By Reese Erlich
AEBetako Armada/MC1 Trevor Welsh
Reese Erlich atzerriko berriemaile beteranoa Irakeko iparraldean zegoen AEBetako Estatu Islamikoaren aurkako bonbardaketa kanpainaren hasieran. Kurduen buruzagiak, peshmerga borrokalariak eta AEBetako agintariak elkarrizketatu zituen. Lurrean dagoen errealitatea Washingtonetik ateratzen den propagandaren oso bestelakoa dela dio.
1. Estatu Islamikoak berehalako mehatxu bat aurkezten du AEBetako herriarentzat
Irailaren 23an Sirian egindako aire erasoak justifikatzean, Barack Obama presidenteak esan zuen: "Ez dugu onartuko gure herria mehatxatzen duten terroristentzat babesleku seguruak".
Bertatik bertara ikusi nituen Estatu Islamikoko borrokalarietatik ihes egitera behartutako hamarnaka yazidiak. IS Siriako eta Irakeko herriarentzat benetako mehatxu bat da. Baina pertsona horiek IS garaituko dute, eta ez AEBak, zeinen motiboak oso zalantzan dauden eskualdean. ISk ez du mehatxu terroristarik suposatzen estatubatuar herriarentzat Al-Qaida eta bere ondorengoak baino.
Izan ere, aste gutxiren buruan, Obamaren administrazioak onartu zuen ISk mehatxu terrorista gutxi egiten zuela AEBetako penintsulako kontinentearentzat eta, horren ordez, AEBek Khorosan deitzen duten talde ezezagun batean zentratu zen. Orain Khorosan mehatxuaren frogak sortzen ari dira gehiegizkoa zen bonbardaketa Siriara zabaltzea justifikatzeko.2. AEBek ez dute gerra egiten ari, "terrorismoaren aurkako operazioa" baizik.
Bush zein Obama administrazioek gerra birdefinitzea lortu dute estatubatuarrak hiltzen diren eta borrokak 10 mila milioi dolar baino gehiago kostatzen dituzten gatazkak soilik adierazteko. Baina Irak iparraldetik, ziur ikusten nuenak gerra zirudien. AEBetako bonbek dagoeneko egin dute zibilak hil zituen, bereziki Sirian, non AEBek lurreko inteligentzia mugatua duten edo ez baitute.
Berriro ere, AEBek gerra irekia egiten ari dira, eskualdeko jendearen epe luzerako ongizateaz arduratu gabe.
3. AEBek ez dute botarik lurrean.
Ameriketako Estatu Batuek borrokarako tropak dituzte jada Iraken. AEBetako diplomatiko batek aitortu zidan Irakeko eskualde kurduan estatubatuar begiraleek aire erasoetarako koordenatuak ematen dituztela. Esan zuen AEBetako aholkulariak armatuta daudela eta tiro egingo luketela erasotuz gero. Matxinatuek hegazkin amerikar bat jaisten badute, AEBetako helikoptero talde armatuak etsaien lurraldera joango lirateke pilotuak erreskatatzeko. "Borrokako tropak" birdefinituz, AEBek ez dute gerra egiten Ekialde Hurbilean bakarrik, baita ingelesaren aurka ere.
Bonbardaketa kanpaina hasi eta astebete besterik ez, Martin Dempsey Joint Chiefs presidenteak esan zuen AEBek lurreko tropak sartu beharko lituzkeela Iraken. Etxe Zuriak azkar gaitzetsi zuen adierazpena, baina belatz demokrata eta errepublikano nagusiek dagoeneko presionatzen ari dira Obamari borroka tropak formalki aurkezteko. Aireko gerra IS suntsitzeko gai ez denez frogatzen denez, administrazioak lurreko tropa gehiago sartuko ditu, agian, "aholkulari mugatuak, aldi baterakoak eta kontramatxinatuak" izena jarriz.
4. AEBek koalizio bideragarri bat osatu dute Estatu Islamikoa garaitzeko.
Obama presidenteak Saudi Arabia, Golkoko herrialdeak, Jordania, Britainia Handia, Australia, Frantzia eta Belgika barne hartzen dituen koalizio zabal baten eraketaz harrotu zen. Israel bazkide isila izaten jarraitzen du.
Baina AEBek potentzia militar nagusia izaten jarraitzen dute eta aire erasoak zuzentzen dituzte. Norbaitek ISri aurre egin beharko dio lurrean, eta koalizioko aliatuek, zalantzarik gabe, ez dute egingo. Iraken, Haider al-Abadi lehen ministroaren gobernu eratu berriak suniten eta kurduen laguntza eskasa du, etorkizuneko erregimen bideragarri baten funtsezko bi osagai. Abadiren kabineteak, benetan, Nouri al-Malikiren gobernu desprestigiatua baino ministro sunit gutxiago ditu.
