresden, Tokyo, Hiroshima, Nagasaki, a me nā wahi'ē aʻe o ka honua iʻike i nā mea weliweli o ke kaua hou.
Ke ola mau nei ka honua. ʻO ka hoʻololi o ke anuanu e hōʻike ana i nā pōpilikia hou a hoʻonui. Akāʻo nā mea e hōʻole ana i hanaʻia e ke kanaka,ʻaʻole e hiki ke hōʻole i nā hana kaua o nā mea kaua e hanaʻia e ke kanaka, aʻo ka holoʻana i kahi'āpana holoʻokoʻa,ʻo ia wale nō. Hiki ke pale waleʻia e kahi ho'āʻo paʻa e hoʻopau i nā mea kaua o ka hoʻolālā. ʻAʻole kēia ka mea wale nō e kuhikuhi ai ke akamai a me ka pono, akā,ʻo ka hoʻoponopono a me ke kānāwai o nā ao holoʻokoʻa. ʻO ka hoʻopilipuni a me ka hoʻokamani o nā mea kaua o nā mea kaua, mua aʻo mua hoʻi o nā USA, UK a me Falani, he nani a he hilahila. Nā inoa o ka Treaty Nuclear Proliferation Treaty (i kākau inoaʻia ma 1968, e komo ana i ka mana ma ka 1970), hoʻomau lākou i ka haʻalele i kā lākou kuleana e kūkākūkā ma kaʻoiaʻiʻo i ka hōʻole o kā lākou mau mea hana'āpana. Akā, aia lākou a pau i ka hoʻololiʻana iā lākou, me ka hōʻinoʻana i nā piliona o nā kumu waiwai. ʻO kēia ke koʻikoʻi hōʻeha i kā lākou mau kuleana i hoʻokūpaʻaʻia ma ka'ōlelo hoʻonaʻauao kūkākūkā 1996 o ka 'Aha Hoʻokolokolo Kiʻekiʻe o ka'Āina e pili ana i ka' Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons '[24]
Hiki ke kū'ē i ka manaʻoʻole o ka manaʻoʻole a me kaʻikeʻole o ka lehulehu e pili ana i kēiaʻano o nā mea. ʻO nā pāʻani a me nā hui kaiaulu a me nā hui e pili ana i ka hoʻolālāʻiliahi, eʻoluʻolu i ka kākoʻoʻana o kahi poʻe liʻiliʻi o ka heluna. ʻO ka makana, i kēlā me kēia manawa,ʻo ka makana no ka maluhia Nobel no ka hoʻopauʻana i ka hoʻohui kaua, e loaʻa ana i ka hopena o ka mālamaʻana i ke kikowaena o kēia kūlana a me ka hāʻawiʻana i ka hoʻoikaika a me ka hōʻoiaʻana no nā mea pāʻani. ʻO kēia, ma mua o ka 'hanohano',ʻo ia keʻano nui o ka makana.
