Οι τοπικές εκεχειρίες μπορεί να είναι επιτυχείς, αλλά πρώτα οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να απελευθερωθούν από εμπλοκές περιφερειακών συμμαχιών
Του Gareth Porter, Middle East Eye
Οι αντιφάσεις των ΗΠΑ μεταξύ της πολιτικής της κυβέρνησης Ομπάμα στη Συρία και της πραγματικότητας στο έδαφος έχουν γίνει τόσο έντονες που Αμερικανοί αξιωματούχοι άρχισαν τον περασμένο Νοέμβριο να συζητούν μια πρόταση που ζητούσε υποστήριξη τοπικών εκεχειριών μεταξύ των δυνάμεων της αντιπολίτευσης και του καθεστώτος Άσαντ σε δεκάδες τοποθεσίες σε όλη τη Συρία.
Η πρόταση βγήκε στην επιφάνεια δύο εμπορεύματα στο περιοδικό Foreign Policy και στο α στήλη από τον David Ignatius της Washington Post. Αυτοί ανέφεραν ότι ήταν υπό σοβαρή εξέταση από αξιωματούχους της διοίκησης. Μάλιστα, η πρόταση μπορεί να έπαιξε ρόλο ακόμη και σε μια σειρά από τέσσερις Συναντήσεις του Λευκού Οίκου κατά τη διάρκεια της εβδομάδας 6-13 Νοέμβριος, για να συζητήσουν την πολιτική για τη Συρία, μιας εκ των οποίων προήδρευσε ο ίδιος ο Ομπάμα.
Ο Ιγνάτιος, ο οποίος συνήθως αντικατοπτρίζει τις απόψεις ανώτερων αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας, πρότεινε ότι η κυβέρνηση δεν έχει τίποτα καλύτερο να προσφέρει από την πρόταση. Και ο Ρόμπερτ Φορντ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Συρία μέχρι τον περασμένο Μάιο και τώρα είναι ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, είπε στον Ντέιβιντ Κένερ του Foreign Policy ότι πιστεύει ότι ο Λευκός Οίκος «είναι πιθανό να δεσμευτεί» στην ιδέα των τοπικών εκεχειριών «ελλείψει οποιουδήποτε άλλου σχεδίου που κατάφεραν να αναπτύξουν».
Η πρόταση φαίνεται επίσης να παραλληλίζει τη σκέψη πίσω από τις προσπάθειες του νέου απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών για την ειρήνη, Στέφαν ντε Μιστούρα, ο οποίος έχει ζητήσει τη δημιουργία αυτού που αποκαλεί «Ζώνες παγώματος» – σημαίνει τοπικές εκεχειρίες που θα επέτρεπαν την ανθρωπιστική βοήθεια να φτάσει σε άμαχους πληθυσμούς.
Το γεγονός ότι η πρόταση λαμβάνεται σοβαρά υπόψη είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο, διότι δεν υπόσχεται την επίτευξη των στόχων της υπάρχουσας πολιτικής. Αντίθετα, προσφέρει μια διέξοδο από μια πολιτική που δεν θα μπορούσε να αποδώσει τα αποτελέσματα που υποσχέθηκε.
Αλλά η επίπτωση μιας τέτοιας αλλαγής πολιτικής θα ήταν μια σιωπηρή παραδοχή ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να επιτύχουν τον προηγούμενο δεδηλωμένο στόχο τους να ανατρέψουν το καθεστώς Άσαντ στη Συρία. Η κυβέρνηση Ομπάμα σίγουρα θα αρνιόταν οποιαδήποτε τέτοια επίπτωση, τουλάχιστον αρχικά, για λόγους εσωτερικού και εξωτερικής πολιτικής, αλλά η πολιτική θα εστιαζόταν εκ νέου στην άμεση ανάγκη να σωθούν ζωές και να προωθηθεί η ειρήνη, παρά σε μη ρεαλιστικές πολιτικές ή στρατιωτικές φιλοδοξίες.