Amerikako Israelekin eta sunitek zuzendutako herrialdeekin, hala nola, Saudi Arabiarekin, Irakeko Gobernua haserretu besterik ez du egiten, Iranekin estu lotuta jarraitzen baitu. Koalizio hau, 2003ko “Nahien koalizioa” faltsua bezala, hasieratik kondenatuta dago. AEBek gerra hau finantzatuko dute eta borrokatuko dute oposizio antolatuak hura geldiarazi arte edo publikoa agortu arte. Obamaren administrazioak, itxuraz, ahaztu egin du 2000ko hamarkadan mugarik gabeko gastu militarrak Depresio Handitik izandako krisi ekonomikorik larriena hazten lagundu zuela.
5. AEBek IS eta beste muturreko batzuen aurka borroka egin dezakete Bashar Assad, Iran eta Hezbollah aldi berean lagundu gabe.
Duela urtebete, Obamaren administrazioa gerrako danborra jotzen ari zen Bashar Assad Siriako presidenteak ustezko arma kimikoak erabiltzearen aurka. Orain AEBek Assad-en aurkako matxinatuak bonbardatzen ari dira. Momentu honetan Siriako gerra zibila batura zero jokoa da. Assad-en etsaiak ahultzeak Asaden erregimena indartzen du. Assad eta bere aliatuak Iran eta Libanoko Hezbollah pozik daude AEBek ISren aurkako erasoekin. Baina matxino ultraeskuindarrak ahulduz gero, AEBen aldeko matxinoek ez dute hutsunea beteko. Zenbat denbora beharko dute AEBek Siriako armadaren helburuak bonbardatzen hasteko?
6. AEBek matxino moderatuak soilik onartzen dituzte.
Kritika kontserbadoreen aurka, Obamaren administrazioa saiatu da AEBen aldeko talde zibil eta armatuak sortzen. Obamak porrot egin du, ez “lidergo faltagatik” baizik eta siriarrek ez dutelako onartuko AEBetako politika. Sirian eta inguruko herrialdeetan egin ditudan elkarrizketetan, Siriako matxinoek eta oposizioko aktibistek argi utzi zuten AEBen Irakeko eta Afganistango gerren aurka daudela, eta Washingtonek Israeli emandako erabateko laguntzaren aurka. Inoiz ezagutu ditudan siriar guztiek Israelek 1967an atzemandako Golan Garaiak itzultzea nahi dute, adibidez, baina AEBei ez zaie interesatzen eztabaida hori izatea.
Bien bitartean, Saudi Arabia bezalako aliatu estatubatuarrek badute muturreko armatuak hala nola, al-Nusra Frontea, Al-Qaidarekin lotutako taldea. Saudi Arabiak Islamaren interpretazio ultraeskuindarrak antzekotasun ideologiko asko ditu al-Nusra eta ISrekin. Hala ere, AEBek Saudi Arabiak Siriako matxino «moderatuak» entrenatzeko asmoa du, hau da, Al Capone Chicagoko polizia kadeteak prestatzeko eskatzea bezalakoa da.
(Page 2)
7. AEBek giza eskubideak eta zuzenbide estatua defendatzeko borrokatzen dute, ez petrolioa.
Siriak eta Irakek krisi humanitario handiak jasan dituzte azken hiru urteotan. Hala ere, AEBek zuzenean esku hartu zuten militarki petrolio aberatsa den Irakeko eskualde kurdua mehatxatuta zegoenean. Kurdistanek munduko bederatzigarren petrolio erreserbarik handiena dauka eta azkenean Errusia ordezkatu lezake Europarako petrolio eta gas hornitzaile nagusi gisa. Atzerriko 50 petrolio konpainiak baino gehiagok dituzte bulegoak Kurdistanen, eta askok errentagarritasun handiko petrolioa ekoizteko akordioak murrizten dituzte Kurdistan funtzionarioekin. Petrolio konpainiako zuzendari batzuek, lotsarik gabe, laguntza militar gehiago eskatzen dute Kurdistan independentea.
Petrolioa faktore bakarra da, ordea. AEBek Bagdaden eta Damaskon ere lagunarteko gobernuak nahi dituzte. Eskualdeko base militar batzuk gehiago ere ez luke kalterik egingo. Azken gerrarako motibazio ekonomiko eta geopolitikoen konbinazioa edozein dela ere, giza eskubideen errespetua ez dago haien artean.