Ma ka manawa like, ua maopopo ka hopohopo a me ke kūpaʻa o nā aupuni a me nā kuʻi aupuni a me nā pūʻali koa. Ua hōʻole nāʻelima mau mea kaua kīmoku e noho paʻa mau ana i ka UN Security Council no ke komoʻana i nā hālāwai e pili ana i nā hopena kōkua o nā mea kaua i hoʻolakoʻia ma Malaki 2013 e ke aupuni Norwegian a ma ka lāʻo Fepeluali 2014 e ke aupuni Mexican. Ke hopohopo nei lākou e hiki i kēia mau hālāwai ke alakaʻi aku i nā koi no ke kūkākūkāʻana i ka hoʻopukaʻana i nā mea kaua o nā mea kaua. I ka hoʻolahaʻana i kahi hālāwai ma hope o Vienna ma hope aku i kēlā makahiki, ua hoʻomaopopo pono ke Kuhina Waiwai o Sebastian Kurz, 'ʻO ka manaʻo e pili ana i ka pōʻino o ka Honua,ʻaʻohe ona wahi ma ka 21st Kekahi makahiki ... Ua kūpono loa kēia aʻoʻana maʻEulopa, kahi e hoʻomau mau ai ka noʻonoʻo kaua kaua i nā haʻawina palekana. "[25] Ua'ōlelo houʻo ia: 'pono mākou e hoʻomanaʻo i ke Kaua Nui o ka Honua Nui e hoʻoikaika i nā lako kaua , ka moʻomeheu weliweli loa o ka 20th century '. Ke lohe nei mākou i kēia mai nāʻelele'ē aʻe o nā'ōlelo kaua o nā mea kaua -ʻaʻoleʻo Beretania a me Palani hoʻi i ulu nui nā lāhui i kēlā kaua. ʻO nā Nuʻukia Kū'ē Nuclear Security,ʻo ka hapakolu o lākou e mālamaʻia ana i ka lāʻo Malaki 2014 ma Hague, e hoʻohanaʻia ana e pale i ka hoʻokūkū karihi puni honua. E mālama pono ka hihia i ka nānāʻole i ka hakakā maoli e hōʻikeʻia ana e nā mea kaua a me nā mea hana o nā mana o nā mea kaua. He mea hoʻohenehene kēia, no ka mea ua mālamaʻia kēia pūʻulu ma Hague, kahi kūlanakauhale i hoʻolaha nuiʻia i ka hoʻopauʻiaʻana o nā lakohana o nā mea kaua (e like me ke kauoha a ka UN Supreme Court of Justice) i hoʻokumuʻia ma Hague.
- Ke kū'ēʻole i ka Pāʻani Koa Koa
E hele kāua i kahi manaʻo maikaʻi FIFTH. Keʻike nei mākou i ka makahiki 100 mai 1914 a 2014. E hoʻomaha iki no kāua manawa e hoʻomanaʻo i kahi hua'ōlelo i kūpono i ka waena,ʻo ia hoʻi. 1964,ʻo ia ka 50 makahiki i hala. I kēlā makahiki, ua loaʻaʻo Martin Luther King, Jr., i ka Nobel Peace Prize. Uaʻikeʻo ia i kaʻikeʻana i ka kū'ēʻole i ka 'pane i ka nīnau pili pili politika a me ka pono o ko kāua manawa - ka pono o ke kanaka e lanakila i ka hoʻokaumaha a me ka hanaʻino me ka hoʻokauʻole i ka hanaʻino a me ka hoʻoluhi hewa'. Ua loaʻa iā ia ka makana no kona alakaʻiʻana i ka neʻeʻana o ka pono kīvila politika, hoʻomaka me ka pahu pahi ma Montgomery (Alabama) i ka lāʻo Dekemaba 1955. Ma kāna aʻo Nobel (11th Dekemaba 1964), kuhikuhi ka mō'ī i ke kūlana o ke kanaka hou,ʻo ia hoʻi. ʻO ka mea waiwai loa ua lilo mākou i mea waiwai,ʻo ka meaʻilihune hoʻi ua lilo mākou i kaʻoihana a me kaʻuhane. "[26] Ua hoʻomakaʻo ia eʻike i nā pilikia nui a pilikino e pili ana i ka'anakamai kūlana kanaka:'akōkikala, kaʻilihune, a me ke kaua / militarism. I nā makahiki i koe iho nei i waihoʻia e ia ma mua o ka hahauʻiaʻana e ia i kahi pōkā o ka mea pepehi (1968), ua nui kāna'ōlelo kū'ē i ke kaua a me ka militani,ʻo ia hoʻi ke kaua ma Vietnam. Ma waena o kaʻu mau punahele punahele mai kēia kāula nui a me ka mea hoʻokūkū,ʻo ia ka 'Wars he mau meaʻilihune no ka hōʻailonaʻana i nā pōʻino maluhia', a ua 'alakaʻi mākou i nā pahi kaua a me nā kānaka i kekeʻe'. Ua hoʻopauʻia ka paio kaua a ke aliʻi ma kāna'ōlelo ikaika, i kapaʻia Ma waho o Vietnam, i hāʻawiʻia ma ka mokupuniʻo Riverside ma New York City ma 4th 'Apelila 1967.