Η πολιτική των ΗΠΑ για τη Συρία ξεπήδησε από το αποτυχημένο σχέδιο του Ομπάμα να ξεκινήσει αεροπορικό πόλεμο κατά του καθεστώτος Άσαντ τον Σεπτέμβριο του 2013 στην ιδέα ότι οι ΗΠΑ θα βοηθούσαν στην εκπαίδευση χιλιάδων «μετριοπαθών» μαχητών της Συριακής αντιπολίτευσης για να αντισταθούν στην απειλή από το Ισλαμικό Κράτος (IS) τον Σεπτέμβριο του 2014. Αλλά οι «μετριοπαθείς» δυνάμεις δεν ενδιαφέρονται να πολεμήσουν το IS. Και σε κάθε περίπτωση, έχουν πάψει εδώ και καιρό να είναι σοβαρός αντίπαλος του IS και άλλων δυνάμεων των τζιχαντιστών στη Συρία.
Δεν ήταν τυχαίο που η εναλλακτική πολιτική εμφανίστηκε τον Νοέμβριο, όπως ακριβώς ήταν και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA). εντελώς δρομολογημένο από τις βάσεις του στο βορρά από τις δυνάμεις του ΙΚ. Ο αρθρογράφος Ignatius, του οποίου η γραφή ενημερώνεται σχεδόν πάντα από την πρόσβαση σε ανώτερους αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας, όχι μόνο ανέφερε αυτή τη διαδρομή ως το πλαίσιο στο οποίο παρουσιάστηκε μια πρόταση στην Ουάσιγκτον, αλλά παρέθεσε τρία μηνύματα που έστειλε ο απελπισμένος διοικητής του FSA που δέχεται επίθεση στον αμερικανικό στρατό, ζητώντας αεροπορική υποστήριξη.
Ο συγγραφέας της εφημερίδας που φαίνεται να έχει χτυπήσει τη χορδή στην Ουάσιγκτον, ο Nir Rosen, είναι ένας δημοσιογράφος του οποίου το βάθος γνώσης της ανθρώπινης πραγματικότητας στο έδαφος σε συγκρούσεις στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τον Λίβανο, είναι απαράμιλλο. Οι προσωπικές του συναντήσεις με τους ανθρώπους και τις οργανώσεις που πολέμησαν σε αυτές τις συγκρούσεις, αφηγούνται στο βιβλίο του το 2010, Επακόλουθο, αποκαλύπτουν αποχρώσεις κινήτρων και υπολογισμών που δεν μπορούν να βρεθούν πουθενά αλλού στη βιβλιογραφία.
Ο Ρόζεν τώρα εργάζεται για το Κέντρο Ανθρωπιστικού Διαλόγου στη Γενεύη, η οποία δραστηριοποιήθηκε για την επίτευξη της τοπικής κατάπαυσης του πυρός στη Χομς, θεωρείται το σημαντικότερο τέτοιο επίτευγμα μέχρι στιγμής. Ο Ρόζεν έδωσε στον Ρόμπερτ Μάλεϊ, τον ανώτερο αξιωματούχο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας που είναι αρμόδιος για τη Συρία, μια έκθεση 55 σελίδων, ενιαίου διαστήματος, που υποστηρίζει μια πολιτική υποστήριξης της διαπραγμάτευσης για τοπικές εκεχειρίες, η οποία απαιτεί επίσης «πάγωμα του πολέμου ως έχει». Η έκθεση βασίζεται στη δίδυμη αρχή ότι καμία πλευρά δεν μπορεί να νικήσει την άλλη στρατιωτικά και ότι το αδιέξοδο που προκύπτει ενισχύει το Ισλαμικό Κράτος και τους τζιχαντιστές συμμάχους του στη Συρία, σύμφωνα με Η ιστορία του James Traub στην Εξωτερική Πολιτική.
Η διαπραγμάτευση τοπικών συμφωνιών υπό τις συνθήκες του συριακού πολέμου είναι διαβολικά δύσκολη, καθώςεξέταση από 35 διαφορετικές τοπικές συμφωνίες από ερευνητές του London School of Economics και της συριακής ΜΚΟ Madani. Οι περισσότερες από τις συμφωνίες προκλήθηκαν από τη στρατηγική του συριακού καθεστώτος να πολιορκεί τους θύλακες της αντιπολίτευσης, πράγμα που σήμαινε ότι οι δυνάμεις του καθεστώτος ήλπιζαν να επιβάλουν όρους που δεν ήταν τίποτα λιγότερο από την παράδοση. Μερικές φορές οι τοπικές φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές απογοήτευσαν πιθανές συμφωνίες, λόγω μιας συνδυαστικής θρησκευτικής διευθέτησης λογαριασμών και επειδή κέρδιζαν διεφθαρμένα οικονομικά πλεονεκτήματα από τις πολιορκίες που επέβαλλαν. (Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, οι φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές του NDF υποστήριξαν τις τοπικές συμφωνίες.)
