Gan Andrew Moss
Yn 1946, fe wnaeth George Orwell ddiystyru cam-drin iaith yn ei draethawd clasurol, “Politics and the English Language,” gan ddatgan yn enwog “ei [iaith] yn mynd yn hyll ac yn anghywir oherwydd bod ein meddyliau'n ffôl, ond mae natur ein hiaith yn ei gwneud hi'n haws er mwyn i ni gael meddyliau ffôl. ”Cadwodd Orwell ei feirniadaeth fwyaf llym am iaith wleidyddol lygredig, a alwodd yn“ amddiffyniad na ellir ei amddiffyn, ”ac yn y blynyddoedd dilynol, aeth ysgrifenwyr eraill ati i feirniadu dadleuon gwleidyddol, gan addasu eu ffocws yn ôl i amgylchiadau'r amser.
Mae un feirniadaeth benodol wedi canolbwyntio ar iaith arfau niwclear, a dadleuaf y dylai'r iaith hon fod yn destun pryder arbennig i ni heddiw. O'i alw'n “Nukespeak” gan ei feirniaid, mae'n drafodaeth hynod filitaraidd sy'n cuddio canlyniadau moesol ein polisïau a'n gweithredoedd. Mae'n iaith a ddefnyddir gan swyddogion milwrol, arweinwyr gwleidyddol ac arbenigwyr polisi - yn ogystal â newyddiadurwyr a dinasyddion. Mae'r iaith yn ymwthio i mewn i'n trafodaethau cyhoeddus fel rhywogaeth ymledol, gan fwrw cysgodion ar y ffordd yr ydym yn meddwl am ein cyfuniad presennol a'n dyfodol.
Er enghraifft, mewn erthygl ddiweddar gan New York Times, “Bomiau Llai yn Ychwanegu Tanwydd i Ofn Niwclear"Mae dau o ohebwyr Times, William J. Broad a David E. Sanger, yn disgrifio'r ddadl barhaus o fewn gweinyddiaeth Obama ynghylch moderneiddio ein arsenal niwclear, sef trawsffurfiad a fyddai'n arwain at fomiau atomig yn fwy cywir a galluog ar gyfer eu gweithredwyr i gynyddu neu leihau gallu ffrwydrol unrhyw fom sengl. Mae cynigwyr yn dadlau y bydd moderneiddio'r arfau yn lleihau'r tebygolrwydd y byddant yn cael eu defnyddio drwy gynyddu eu hatal rhag ymosodwyr a bydd beirniaid yn honni y bydd uwchraddio'r bomiau yn gwneud eu defnydd hyd yn oed yn fwy demtasiwn i gomandwyr milwrol. Mae'r beirniaid hefyd yn dyfynnu costau'r rhaglen foderneiddio - hyd at $ 1 trillion os caiff yr holl elfennau cysylltiedig eu hystyried.
Drwy gydol yr erthygl, mae Broad and Sanger yn fframio'r materion hyn yn iaith Nukespeak. Yn y frawddeg ganlynol, er enghraifft, maent yn cynnwys dau erydiad: “A gall ei gynnyrch, grym ffrwydrol y bom, gael ei ddeialu i fyny neu i lawr gan ddibynnu ar y targed, er mwyn lleihau difrod cyfochrog.” Yr elynion, “cynnyrch” a “difrod cyfochrog , ”Dileu'r presenoldeb dynol - llais, wyneb - o hafaliad marwolaeth. Er bod yr awduron yn diffinio'r term “cynnyrch” fel “grym ffrwydrol,” mae presenoldeb y gair yn y testun yn dal i ddadwneud â'i gyferbyniad rhwng ystyron anfalaen, hy elw cynhaeaf neu ariannol, a'r ymdeimlad demonig o fagu angheuol. Ac mae'r ymadrodd “difrod cyfochrog” wedi cael ei gydnabod ers amser maith am ei fod yn gwbl ddiddiwedd, gan ei fod wedi hepgor yr annymunol o unrhyw ystyriaeth.
Mae'r frawddeg hefyd yn cynnwys nodwedd arall o Nukespeak: diddordeb hudol mewn teclynnau marwol. Un peth yw i berson ddeialu thermostat ei chartref; mae'n un arall “deialu” llwyth cyflog marwolaeth. Pan ddysgais gwrs israddedig ar lenyddiaeth rhyfel a heddwch, astudiais fy myfyrwyr a minnau yn un o'n hunedau lenyddiaeth Hiroshima a Nagasaki. Rydym yn darllen cyhoeddiad yr Arlywydd Truman am ollwng y bom atomig cyntaf, gan archwilio sut y trafododd Truman natur yr arf newydd a'r cydweithredu gwyddonol a aeth ati i'w wneud yn “gyflawniad mwyaf gwyddoniaeth drefnedig mewn hanes.” Ar yr un pryd, darllen straeon gan awduron Japaneaidd a lwyddodd i oroesi'r inferno a pharhau i ysgrifennu. Mae gan un awdur o'r fath, Yoko Ota, adroddwr ei stori fer, “Fireflies,” yn dychwelyd i Hiroshima saith mlynedd ar ôl y bom ac yn dod ar draws nifer o gyd-oroeswyr, gan gynnwys merch ifanc, Mitsuko, a gafodd ei anffurfio'n ofnadwy gan yr atomig ffrwydrad. Er gwaetha'r anffurfiad sy'n gwneud ei phresenoldeb yn gyhoeddus yn boenus yn emosiynol, mae Mitsuko yn dangos gwytnwch rhyfeddol ac “awydd i dyfu i fyny yn gyflymach a helpu pobl sy'n cael amser caled.”
Mae'r seiciatrydd a'r awdur Robert Jay Lifton wedi ysgrifennu, hyd yn oed o fewn y cysgod niwclear, y gallwn ddod o hyd i bosibiliadau adferadwy yn “doethineb y gweinidog: y bardd, yr arlunydd neu'r chwyldroadwr gwerinol, a fethodd, pan welodd y byd presennol, kaleidoscope o'i ddychymyg nes bod pethau cyfarwydd yn cymryd patrwm cwbl wahanol. ”Ysgrifennodd Lifton y geiriau hynny yn 1984, ac ers hynny mae'r angen am gydweithrediad ar raddfa blanedol wedi tyfu'n fwyfwy brys. Heddiw, fel o'r blaen, yr artist a'r gweledydd sy'n gallu adnabod y presenoldeb dynol sydd wedi'i guddio y tu ôl i ffasâd gorwedd Nukespeak. Yr artist a'r gwyliwr sy'n gallu dod o hyd i'r geiriau i'w ddweud: mae gwallgofrwydd yn y rhesymeg honedig fel y'i gelwir - ac, yn wir, mae gennym y gallu i ddod o hyd i ffordd arall.
Andrew Moss, wedi'i syndicetio gan Taith Heddwch, Mae'n athro Emeritws ym Mhrifysgol Polytechnig y Wladwriaeth Talaith, Pomona, lle bu'n dysgu cwrs, “Rhyfel a Heddwch mewn Llenyddiaeth,” am 10 mlynedd.