Me ka hoʻoholoʻana i ka makana no ka Nobel, ua'ōleloʻo ia, ua kauʻia ma luna oʻu kekahi kaumaha kaumaha: 'ʻO ka makana'ʻo ia hoʻi ka hoʻonohonohoʻana ... eʻoi aku ka ikaika ma mua o kaʻu hana mua no ka launa hoahānau o ke kanaka. ' Ke haʻi neiʻo ia i kāna'ōlelo ma Oslo, ua kuhikuhiʻo ia i nā'opiʻi nui o ka manaʻo kolohe, ka waiwaiʻole, a me ka militarism '. Ma muli o kēia mea hope loa, ua'ōleloʻo iaʻaʻole hiki iā ia ke nohoʻekemu a kāhea aku i kona aupuni pono'ī ka "ʻoi aku o ka ikaika loa o ka hanaʻino i ke ao nei i kēia lā." [27] Ua hoʻohewaʻo ia i kaʻona hoʻokiʻekiʻe o ke Komohana i hoʻonāwaho i ka ākea honua no ka lōʻihi '. ʻO kāna'ōleloʻo ia, 'ʻaʻole ke kaua ka pane', aʻo ka lāhui e hoʻomau nei i kēlā me kēia makahiki e hoʻonui i ke kālā ma kaʻoihana pale kaua ma mua o nā papahana kaiaulu e hoʻokokoke ana i ka make kino. Ua kāheaʻo ia i kahi hoʻololi ponoʻo nā waiwai 'aʻo ia hoʻi ka mea e pono ai i kēlā me kēia aupuni e hoʻoikaika i kaʻoiaʻiʻo i ke kanaka holoʻokoʻa. "[28]
Aia kekahi poʻe e'ōlelo neiʻaʻole he kūkaʻina wale nō i hoʻokahi makahiki a hiki i ka lā ma hope mai, ua panaʻiaʻo ML King. Me kāna'ōlelo kū'ē kaua ma New York, a me kona hoʻohewaʻiaʻana o ke aupuniʻAmelika e like me ke 'ʻoihanaʻoi loa o ka hanaʻino' ma ke ao nei, ua hoʻomakaʻo ia i kāna papahana kū'ē kū'ēʻole ma mua aʻe o ka papahana kuleana kīwila. . ʻO ka hope hope loa e hōʻuluʻuluʻia ma ka'ōlelo 'ka'apena militū-ʻoihana' [MIC], i kāohiʻia e Pelekikena Dwight D. Eisenhower ma kona aloha aloha ma Ianuali 1961. [29] Ma kēia'ōlelo ikaika a pilikino wale nō,'ōleloʻo'Eisenhower. ua puka mai kaʻili nui o nā pūʻali koa a me kaʻoihanaʻoihana kaua nui ma ke 'ano he mana hou a hūnāʻia i loko o nā' oihana politika. Ua'ōleloʻo ia, "I loko o nāʻaha kūkā o ke aupuni, pono kākou e pale aku i ka loaʻaʻana o ka mana kālaiʻoleʻia ... e ka pūʻali koa kaua-ʻoihana. ʻO ke kūpono o ka piʻiʻino o ka mana kūponoʻole a e hoʻomauʻia '. ʻO ka mea i loaʻa i ka Pelekikenaʻelima he koa koa - heʻelima mau poʻokela ia ma ka pūʻali koa US i ka manawa o ke Kaua Honuaʻelua, a ua lawelaweʻo ia ma keʻanoʻo ke Aliʻi Kuleana mua o nā Koa Koa ma'Europa (NATO) - ua hanaʻo ia i kāna mau'ōlelo aʻo kaʻoi aku o ka mea kupaianaha. Ma mua o ka hopena o kāna mau'ōlelo koʻikoʻi, ua paipaiʻo'Eisenhower i ka poʻeʻAmelika e'ōlelo nei 'ʻo ka hoʻolālāʻole ... he mea hoʻomau i ka hana'.