Το συριακό καθεστώς τελικά αναγνώρισε ότι τα συμφέροντά του βρισκόταν σε μια επιτυχημένη συμφωνία στη Χομς, αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο πιο μακριά οι στρατιωτικοί διοικητές ήταν από τον τόπο των μαχών, τόσο περισσότερο προσκολλήθηκαν στην ιδέα ότι η στρατιωτική νίκη ήταν ακόμα δυνατή. Η κύρια πηγή πίεσης για κατάπαυση του πυρός, δεν αποτελεί έκπληξη, ήταν από τους αμάχους, οι οποίοι υπέστησαν τις συνέπειές της περισσότερο. Η μελέτη παρατηρεί ότι όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία αμάχων προς μαχητές στον θύλακα της αντιπολίτευσης, τόσο ισχυρότερη είναι η δέσμευση για κατάπαυση του πυρός.
Τόσο η μελέτη LSE-Madani όσο και η έρευνα Integrity Research αναφέρουν ότι η διεθνής υποστήριξη με τη μορφή τόσο μεσολαβητών όσο και επιτηρητών εκεχειρίας θα βοηθούσε στη θέσπιση σαφέστερων ρυθμίσεων και νομικών δεσμεύσεων για κατάπαυση του πυρός, ασφαλή διέλευση και άνοιγμα οδών ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Χομς είναι ένα παράδειγμα συμφωνίας όπου ο ΟΗΕ διαδραματίζει πραγματικά θετικό ρόλο επηρεάζοντας την εφαρμογή της εκεχειρίας, σύμφωνα με το Integrity.
Τα μικρά βήματα προς την ειρήνη και τη συμφιλίωση που αντιπροσωπεύουν οι τοπικές εκεχειρίες είναι εξαιρετικά ευάλωτα εκτός εάν οδηγήσουν σε μια συνολική διαδικασία. Παρόλο που η πρόκληση από το IS είναι μια σκιά σε όλη τη διαδικασία, είναι μια προσέγγιση που είναι πιθανό να είναι πιο αποτελεσματική από την κλιμάκωση της ξένης στρατιωτικής εμπλοκής. Και όσο και αν φαίνεται εκπληκτικό, η μελέτη LSE-Madani αποκαλύπτει ότι ακόμη και το IS συνήψε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών στο Χαλέπι.
Αλλά ακόμα κι αν η κυβέρνηση Ομπάμα αναγνωρίσει τα πλεονεκτήματα της πρότασης της τοπικής προσέγγισης κατάπαυσης του πυρός για τη Συρία, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα εφαρμόσει πραγματικά την πολιτική. Ο λόγος είναι η μεγάλη επιρροή των σχέσεών της με τους κύριους περιφερειακούς συμμάχους της στην Ουάσιγκτον. Το Ισραήλ, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ θα απέρριπταν μια πολιτική που θα επέτρεπε σε ένα καθεστώς που θεωρούν σύμμαχο του Ιράν να επιμείνει στη Συρία. Εκτός εάν και έως ότου οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορέσουν να βρουν έναν τρόπο για να απελευθερώσουν την πολιτική τους στη Μέση Ανατολή από τις εμπλεκόμενες περιφερειακές συμμαχίες τους, η πολιτική τους στη Συρία θα είναι συγκεχυμένη, αντιφατική και απερίσκεπτη.
– Γκάρεθ Πόρτερ είναι ένας ανεξάρτητος ερευνητής δημοσιογράφος και ιστορικός που γράφει για την πολιτική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ. Το τελευταίο του βιβλίο, «Επεξεργασμένη κρίση: Η ανείπωτη ιστορία του πυρηνικού τρόμου του Ιράν», εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2014.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη συντακτική πολιτική του Middle East Eye.