8. Obama presidenteak Irak eta Siria bonbardatzeko legezko agintea du.
Obamaren administrazioak egungo gerra egiteko eskumena aldarrikatzen du 2001eko Kongresuko bozketan oinarrituta, Al-Qaidaren aurka 9/11ko atentatuagatik ekintza baimentzeko. Noski, IS ez da Al-Qaidaren parte, eta Osama bin Ladenek zuzendutako 2001eko Al-Qaida jada ez da existitzen, boterean daudenek euren abokatuek edozertarako legezko justifikazioa aurki dezaketela frogatuz beste behin.
Ban Ki-moon NBEko idazkari nagusiak NBEren botoa eskatu zuen. Errepublikano libertario batzuek eta demokrata aurrerakoiek Kongresurako bozketa eskatu zuten Gerrako Botereen Legearen arabera. Kongresuko buruzagiek gaia alde batera utzi zuten, erdialdeko hauteskundeen aurretik eztabaida saihesteko asmoz. Obamak, Bushek aurretik bezala, uste du presidenteak edozein unetan egin dezakeela gerra eta kongresurako bozketa onartuko duela irabazten badu soilik.
9. Buruzagi kurduak ISren aurkako aliatu irmoak dira.
Ekainean, peshmerga kurduek ez zuten ISri aurre egin Mosul eta Irakeko beste eremu sunitak hartu zituenean. Izan ere, gobernuko Alderdi Demokratiko Kurduko buruzagiak ISrekin aliatu diren tribu sunitekin ezkutuan bildu ziren erasorik gabeko akordioa egiteko.
Hilabete horretan Irakeko armada erori zenez, buruzagi kurduek ehuneko 40 zabaldu zuten euren lurraldea. Peshmergek petrolio aberatsa den Kirkuk kontrolpean hartu zuten, kurduen eta arabiarren artean luzaroan eztabaidatutako eremua. KDPko buruzagiek esan zidaten ez dutela gobernu zentralaren kontrolera itzultzeko asmorik. Independentziari buruzko erreferendumak prestatzen ari dira zabaldu berri diren eremuetan. Abuztuan bakarrik, ISk kurduek kontrolatutako eremuak eraso eta Erbil mehatxatu zuenean, peshmergek Estatu Islamikoaren aurka borrokatu zuten.
KDPko buruzagiak IS borrokatzen ari dira Kurdistan independente bat ezartzeko urrats taktiko gisa. ISk Kurdistani mehatxatzeari uzten badio, kurduek ez dute interesik ISri borrokatzeko Irakeko arabiar aldeetan. AEB eta Europako potentziak arma berriak ematen ari dira peshmergari. Gaur egun ISri zuzenduta daude; bihar, Irakeko armada.
10. AEBek ez dute inoiz erreskatea negoziatzen terroristekin, frantses labainkor haiek ez bezala.
Amerikako buruzagiek diote AEBek inoiz ez dutela erreskaterik ordaintzen bahitutako herritarrengatik, beste herrialde batzuek egiten duten bitartean. AEBetako buruzagi militar batek politika horren ondorioz estatubatuar gutxiago bahituko zirela espekulatu zuen. Beste mito bat da.
AEBek talibanekin negoziatu zuten, agian hirugarren alderdiak erabiliz, Afganistango gerrako preso amerikarra askatzeko Guantanamoko bost presoren truke. Iranen zeuden mendizale amerikar bi aske utzi zituzten Omango sultanak, AEBek eskatuta, Irani eufemistikoki "bermea" deitzen zitzaiona ordaindu ostean.
28 urtez Ekialde Hurbiletik erreportaje autonomo gisa, interes berezia daukat bahiketaren biktimak askatzeko. Baina bahiketa delitu oportunista bat dela ere ikasi dut. Lehenik eta behin, pertsona harrapatzen da. Orduan, bahitzaileek nazionalitatea eta balizko erreskatea asmatzen dute. Bahitzaileek badakite AEBek erreskate ordainketak onartuko dituztela presioa nahikoa handia denean.
Washington gerra berriaren lehen etapa zoriontsuaz gozatzen ari da. Obamaren funtzionarioek bonbardaketa zehatzei buruzko txosten baikorrak ematen dituzte. Hedabide nagusiek betebeharra helarazten dute azken propaganda. Herri inkestek administrazioaren erabakiaren aldeko jarrera erakusten dute.
Baina Vietnamen, Afganistanen eta Iraken ikusi genuen bezala, AEBen botere militarrak mugak ditu. Gerra politikoki galduko da. Iritzi publikoa alferrikako beste gerra baten aurka aldatuko da. Eta Obamak Bushekin bat egingo du gerra garaiko beste presidente porrot bat bezala.
Reese Erlichen liburu berriena “Inside Syria: The Backstory of Their Civil War and What the World Can Expect” da, Prometheus Books, Noam Chomskyren hitzaurrea.