ʻAʻole i hoʻoloheʻia kāna mau'ōlelo aʻoʻana, a uaʻano'ē nā pōʻino āna i manaʻo ai e nānā, ua maopopo loa i kēia lā. He nui nā mea hōʻoia o ka MIC e'ōlelo neiʻaʻole nui ka US i MIC i kēia manawa ua komo pūʻo MIC i ka'aha'ōlelo, Academia, Media, a me kaʻoihana Hoʻokele, a me kēia hoʻonuiʻana i kona mana a me ka hopena, he hōʻailona maopopo loa ia o ka uluʻana o ka pūʻali koa oʻAmelika. . Hōʻikeʻia kaʻike hōʻailona no kēia hōʻike ma nā'ikeiho e like me kēia:
* o ka Pentagon ka mea nui loa o ka honua no ka ikehu;
*ʻo ka Pentagon ka mea nona ka'āina nui loa, e'ōlelo ana iā ia iho kekahi o nā konohiki nui loa o ka honua,ʻo ia hoʻi me nā kahuahana hoʻolālā 1,000 a me nā hoʻokumuʻana ma nā'āina'ē aʻe ma mua o nā 150;
* aia ka Pentagon a hoʻolimalima paha i ka 75% o nā hale ākea a pau ma ka US;
* ka Pentagon ka 3rd ka hoʻokae nui loa o ka noiʻi o ke kulanui ma ka US (ma hope o ke olakino, a me kaʻepekema). [31]
Uaʻikeʻiaʻo kaʻoi aku o ka hoʻolālā kālāʻana o nā makahikiʻAmelika ma mua o nā'āina heʻumi a heʻumikumamālua e hiki mai ana. ʻO kēia nō, e'ōlelo ai iā'Eisenhower, 'ʻino, a me ka huhū, a me ka huhū weliweli loa ma ia mea. ʻO ka mea nui no ka hōʻailona āna i'ōlelo ai, ua hoʻololiʻia i konaʻaoʻao. ʻO kēia kaʻoi aku o ka mea kupaianaha loa i ka noʻonoʻoʻana o kekahi e'ōlelo anaʻo ia i ka wā o ke Cold War, i kaʻikeʻana o ka'aha'āina i mea hōʻeha weliweli i ka US a me ke koena o ka honua kūʻokoʻa. ʻO ka hopena o ke Kaua Nui a me ka hoʻokahuliʻana o ka Soviet Union a me kona aupuni,ʻaʻole i hōʻemi i ka ulu houʻana o ka MIC, nona nā pahu e hoʻopuni nei i ka honua holoʻokoʻa.
Pehea iʻikeʻia ai e ka honua nei i nā hopena o ka hōʻikeʻo "End of Year" i ka makahiki 2013 ma ka Worldwide Independent Network of Research Market (WIN) a me Gallup International i komo nā poʻe 68,000 ma nā'āina 65 [32] Ma ka pane i ka nīnau, 'ʻO wai ka'āina āu e manaʻo nei he mea nui loa ia i ka maluhia ma ka honua i kēia mau lā?',ʻo ka US i hele mua mai ma kahi ākea, e loaʻa ana iā 24% o nā koho i hoʻololiʻia. Ua like kēia me nā pōpili i huiʻia no nā'āinaʻehā e hiki mai ana: Pakistan (8%), Kina (6%), Afghanistan (5%) a me Iran (5%). Ua maopopo heʻoi aku i kaʻumikumamālua mau makahiki ma hope o ka hoʻokumuʻiaʻana o ka 'Global kaua ma ka makaʻu', uaʻikeʻia ka US i ka weliweli i loko o nā naʻau o ka nui o ke ao holoʻokoʻa. ʻO kā Martin Luther King, kākā'ōlelo wiwoʻole a me ka hoʻohewaʻana i kona aupuni pono'īʻo ia ka 'ʻoihana nui loa o ka hanaʻino i ke ao nei i kēia lā (1967) i kēia manawa, kokoke i nā makahiki he kanalima, i kaʻana likeʻia e nā poʻe he nui o ka honua.
Ma ka manawa like, ua nui ka piʻiʻana o nā pū i hoʻopaʻaʻia e nā kānaka i ka US e hoʻohana ana i ko lākou kuleana (e hakakā ana) e lawe i nā mea kaua ma lalo o ka Hoʻololi Hou o ke Kumukānāwai. Me nā pūnaewele 88 no nā poʻe 100 a pau, hiki i ka'āina ke kiʻekiʻe loa o ka mana o ka pū ma ka honua. ʻO ka moʻomeheu o ka hakakā ka mea i hoʻokumu nuiʻia i kaʻAhahuiʻAmelika i kēia lā, aʻo nā mea i hanaʻia e 9 / 11 wale nō ka mea i hōʻehaʻeha i ka pilikia. Ua hōʻikeʻo Martin Luther King, Jr., he haumāna a me ka mea ukali o Mahatma Gandhi, i ka mana o ka kū'ēʻole i kona alakaʻi maikaʻiʻana o ka neʻeʻana i ka pono kīvila ma US. He mea nui ka US no ka loaʻa houʻana o kāna waiwai hoʻoilina e like me ka India e pono ai ke kiʻi hou iā Gandhi. Hoʻomanaʻo pinepineʻia au i ka pane a Gandhi i hāʻawi i kahi mea puke i ka wā o ka huakaʻiʻana iāʻEnelani i ka wā o ka 1930s, ua nīnauʻiaʻo ia i kona manaʻo e pili ana i ke komohana o ke komohana. ʻAʻole i emi iki ka pane a Gandhi,ʻo 80 mau makahiki ma hope aku, ma keʻano'ē aʻe. Ua paneʻo Gandhi, 'Manaʻo wau he mea maikaʻi ia'. ʻOiaiʻo ka pololei o kēia moʻolelo e hakakāʻia ana, aia nō heʻoiaʻiʻo o kaʻoiaʻiʻo - No ka mea, eia kekahi.
ʻO ke Komohana, a me ke koena o ke ao, he mea iʻoi aku ka nui o ke kilokiloʻana ināʻo ke kaua - 'ʻo ka hoʻopiʻi nuiʻana i kā mākouʻoihana' i nā'ōlelo a Andrew Carnegie - ua hoʻopauʻia. I kāna'ōleloʻana pēlā,ʻo Hiroshima a me Nāgasaki, he mau Kepanī he mau Kepanī e like me nā mea'ē aʻe. I kēia lā, ua hoʻoweliweliʻia ka honua holoʻokoʻa ma o ka hoʻomauʻana i ke kaua a me nā mea luku hou i hānauʻia a hoʻomauʻia e ulu. ʻO ka'ōlelo kahiko a Roman i hōʻoleʻia, inā hele pacem, para bellum, pono e hoʻololiʻia e kahi'ōlelo i hāʻawiʻia no Gandhi a me ka Quakers: ʻAʻole he ala e maluhia ai, he maluhia ka ala. Ke noi nei ke ao nei no ka maluhia, akā e uku ana no ke kaua. Inā makemake mākou i ka maluhia, pono mākou e hoʻolimalima i ka maluhia, aʻo ia hoʻi ma luna o nā mea āpau i ka hoʻonaʻauao maluhia. Ua hoʻomauʻia kaʻike i ka nui o nā hoʻolimalima waiwai nui a me nā hōʻikeʻike, a me nā papahana kūponoʻole e pili ana i ke Kaua Nui (e like me ka mea e hana nei ma Beretania a ma nā wahi'ē aʻe),ʻo ia ka hoʻonaʻauao e pili ana i ka kū'ēʻole, ka pepehi kanakaʻole , hoʻopauʻia o nā mea kaua. Hiki wale nō keʻano o nā hiʻohiʻona e hōʻoia i nā papa hoʻomanaʻo hoʻomanaha (a me nā kumu kūʻai).
ʻO nā hoʻomanaʻoʻana o ka makahiki kanalima o ka Pakipika Nui i loko o nā makahikiʻehā e hiki mai ana, e hoʻolako i ka noho maluhia me nā manawa he nui e hāpai i ka moʻomeheu o ka maluhia a me ka ponoʻole,ʻo ia wale nō, e hiki iā ia ke hoʻokumu i kahi ao me ka kauaʻole.
ʻAʻohe mea i kuhihewa nui aʻe ma mua o ka mea i hana ʻole i kekahi mea no ka mea hiki iā ia ke hana i kahi liʻiliʻi wale nō. -ʻO Edmund Burke
ʻO Peter van den Dungen
ʻO ke kōkua pū me ka maluhia, 11th Hui Pūʻulu Hoʻolālā, 21-22 Fepuari 2014, Cologne-Riehl
Nā haʻi hoʻomaka
(hoʻoponopono houʻia, 10th Mākū 2014)
[1] Loaʻa ka 'ōlelo piha o ka' ōlelo www.gov.uk/government/speeches/speech-at-imperial-war-museum-on-first-world-war-hawaiian-plans
[2] Hōʻike piha ma www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2013/world-war-one-hawaiian.html
[3] Hōʻike piha ma www.iwm.org.uk/centenary
[4] 'ʻO 1914 wale nō ia?', ke kūʻokoʻa, 5th Ianuali 2014, p. 24.
[5] Cf. kāna'ōlelo mua ma David Adesnik, 100 Makahiki o ke Kuʻikahi - Nā Hōʻailona ma ka Hale Hoʻoilinaʻo Carnegie no ka Maluhia o ka Honua. Washington, DC: CEIP, 2011, p. 5.
[6] Ibid., P. 43.
[8] Nā Lunahoomalu o Bertha von Suttner. Boston: Ginn, 1910, vol. 1, p. 343.
[9] Cf. Caroline E. Playne, Bertha von Suttner a me ka hakakāʻana e pale i ke Kaua Honua. Ladana: George Allen & Unwin, 1936, a ʻo ia hoʻi nā puke ʻelua i hoʻoponopono ʻia e Alfred H. Fried e hui pū nei i nā kolamu politika maʻamau a von Suttner i Die Friedens-Warte (1892-1900, 1907-1914): Der Kampf um hemo Weltkriegs Vermeidung. ʻO Zurich:'Oehana Fuessli, 1917.
[10] Honolulu, HI: Praeger-ABC-CLIO, 2010. Ua hoʻonuiʻia a hōʻano houʻia ka unuhi Pelekānia: Alfred Nobel:ʻO wai lāʻo Loli Nobel de la Paz? Palika: Icaria, 2013.
[11] Lāina: William Heinemann, 1910. Ua kūʻai aku ka puke ma kahi o miliona mau kope, a ua unuhiʻia i nā'ōlelo 25. Ua hele nā unuhi German ma lalo o nā inoa Hoʻopiʻi kahi nuiʻo Taeuschung (Leipzig, 1911) a Die falsche Rechnung (Berlin, 1913).
[12] E nānā, e like paha me Paul Fussell, ʻO ke Kaua Nui a me ka Manuahi Hoʻomākaukau. New York: KeʻenaʻOihana Hoʻonaʻauao'Oxford, 1975, pp. 12-13.
[13] Johann von Bloch, Der Krieg. Uebersetzung des russischen Werkes des Autors: Na mea kākauʻo Krieg i loko o keʻano technischen, volkswirthschaftlichen und politischen Bedeutung. Berlin: Puttkammer & Muehlbrecht, 1899, vol. 1, ʻaoʻao XV. I ka ʻōlelo Pelekania, aia wale nō kahi paʻi puke hōʻuluʻulu leo hoʻokahi i hōʻike ʻia, kuleana like ʻole Is Kaua hiki ke kaua i kēia manawa? (1899), Nā Weapona Hou a me ke Kaua Hou (1900), a me ʻO ka Future o ke Kaua (US eds.).
[14] Lāina: Cassell, 1943. Ua paʻiʻia ka puke ma ka'ōlelo Kelemānia ma Stockholm ma 1944 Die Welt von Gestern: Erinnerungen eines Europaers.
[15] New York: Ke Kula Nui o Oxford, 1991.
[16] Helmut Donat & Karl Holl, eds., ʻO Die Friedensbewegung. Hoʻonohonoho Pazifismus i Deutschland,'Oesterreich und in der Schweiz. Duesseldorf: ECON Taschenbuchverlag, Hermes Handlexikon, 1983, p. 14.
[17] Ibid.
[18] www.akhf.de. Ua hoʻokumuʻia ka hui ma 1984.
[19] No kaʻikepili kūikawā o Paasche, e nānā i ka hoʻopukapuka a Helmut Donat ma Harold Josephson, ed., ʻO ka Biographical Dictionary o nā alakaʻi alakaʻi o kēia ao. Westport, CT: Greenwood Press, 1985, pp. 721-722. E nānā hoʻi i kona komoʻana i loko ʻO Die Friedensbewegung, op. penei, pp. 297-298.
[20] www.carnegieherofunds.org
[21] www.nonkilling.org
[22] Ua paʻi muaʻia ka mea i Hōʻike Hōʻike Hou (New York), vol. 3, no. 4,ʻApelila 1936, pp. 15-30, me George Grosz, Otto Dix, a me nā mea hana kiʻi kiʻi'ē aʻe.
[23] Palekana Barbarisierung der Luft. Berlin: Verlag der Friedens-Warte, 1912. ʻO ka unuhi wale nō i ka'ōlelo Kepanī, i hoʻopukaʻia i kēia manawa ma ka manawa o ka 100 essayth makahiki hoʻomanaʻo: Osamu Itoigawa & Mitsuo Nakamura, 'Bertha von Suttner: "Die Barbarisierung der Luft"', pp. 93-113 i ʻO ka mea kākau moʻoleloʻo Aichi Gakuin University - Humanities and Sciences (Nagoya), vol. 60, no. 3, 2013.
[24] No ka 'ōlelo piha e nānā i ka' Aha Hoʻokolokolo Kiʻekiʻe o ka Honua, Pūnaewele 1995-1996. The Hague: ICJ, 1996, pp. 212-223, a me Ved P. Nanda & David Krieger, Nā Pono Pono Nuclear a me ka Hoʻokolokolo Kiʻekiʻe. Ardsley, New York: Nā Mea Paʻi Hoʻopalekana, 1998, pp. 191-225.
[25] Ke kūlana paʻa o ka pāhana, i hoʻokuʻuʻia e ka'Ōiwi Hui Pū i Vienna ma 13th Pepeluali 2014, hiki ke loaʻa ma www.abolition2000.org/?p=3188
[26]ʻO Martin Luther King, 'ʻO Ka Uihoʻi no ka Pono a Hoʻokolokolo', pp. 246-259 i Nā Nobel No X a me 1964. Stockholm: Impr. ʻO Royale PA Norstedt no ka Nobel Foundation, 1965, ma p. 247. Cf. i www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1964/king-lecture.html
[27] Clayborne Kahakalau, ed., Ka Palapala Moʻolelo o Martin Luther King, Jr. ʻO London: Abacus, 2000. E nānā ma kahi o ch. 30, 'Ma waho o Vietnam', pp. 333-345, ma p. 338. Ma keʻano o kēia'ōlelo, eʻike hoʻi iā Coretta Scott King, ʻO koʻu ola me Martin Luther King, Jr. Ladana: Hodder & Stoughton, 1970, ch. 16, pp. 303-316.
[28] Kaʻike pilikanaka, p. 341.
[29] www.eisenhower.archives.gov/research/online_documents/farewell_address/Reading_Copy.pdf
[30] E nānā, e like paha me Nick Turse, ʻO ka Māmā: Pehea e komo ai ka pūʻali koa i ko mākou mau lā. Ladana: Faber & Faber, 2009.
[31] Ibid., Pp. 35-51.
[32] www.wwiki.com/web/files/services/33/file/33.pdf?1394206482
One Hoʻonohonoho
He kūlana maikaʻi loa akā, ke noʻonoʻo wau inā hiki iāʻoe ke kākau i kahi palapala
hou aku e pili ana i kēia kumuhana? Mahalo nui wau inā hiki iā ʻoe ke wehewehe iki aʻe.
Kahi!